Lý thuyết Sinh học 12 Bài 42: Hệ sinh thái
Bài giảng Sinh học 12 Bài 42: Hệ sinh thái
I. KHÁI NIỆM HỆ SINH THÁI
– Hệ sinh thái gồm có quần xã sinh vật và sinh cảnh của quần xã ( thiên nhiên và môi trường vô sinh của quần xã ). Ví dụ : Hệ sinh thái đầm lầy, hệ sinh thái giọt nước biển, …
– Trong hệ sinh thái, những sinh vật trong quần xã luôn tác động ảnh hưởng lẫn nhau và ảnh hưởng tác động qua lại với những tác nhân vô sinh của thiên nhiên và môi trường tạo nên một mạng lưới hệ thống hoàn hảo và tương đối không thay đổi :
+ Trong hệ sinh thái, trao đổi chất và nguồn năng lượng luôn diễn ra giữa những thành viên trong quần xã và giữa quần xã với sinh cảnh của chúng. Trong đó, quy trình “ đồng điệu ” tổng hợp chất hữu cơ do những sinh vật tự dưỡng triển khai và quy trình “ dị hóa ” do những sinh vật phân giải chất hữu cơ thực thi .
+ Bất kì một sự kết nối nào giữa sinh vật với những tác nhân sinh thái của môi trường tự nhiên để tạo thành một quy trình sinh học hoàn hảo, dù ở mức đơn thuần nhất, đều được coi là một hệ sinh thái .
– Kích thước của một hệ sinh thái rất phong phú : Một hệ sinh thái hoàn toàn có thể nhỏ như một giọt nước ao, một bể cá cảnh hoặc lớn như hệ sinh thái Trái Đất .
II. CÁC THÀNH PHẦN CẤU TRÚC CỦA HỆ SINH THÁI
* Thành phần cấu trúc của hệ sinh thái gồm : thành phần vô sinh ( sinh cảnh ) và thành phần hữu sinh ( quần xã ) .
1. Thành phần vô sinh
– Các chất vô cơ : nước, cacbon điôxit, ôxi, nitơ, phôtpho, …
– Các chất hữu cơ : prôtêin, gluxit, vitamin, …
– Các yếu tố khí hậu : ánh sáng, nhiệt độ, nhiệt độ, khí áp., ..
2. Thành phần hữu sinh
– Tùy theo hình thức dinh dưỡng của từng loài trong hệ sinh thái mà chúng được xếp thành 3 nhóm :
+ Nhóm sinh vật sản xuất
+ Nhóm sinh vật tiêu thụ
+ Nhóm sinh vật phân giải
+ Nhóm sinh vật sản xuất : là sinh vật có năng lực sử dụng nguồn năng lượng ánh sáng Mặt Trời tổng hợp nên chất hữu cơ ( hầu hết là thực vật, vi sinh vật quang hợp ) .
+ Nhóm sinh vật tiêu thụ : gồm những loài động vật hoang dã ăn thực vật và động vật hoang dã ăn động vật hoang dã .
+ Nhóm sinh vật phân giải: nhóm này gồm các vi sinh vật sống dựa vào sự phân hủy các chất hữu cơ có sẵn. Chúng tham gia vào việc phân giải vật chất để trả lại cho môi trường những chất ban đầu.
III. CÁC KIỂU HỆ SINH THÁI CHỦ YẾU TRÊN TRÁI ĐẤT
1. Các hệ sinh thái tự nhiên
– Hệ sinh tái tự nhiên là hệ sinh thái gần như không chịu sự chi phối của con người .
– Gồm : Hệ sinh thái trên cạn và hệ sinh thái dưới nước .
a. Hệ sinh thái trên cạn
– Các hệ sinh thái trên cạn đa phần : hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa, sa mạc, hoang mạc, sa van đồng cỏ, thảo nguyên, rừng lá rộng ôn đới, rừng thông phương Bắc, đồng rêu hàn đới .
b. Hệ sinh thái dưới nước
– Các hệ sinh dưới nước được chia thành 2 nhóm : những hệ sinh thái nước mặn và những hệ sinh thái nước ngọt .
+ Hệ sinh thái nước mặn : những hệ sinh thái ven biển ( rừng ngập mặn, cỏ biển, rạn sinh vật biển, … ) và hệ sinh thái vùng biển khơi .
Hệ sinh thái rạn sinh vật biển
+ Hệ sinh thái nước ngọt : hệ sinh thái nước đứng ( ao, hồ ) và hệ sinh thái nước chảy ( sông, suối ) .
Hệ sinh thái ao hồ
2. Các hệ sinh thái nhân tạo
– Hệ sinh thái tự tạo là hệ sinh thái chịu sự chi phối của con người .
– Ví dụ : Đồng ruộng, hồ nước, rừng thông, thành phố, … đóng vai trò quan trọng trong đời sống con người .
+ Hệ sinh thái đồng ngô
+ Hệ sinh thái bể cá thủy sinh
– Đặc điểm : Hệ sinh thái tự tạo được con người bổ trợ thêm vật chất và nguồn năng lượng nên có hiệu suất cao hơn nhưng kém không thay đổi hơn, có chuỗi thức ăn ngắn hơn, lưới thức ăn kém phong phú hơn, độ phong phú thấp hơn, năng lực tự kiểm soát và điều chỉnh thấp hơn hệ sinh thái tự nhiên .
Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Sinh học lớp 12 đầy đủ, chi tiết khác:
Lý thuyết Bài 43 : Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái
Lý thuyết Bài 44: Chu trình sinh địa hóa và sinh quyển
Lý thuyết Bài 45 : Dòng nguồn năng lượng trong hệ sinh thái và hiệu suất sinh thái
Lý thuyết Bài 46 : Thực hành : Quản lý và sử dụng vững chắc tài nguyên vạn vật thiên nhiên
Lý thuyết Bài 47 : Ôn tập phần tiến hóa và sinh thái học
