Quản lý chất thải rắn ở Nhật Bản và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Bài báo này trích từ nghiên cứu về “đốt chất thải và quản lý chất thải rắn ở Nhật Bản – bài học kinh nghiệm cho Việt Nam” được tài trợ bởi Quỹ Sumitomo.

Nhiều vương quốc trên quốc tế đã và đang đương đầu với khủng hoảng cục bộ chất thải rắn. Tuy nhiên, ở một số ít vương quốc, mạng lưới hệ thống quản lý chất thải đã đạt được những thành công xuất sắc lớn mà nhiều vương quốc đang tăng trưởng như Nước Ta hoàn toàn có thể học hỏi kinh nghiệm. Một trong những vương quốc quản lý chất thải rắn thành công xuất sắc đó là Nhật Bản .Bài báo này trích từ nghiên cứu và điều tra về “ đốt chất thải và quản lý chất thải rắn ở Nhật Bản – bài học kinh nghiệm kinh nghiệm cho Nước Ta ” được hỗ trợ vốn bởi Quỹ Sumitomo, sẽ đề cập tới những nội dung tương quan tới lịch sử dân tộc quản lý chất thải ở Nhật Bản, quy trình vận dụng giải pháp đốt chất thải, ảnh hưởng tác động xã hội và môi trường tự nhiên của nó, so sánh mạng lưới hệ thống quản lý chất thải rắn ở hai nước và ở đầu cuối là gợi ý bài học kinh nghiệm kinh nghiệm cho Nước Ta .

Quản lý chất thải rắn ở Nhật Bản

Nền kinh tế tài chính Nhật Bản tăng trưởng nhanh gọn từ những năm 1970. Người dân ở những khu vực xung quanh bãi rác đã phản đối việc đưa chất thải vào bãi chôn lấp. ” Cuộc chiến chống chất thải ” được công bố bởi Thống đốc Thủ đô Tokyo vào tháng 9 năm 1971, ông cho rằng cuộc khủng hoảng cục bộ chất thải sắp xảy ra đang rình rập đe dọa đời sống của người dân Tokyo .Thống đốc đưa ra công bố rằng chính quyền sở tại thành phố sẽ thực thi những giải pháp quản lý chất thải hiệu suất cao, gồm có thôi thúc kiến thiết xây dựng những nhà máy sản xuất giải quyết và xử lý chất thải và bãi chôn lấp. Mọi thứ ở đầu cuối khởi đầu chuyển sang hướng xử lý nhằm mục đích đạt được hiệu quả của việc triển khai những kế hoạch như vậy. “ Cuộc chiến chống chất thải ” đã nâng cao nhận thức rằng chất thải là một yếu tố nghiêm trọng so với đời sống hằng ngày của mọi người .Do đó, người dân nhận ra tầm quan trọng của việc cùng hợp tác giữa họ và những tổ chức triển khai chính phủ nước nhà để thôi thúc quản lý chất thải và những kế hoạch sau đó đã được triển khai nhằm mục đích khuyến khích sự hình thành và tăng trưởng của những cơ sở quản lý chất thải thân thiện với môi trường tự nhiên .Người dân quận Koto chặn những xe rác từ quận Suginami (Ảnh: internet).Đạo luật Quản lý Chất thải được sửa đổi vào năm 1976 sau 5 năm thực thi. nhà nước Nhật Bản đã thôi thúc việc thiết kế xây dựng những cơ sở quản lý chất thải hoạt động giải trí tốt, phân phối những tiêu chuẩn pháp lý trên khắp những khu vực ở Nhật và góp thêm phần nâng cao năng lượng của những cơ sở đó. Trong thời kỳ này, để ngăn ngừa ô nhiễm, tăng hiệu suất cao đốt rác và thôi thúc việc giải quyết và xử lý và tiêu hủy chất thải một cách hài hòa và hợp lý, cơ quan chính phủ Nhật Bản đã thiết lập những quy tắc phân loại và thu gom chất thải ( ví dụ điển hình như gom riêng chất thải dễ cháy, chất thải khó cháy, nhựa và cao su đặc phế liệu ) trong những kế hoạch quản lý chất thải do chính quyền sở tại địa phương kiến thiết xây dựng dựa trên pháp luật, từ đó thôi thúc việc thu gom chất thải đã phân loại .Vào những năm 1980, lượng chất thải tăng nhanh đã gây ra thực trạng thiếu bãi chôn lấp và việc ngăn ngừa thiêu hủy chất thải dễ cháy trở nên khó khăn vất vả hơn. Lúc này, ở Nhật Bản, đốt chất thải trước khi chôn lấp được xem là chiêu thức giải quyết và xử lý nổi bật nhằm mục đích bảo vệ cả việc quản lý hợp vệ sinh và giảm khối lượng. Nhiều kế hoạch kiến thiết xây dựng những xí nghiệp sản xuất đốt chất thải gần những khu dân cư đã được công bố. Nhưng những cuộc biểu tình phản đối việc thiết kế xây dựng những nhà máy sản xuất đốt chất thải ngày càng tăng ở nhiều vùng khác nhau của Nhật Bản do người dân ngày càng quan ngại rằng việc đốt rác thải có chứa nhựa, đặc biệt quan trọng là vinyl clorua, sẽ tạo ra điôxin và khí thải từ những nhà máy sản xuất sẽ gây hại cho sức khỏe thể chất của dân cư gần đó. Điều này đã biến thành một yếu tố được cả xã hội công nhận khi những tổ chức triển khai tiêu dùng phát động tẩy chay những mẫu sản phẩm vinyl clorua. Xã hội Nhật Bản vốn đã mất lòng tin thâm thúy vào việc giải quyết và xử lý chất thải do những vụ cố ý đổ rác phạm pháp từ những năm 1980 và yếu tố dioxin .Do sự ngày càng tăng không ngừng của chất thải rắn, để phân phối những giải pháp tổng lực cho những yếu tố đó, cơ quan chính phủ Nhật Bản đã chuyển trọng tâm của những chủ trương sang việc giảm thiểu phát sinh chất thải. Trong bản sửa đổi năm 1991 của Đạo luật Quản lý Chất thải, việc giảm thiểu phát sinh chất thải đã được thêm vào như một mục tiêu của luật đạo, cùng với việc thu gom và tái chế chất thải đã phân loại. Ngoài ra, Đạo luật Tái chế Cơ bản năm 2000 cũng phân phối một tầm nhìn rõ ràng về một xã hội tuần hoàn vật chất lành mạnh, được phong cách thiết kế để giảm tiêu thụ tài nguyên vạn vật thiên nhiên cũng như giảm ảnh hưởng tác động đến thiên nhiên và môi trường ; nó cũng bộc lộ những nguyên tắc cơ bản để thiết lập một xã hội tuần hoàn vật chất lành mạnh, gồm có xác lập thứ tự ưu tiên bắt buộc so với tái chế tài nguyên và quản lý chất thải, đó là ( i ) giảm phát sinh ; ( ii ) tái sử dụng ; ( iii ) tái chế ; ( iv ) tịch thu nhiệt ; và ( v ) thải bỏ hài hòa và hợp lý .Các giải pháp táo bạo đã được đưa ra để ứng phó với tình hình trong năm 1997 và 2000, gồm có tăng cường nghĩa vụ và trách nhiệm của những cơ sở kinh doanh thương mại có phát sinh chất thải, củng cố mạng lưới hệ thống công khai minh bạch thống kê chất thải, đưa ra hình phạt lên tới 100 triệu yên ( tương tự 1 triệu đô la Mỹ ) so với hành vi đổ rác phạm pháp và tăng cường những giải pháp trấn áp dioxin tại những xí nghiệp sản xuất đốt rác. Có nhiều luật đạo khác, đặc biệt quan trọng là Đạo luật Tái chế Thực phẩm và Đạo luật Quản lý Chất thải cùng phát hành năm 2000, trong đó thôi thúc những giải pháp 3R nhằm mục đích thiết lập một xã hội tuần hoàn vật chất lành mạnh, tăng cường quản lý chất thải công nghiệp và nâng cao lao lý về chôn lấp phạm pháp. Quy định Quốc gia về thôi thúc 3R được Bộ Môi trường phối hợp với Diễn đàn Xúc tiến 3R và những chính quyền sở tại địa phương tổ chức triển khai hằng năm nhằm mục đích tạo thời cơ tập hợp người tiêu dùng, những nhà quản trị doanh nghiệp và nhân viên cấp dưới chính phủ nước nhà để cùng nhau tranh luận những yếu tố tương quan đến việc xây dựng một xã hội tuần hoàn vật chất lành mạnh và giúp những cá thể xem xét lại lối sống của họ .Bên cạnh đó, việc trấn áp phát thải từ lò đốt đặc biệt quan trọng được chú trọng. Kể từ khi phát thải diôxin được báo cáo giải trình vào năm 1983, chúng đã được phát hiện trong tro bay của những cơ sở đốt rác thải ở Nhật Bản. Do những báo cáo giải trình như vậy, sự quan tâm của công chúng được hướng đến những giải pháp trấn áp phát thải diôxin trong những cơ sở đốt rác thải vào cuối năm 1983. Sau đó, ảnh hưởng tác động của diôxin so với sữa mẹ đã được báo cáo giải trình tại một hội nghị quốc tế được tổ chức triển khai tại Kyoto năm 1994 .Ô nhiễm đất cao tập trung chuyên sâu tại những khu vực xung quanh những lò đốt đã được phát hiện trong và xung quanh thành phố Tokorozawa, tỉnh Saitama. Các sự cố như vậy đã làm dấy lên mối lo lắng của công chúng so với những yếu tố về chất độc da cam. Lo lắng về điôxin phát ra bởi những cơ sở đốt rác thải làm tăng mối chăm sóc của người dân so với những cơ sở đốt rác, tạo động lực cho những trào lưu phản đối việc kiến thiết xây dựng những cơ sở đốt rác .Vụ kiện nhu yếu những lò đốt rác ở thị xã Shintone, tỉnh Ibaraki phải ngừng hoạt động và vụ kiện tương quan đến ô nhiễm điôxin nồng độ cao tại một lò đốt rác ở thị xã Nose, Osaka là ví dụ cho những trào lưu phản đối. Do vậy, số lượng lò đốt rác ở Nhật đã và đang giảm dần, từ 1318 lò đốt rác năm 2005 xuống còn 1221 năm 2010 và xuống còn 700 vào năm 2019. Dioxin là chất được sinh ra trong quy trình đốt rác nhựa. Trong số 200 hợp chất dioxin thì có 29 chất là chất độc. Nguồn phát sinh dioxin hoàn toàn có thể từ lò đốt của những nhà máy sản xuất sản xuất thép, khói thuốc lá, phương tiện đi lại giao thông vận tải, nhưng hầu hết là từ những lò đốt rác [ MOE, năm trước ] .Nỗ lực triển khai 3R và chương trình trấn áp điôxin đã đạt được những hiệu quả đặc biệt quan trọng ấn tượng ( Hình 1 ) gồm có ( i ) lượng rác thải phải giải quyết và xử lý ở đầu cuối giảm từ 20 triệu tấn năm 1980 xuống 4,6 triệu tấn năm 2012 so với rác thải đô thị và từ 91 triệu tấn năm 1985 xuống còn 12 triệu tấn năm 2011 so với rác thải công nghiệp [ MOE, năm trước ] ; ( ii ) lượng phát thải điôxin và những hợp chất tựa như điôxin ( DLCs ) ở Nhật Bản đã giảm thành công xuất sắc từ 5.000 gam năm 1997 xuống còn 64 gam năm 2004, giảm 98 % [ UNEP, 2013 ] . Hình 1: Kết quả ấn tượng từ chương trình 3R ở Nhật Bản. Do nhu yếu ngừng hoạt động những xí nghiệp sản xuất đốt chất thải trong nước, Nhật tìm cách đưa công nghệ tiên tiến này ra quốc tế. Năm 1998, Nhật Bản đã phân phối cho xứ sở của những nụ cười thân thiện 117,562 triệu yên trong những khoản vay tăng trưởng kinh tế tài chính. Tổ chức Greenpeace của Đất nước xinh đẹp Thái Lan cho rằng Nhật Bản đang sử dụng những khoản vay này làm đòn kích bẩy để kiến thiết xây dựng những lò đốt rác do Nhật Bản thiết kế tại xứ sở của những nụ cười thân thiện. Tổ chức Greenpeace Thailand cũng công bố rằng những nghiên cứu và điều tra cho thấy 1 số ít hóa chất tồn dư trong khung hình người dân Nhật rình rập đe dọa đến tính mạng con người ở mức cao nhất như điôxin là do hậu quả của việc phổ cập đốt rác ở Nhật mà lúc bấy giờ không được khuyến khích .Tháng 1 năm 2000, tổ chức triển khai Greenpeace xứ sở của những nụ cười thân thiện đã công bố một báo cáo giải trình khoa học tìm thấy những chất ô nhiễm trong tro thải bên cạnh cơ sở đốt rác ở Phuket. Nghiên cứu cho thấy mức độ cao của những sắt kẽm kim loại nặng ô nhiễm như chì, cadmium và đồng trong tro lò đốt được chôn trong những bãi chôn lấp hở. Mức độ chì và cadmium trong tro của lò đốt rác ở Phuket cao hơn 30 đến 100 lần so với mức được cho phép. Ayako Sekine, nhà hoạt động chống độc của tổ chức triển khai Greenpeace Nhật Bản hiện đang ở Xứ sở nụ cười Thái Lan, nói : ” Thật mỉa mai là sau khi gây ô nhiễm Nhật Bản, những công ty lò đốt của Nhật Bản được cơ quan chính phủ Nhật Bản tương hỗ đã và đang đưa thương mại ô nhiễm của họ đến những vương quốc châu Á nghèo như Đất nước xinh đẹp Thái Lan. Nhật Bản nên tương hỗ Thailand tiến tới chương trình giảm thiểu, phân loại và tái chế chất thải ” [ i ] .Không chỉ đưa công nghệ tiên tiến đốt rác sang Vương Quốc của nụ cười, hiện nhiều nhà góp vốn đầu tư của Nhật đang tăng trưởng công nghệ tiên tiến đốt rác phát điện ở Nước Ta và nhiều nước khác. Chất thải nhựa có hàm lượng carbon tương tự như dầu và thấp hơn một chút ít so với than, công nghệ tiên tiến này hoàn toàn có thể giúp giảm lượng nhựa nhưng việc triển khai nó trên quy mô lớn hoàn toàn có thể làm tổn hại tới những nỗ lực vương quốc chống lại phát thải gây đổi khác khí hậu [ ii ] .

Hiện trạng phát sinh và quản lý chất thải rắn ở Việt Nam

Số liệu thống kê [ MoNRE, 2019 ] cho thấy từ năm 2010 đến năm 2018, khối lượng chất thải rắn đô thị ( MSW ) được tạo ra với vận tốc tăng trung bình khoảng chừng 12 % mỗi năm. Năm năm ngoái, khối lượng chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt ( CTRSH ) phát sinh khoảng chừng 42.789 tấn / ngày ; năm 2018 tăng lên khoảng chừng 61.600 tấn / ngày ( khu vực thành thị khoảng chừng 37.200 tấn / ngày và khu vực nông thôn khoảng chừng 24.400 tấn / ngày ). Các địa phương có lượng CTRSH trên 6.000 tấn ngày chiếm 3,17 %, trên 1.000 tấn ngày chiếm 7,9 %, trên 600 tấn ngày chiếm 23,8 %, trên 200 tấn ngày chiếm 36,5 % và ít hơn hơn 200 tấn ngày chiếm 28,6 % .CTRSH ngày càng tăng đáng kể ở những địa phương có vận tốc tăng trưởng đô thị hóa, công nghiệp hóa và du lịch nhanh như Thành phố Hồ Chí Minh ( 9.128 tấn / ngày ), Thủ đô TP. Hà Nội ( 6.500 tấn / ngày ), Thanh Hóa ( 2.246 tấn / ngày ), TP. Đà Nẵng ( 1.168 tấn / ngày ), Đồng Nai ( 1.838 tấn / ngày ), Cần Thơ ( 605 tấn / ngày ), chiếm khoảng chừng 50 % lượng CTRSH phát sinh trong cả nước .Chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt của Nước Ta có thành phần đa phần là rác hữu cơ ( khoảng chừng 60 % ), rác có năng lực tái chế khoảng chừng 20 %, rác còn lại cần phải chôn lấp khoảng chừng 20 %. Như vậy nếu không phân loại rác thì việc đốt rác hỗn hợp có nhiệt trị rất thấp. Hiện nay rác hỗn hợp hầu hết đang được chôn lấp. Chất thải nhựa khó phân hủy trong rác hỗn hợp đang là yếu tố thử thách trong công tác làm việc quản lý CTRSH, với số liệu ước tính tỷ suất chất thải nhựa trong những bãi chôn lấp CTRSH khoảng chừng từ 6 đến 8 % .Tính tới thời gian hiện tại, Nước Ta vẫn chưa tiến hành phân loại rác tại nguồn một cách chính thức trên toàn nước. Hầu hết chất thải được gom chung và chở lên bãi chôn lấp. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, 69 % lượng CTRSH được giải quyết và xử lý bằng công nghệ tiên tiến chôn lấp hợp vệ sinh, 20 % được sử dụng để làm phân vi sinh, 11 % vận dụng công nghệ tiên tiến đốt rác phát điện. Việc phân loại rác mới chỉ được thực thi thử nghiệm rải rác ở một số ít tỉnh thành. Chẳng hạn, năm 2017 và 2018, tỉnh Tỉnh Bình Dương đã tiến hành phân loại chất thải rắn tại nguồn với quy mô cấp tỉnh ở những cơ quan, TT thương mại dọc tuyến Quốc lộ 13 và quy mô cấp huyện ở một vài xã phường của thị xã Dĩ An, Thuận An, Bến Cát và thành phố Thủ Dầu Một .Kết quả là tỷ suất phân loại chất thải rắn tại nguồn đạt trên 90 % tại 1 số ít khu vực như thành phố Nhị Đồng, thị xã Dĩ An, tỉnh Tỉnh Bình Dương. Tuy nhiên, ở những tỉnh khác nhau, rác được phân loại theo những cách rất khác nhau, không đồng điệu và không tuân theo nguyên tắc quản lý chất thải rắn tối ưu, theo đó rác hữu cơ cần phải được tách riêng. Ở Thành Phố Đà Nẵng, rác được phân thành bốn loại là rác hoàn toàn có thể bán được để tái chế, rác nguy cơ tiềm ẩn, rác thiết kế xây dựng cồng kềnh và rác còn lại. Quy định phân loại rác này chỉ giúp TP. Đà Nẵng tịch thu được một phần nhỏ rác tái chế và tối đa chỉ chuyển hướng được 18 % lượng rác khỏi bãi chôn lấp hoặc lò đốt. Tính chung cả nước thì lượng rác chôn lấp chiếm khoảng chừng 71 %, lượng làm phân vi sinh chiếm khoảng chừng 16 % và đốt 13 % [ MoNRE, 2019 ] .Đốt rác ở một khu tập kết rác Đà Nẵng (ảnh: Quách Thị Xuân, 5/2020).Liên quan đến hạ tầng Giao hàng quản lý chất thải rắn, tính đến năm 2019, Nước Ta có khoảng chừng 1.322 cơ sở giải quyết và xử lý CTRSH, gồm : 381 lò đốt CTRSH, 37 dây chuyền sản xuất chế biến phân compost, 904 bãi chôn lấp ( trong đó chỉ có khoảng chừng 20 % là bãi chôn lấp hợp vệ sinh ). Hầu hết trong số 381 lò đốt CTRSH ở Nước Ta đều là lò đốt quy mô nhỏ, không tịch thu nguồn năng lượng. Số lượng lò đốt ở Nước Ta tăng nhanh, từ 4 lò năm 2000 lên 208 lò năm năm ngoái và 381 lò năm 2018. Một vài lò đốt rác phát điện đã và đang được thiết kế xây dựng ở Cần Thơ ( đang tiếp đón khoảng chừng 450 tấn rác / ngày với lượng tro xỉ chiếm khoảng chừng 25 % lượng chất thải nguồn vào ), TP. Hà Nội ( nhà máy sản xuất đốt rác hiệu suất 4.000 tấn / ngày tại Khu phối hợp giải quyết và xử lý chất thải Sóc Sơn đang được đẩy nhanh thiết kế xây dựng, dự kiến hoạt động giải trí vào năm 2022, Nhà máy đốt rác hiệu suất 1.500 tấn / ngày tại Khu xử lý chất thải rắn Xuân Sơn, dự kiến hoạt động giải trí từ tháng 4 năm 2023 ), TP Bắc Ninh, TP. Đà Nẵng, Huế. v.v. Các lò đốt này hoàn toàn có thể sẽ là những điểm phát thải khí nhà kính lớn của Nước Ta ( vì nhựa được coi là một loại than mới [ iii ] ) và là nguồn phát thải khí độc như dioxin và furan [ GAIA, 2020 ] .Tương tự như Nhật Bản những năm trước, khung pháp lý về quản lý chất thải rắn của Nước Ta liên tục được đổi khác. Luật bảo vệ thiên nhiên và môi trường được phát hành và sửa đổi vào những năm 1993, 2005, năm trước và 2020. Bản mới nhất đã có nhiều pháp luật văn minh, gồm có pháp luật bắt buộc phân loại rác hoạt động và sinh hoạt tại nguồn thành ba loại : rác hữu cơ, rác tái chế và rác còn lại ; lao lý về việc nhập khẩu phế liệu, lao lý về thu gom phí rác thải dựa trên khối lượng ; lao lý giảm nhựa sử dụng một lần ; pháp luật về nghĩa vụ và trách nhiệm lan rộng ra của nhà phân phối ; pháp luật về kinh tế tài chính tuần hoàn … Nghị định pháp luật cụ thể 1 số ít điều của Luật bảo vệ môi trường tự nhiên 2020 có hiệu lực hiện hành từ ngày 1 tháng 1 năm 2022 .Tóm lại, hoàn toàn có thể thấy rằng quản lý chất thải rắn ở Nước Ta còn một số ít yếu tố sống sót :Đốt rác ở một khách sạn trong thời gian đón khách cách ly vì Covid 19 (ảnh: Quách Thị Xuân, 11/2021 tại Tây Ninh).1. Lượng chất thải phát sinh trung bình đầu người rất lớn ( 1 kg / người / ngày ) do chưa có chủ trương khuyến khích giảm phát thải, phí rác thải dựa trên khối lượng chưa được vận dụng nên người dân không có động cơ để phân loại và giảm thiểu rác .2. Người dân chưa có thói quen phân loại tại nguồn nên hầu hết chất thải được gom chung và giải quyết và xử lý tập trung chuyên sâu bằng cách chôn lấp. Các bãi rác đang ở thực trạng quá tải trong khi thói quen sử dụng nhựa, đặc biệt quan trọng là nhựa sử dụng một lần đã ăn sâu vào văn hóa truyền thống tiêu dùng. Lượng tiêu thụ nhựa trung bình đầu người ở Nước Ta tăng nhanh gọn từ 3.8 kg / người vào năm 1990 lên 63 kg / người năm 2019, trong đó hơn 37 % nhựa được dung trong ngành vỏ hộp, thường là vỏ hộp khó tái chế .3. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất chưa đủ để tương hỗ việc phân loại, thu gom và giải quyết và xử lý riêng rác sau khi phân loại. Một vài địa phương triển khai thử nghiệm phân loại rác nhưng không thu gom và giải quyết và xử lý riêng đã làm người dân mất niềm tin khi công nhân môi trường tự nhiên gom chung rác đã phân loại của họ .4. Khung pháp lý tân tiến về quản lý chất thải rắn chỉ mới được phát hành, cần thời hạn để thực thi có hiệu suất cao. Rất hoàn toàn có thể Nước Ta sẽ phải mất hàng chục năm để hoàn thành xong hạ tầng cứng và mềm để đạt tới trạng thái quản lý chất thải rắn một cách tốt nhất .

So sánh hệ thống quản lý chất thải của Việt Nam và Nhật Bản

Sau khi nghiên cứu và điều tra lịch sử dân tộc quản lý chất thải ở Nhật Bản và thực trạng quản lý chất thải rắn ở Nước Ta, hoàn toàn có thể thấy rằng mạng lưới hệ thống quản lý chất thải rắn của Nước Ta đi sau Nhật Bản vài chục năm. Ví dụ, Đạo luật Làm sạch Công cộng tiên phong của Nhật Bản là năm 1954 nhưng Luật Bảo vệ Môi trường tiên phong của Nước Ta là vào năm 1993 ( sau hơn 40 năm ), thực trạng thiếu bãi chôn lấp ở Nhật Bản đã xảy ra vào những năm 1980 nhưng vào khoảng chừng những năm 2010 so với trường hợp của Nước Ta ( diễn ra sau 30 năm ). Tuy nhiên, khoảng cách này đã dần được thu hẹp .Quy định giải quyết và xử lý rác thải hữu cơ hoặc thực phẩm đã được xử lý ở Nhật Bản vào năm 2000, còn Nước Ta mở màn đề cập đến việc xử lý yếu tố trong lần sửa đổi thứ 4 của Luật Bảo vệ Môi trường ( chỉ sau 20 năm ). Đặc biệt, lao lý về nghĩa vụ và trách nhiệm lan rộng ra của nhà phân phối ở Nước Ta đã được phát hành, pháp luật này so với thiết bị điện, điện tử chỉ sau Nhật 12 năm, còn pháp luật so với phương tiện đi lại giao thông vận tải thì chỉ ra sau Nhật 5 năm .

Rác sinh hoạt đô thị chưa được phân loại tại nguồn ở Việt Nam trong khi ở Nhật Bản đã thực hiện từ năm 2000. Ở một số nơi của Nhật Bản, rác thải được phân loại thành 45 loại, nhưng trong các dự án thử nghiệm ở Việt Nam rác thường được phân thành 2 loại (tái chế và loại còn lại) hoặc 3 loại (rác tái chế, rác thải độc hại, và phần còn lại).

Các lò đốt chất thải được kiến thiết xây dựng hàng loạt ở Nhật Bản trong những năm 1980 và 1990, hiện số lượng lò đốt rác ở Nhật đã và đang giảm dần do phải ngừng hoạt động, trong khi những nhà đầu tư quốc tế và vương quốc khởi đầu triển khai những lò đốt / đốt rác phát điện ở Nước Ta từ những năm 2010. Một số lò đốt lớn và hàng trăm lò đốt nhỏ ở khắp Nước Ta đã và đang sử dụng chất thải hỗn hợp làm đầu vào, trong đó có một phần nhiều chất thải nhựa .Trong khi Nhật Bản đã ban hành Đạo luật về những giải pháp đặc biệt quan trọng chống lại dioxin từ năm 1999 vì họ nhận thấy yếu tố nghiêm trọng của việc phát thải dioxin từ những lò đốt chất thải thì tại nhiều tỉnh thành của Nước Ta, lò đốt rác mini được coi là giải pháp đúng đắn để giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt [ iv ]. Thông tin này tràn ngập trên những trang báo điện tử và một số ít địa phương còn khuyến khích những nơi khác kiến thiết xây dựng những khu công trình tựa như mà không biết rằng đây là những nguồn phát thải dioxin, furan và khí nhà kính .“ Cuộc chiến chống chất thải ” ở Tokyo Metropolitan năm 1971 đã nâng cao nhận thức rằng chất thải là một yếu tố nghiêm trọng so với đời sống hằng ngày của người dân. Kết quả là, mọi người nhận ra tầm quan trọng về sự tham gia có ý nghĩa của tổng thể những bên tương quan ( chính quyền sở tại, người dân, chủ cơ sở kinh doanh thương mại ) trong việc xử lý ô nhiễm chất thải rắn. Việt Nam vẫn chưa kêu gọi được sự tham gia của dân cư trong quản lý chất thải rắn, ngay cả trong hoạt động giải trí đơn thuần nhất là phân loại chất thải tại nguồn .nhà nước Nhật Bản đã phát hành những phiên bản khác nhau về pháp luật quản lý chất thải, lần lượt là Đạo luật quản lý chất thải năm 1991, Luật tương quan đến những giải pháp đặc biệt quan trọng chống lại dioxin ( 1999 ), Đạo luật tái chế thực phẩm ( 2000 ) và Sửa đổi Đạo luật quản lý chất thải ( 2000 ) thôi thúc 3R. Chiến lược quản lý chất thải của Nhật Bản đã đổi khác, đốt rác không còn là lựa chọn số 1, những ưu tiên của nước này là giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế. Trái lại, Nước Ta vẫn đang có những pháp luật chủ trương khuyến khích giải quyết và xử lý chất thải tịch thu nguồn năng lượng gồm có cả đốt rác phát điện .

Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Cuộc khủng hoảng cục bộ rác thải ở Nước Ta lúc bấy giờ cũng đang trong thực trạng tựa như như ở Nhật Bản trong những năm 1980, những kinh nghiệm mà Nước Ta hoàn toàn có thể học hỏi từ Nhật Bản gồm có :1. Tiếp tục hoàn thành xong khuôn khổ pháp lý, triển khai tráng lệ “ Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền ”, thực thi những chủ trương ( 3R ) giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế chất thải ; hoàn toàn có thể vận dụng lệnh hạn chế hoặc cấm nhựa sử dụng một lần, lan rộng ra nghĩa vụ và trách nhiệm của người sản xuất, hạn chế nhập khẩu phế liệu, khuyến khích kinh tế tài chính tuần hoàn, ưu tiên tuần hoàn chất thải hữu cơ ;Cơ sở gom rác tài nguyên tại Hội An (Ảnh: Quách Thị Xuân, 6/2021).2. Sớm thực thi lao lý phân loại rác tại nguồn theo Luật Bảo vệ thiên nhiên và môi trường 2020, thu gom và giải quyết và xử lý riêng những loại rác ; Sớm vận dụng pháp luật thu phí rác dựa trên khối lượng, tạo động cơ để những chủ nguồn thải giảm phát sinh chất thải rắn .3. Sử dụng triệt để rác hữu cơ để làm phân vi sinh, tương hỗ người dân và những cơ sở ủ rác hữu cơ thành phân vi sinh, tiến tới phát hành pháp luật cấm vận chuyển rác hữu cơ lên bãi rác .4. Không xây mới những lò đốt rác, kể cả đốt rác phát điện, nghiêm cấm đốt rác lộ thiên hoặc đốt rác trong những lò đốt mini gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường, vô hiệu dần và tiến tới đóng cửa những lò đốt chất thải không bảo vệ tiêu chuẩn thiên nhiên và môi trường ;5. Huy động sự đồng thuận, tham gia của dân cư và những bên tương quan trong việc thực thi những chủ trương về quản lý chất thải rắn .6. Củng cố mạng lưới hệ thống cơ sở tài liệu về chất thải rắn, chất thải nhựa. Yêu cầu những đơn vị sản xuất công khai minh bạch tài liệu về lượng nhựa sử dụng và thành tựu giảm nhựa, đặc biệt quan trọng là nhựa sử dụng một lần. Tăng cường giám sát phát thải khí nhà kính từ hoạt động giải trí giải quyết và xử lý chất thải rắn, đặc biệt quan trọng là theo dõi phát thải điôxin từ những lò đốt rác .Tóm lại, những nước đang tăng trưởng như Nước Ta nên vận dụng những thực hành thực tế tốt đã được dẫn chứng thành công xuất sắc, nên tránh lặp lại những sai lầm đáng tiếc mà những nước tăng trưởng như Nhật Bản đã phải trả giá .

Tài liệu tham khảo

Monre, 2019. Báo cáo thực trạng thiên nhiên và môi trường vương quốc 2019UNEP, 2013. The Japanese Industrial Waste Experience : Lessons for rapidly industrializing countriesMOE, năm trước. Ministry of Environment of Nhật Bản : History and Current State of Waste Management in Nhật BảnGaia, 2020. Zero Waste Systems : Small Investment, Big Payoff

Chú thích

[ i ] https://corpwatch.org/article/japan-officials-blamed-promoting-toxic-incinerators-thailand[ ii ] https://thanhnien.vn/nhat-ban-day-manh-cong-nghe-xu-ly-rac-thai-thanh-nang-luong-post862218.html

[iii] https://www.beyondplastics.org/plastics-and-climate

[ iv ] https://chomoi.backan.gov.vn/Pages/tin-tuc-su-kien-319/hieu-qua-lo-dot-rac-mini-cua-nhu2-5639edd8d6d47ea8.aspx

Quách Thị Xuân

Điều phối viên Liên minh Không rác Nước Ta

Source: https://vvc.vn
Category : Môi trường