I. Hiện tượng khủng hoảng môi trường
Chúng ta hoàn toàn có thể thuận tiện nhận ra những biểu lộ của khủng hoảng môi trường [ 1 ] :
Trước hết, trên đất liền, ở những đô thị và khu công nghiệp, đất đai và không khí đang bị ô nhiễm bởi sản xuất, bởi khí thải của xăng dầu trong kỹ nghệ, khí thải từ tủ lạnh / máy điều hòa, khói xe / tàu lưu thông và bởi những rác thải có độc tố. Đất trồng trọt bị sói mòn và trở nên hoang tàn do cây cối lớn bị chặt và những thảm cỏ, bụi rậm bị mất đi, khiến cho tầng đất mặt mầu mỡ bị mưa gió cuốn trôi. Rừng bị tàn phá để khai thác mỏ, để kiến thiết xây dựng đường xá / thủy điện, để chăn nuôi / trồng cỏ, để phân phối gỗ hầu hết cho những nhu yếu xa xỉ phẩm của những nước giàu … Rừng bị tàn phá như vậy đã dẫn đến thực trạng vô gia cư của những người dân bản xứ sống trong rừng, và khiến cho nhiều loại thú, chim chóc, cây xanh không còn đất sống, dần bị tuyệt chủng, cũng như lượng khí cac-bon thải ra môi trường không được hấp thụ vì thiếu cây xanh, và do đó làm biến hóa khí hậu nhanh gọn, nhiệt độ nước sông / biển tăng lên, làm tan băng tuyết, nước biển dâng lên, tiến trình sa mạc hóa diễn ra nhanh … và làm tăng nhanh hiệu ứng nhà kính .
Hơn nữa, ở sông ngòi, đại dương, những nguồn nước đang bị ô nhiễm trầm trọng và ngày càng tăng do bởi những chất độc/rác… thải ra từ kỹ nghệ, từ khu dân cư, đô thị, và bởi thuốc trừ sâu, phân bón, phân chuồng được dùng trong nông nghiệp, trồng trọt…khiến cho các nguồn thủy sản bị hủy diệt, cạn kiệt, và sự sống của con người, muông thú…cũng bị đe dọa.
II. Nguyên nhân sâu xa của khủng hoảng môi trường
Từ những biểu lộ của khủng hoảng môi trường, tất cả chúng ta nhận ra những yếu tố gần-xa đã và đang ảnh hưởng tác động đến môi trường / toàn cầu của tất cả chúng ta. Những yếu tố ảnh hưởng tác động đó phần nhiều và chính yếu thuộc về con người với những cơ cấu tổ chức xã hội, thể chế chính trị, và cấu trúc tăng trưởng kinh tế tài chính khác nhau trên quốc tế .
Có người cho rằng nền tảng của mọi yếu tố môi trường là sự bùng nổ dân số. Theo họ, dân số quá đông không những yên cầu cần nhiều lương thực mà cũng tiêu thụ nguồn nguồn năng lượng, tài nguyên, khí thải do con người thải ra hàng ngày làm ô nhiễm bầu khí quyển, nước thải, rác công nghiệp cũng tăng không ngừng theo vận tốc tăng dân số. Ngoài ra, những yếu tố giao thông vận tải chi chít, nên thiếu nhà tại, … đều gắn với dân số. Tất cả những yếu tố đó đều trở thành sức ép rất lớn so với môi trường [ 2 ] .
Thế nhưng, nhìn ở mức độ sâu xa hơn, tất cả chúng ta nhận ra rằng những biểu lộ của khủng hoảng môi trường với những yếu tố tác động ảnh hưởng kể trên chỉ là “ những triệu chứng ” của một “ căn bệnh nan y ” đang xảy ra so với môi trường / toàn cầu này. Chính khủng hoảng niềm tin – biểu lộ qua thái độ dửng dưng, lãnh đạm của nhiều người so với những nhu yếu thiêng liêng, nhu yếu luân lý và tôn giáo của họ, tức dửng dưng với những giá trị vượt trên vật chất, để rồi chạy theo một lối sống tận hưởng của cải vật chất và khoái lạc – là “ nguyên do sâu xa ” của khủng hoảng môi trường [ 3 ]. Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã khẳng định chắc chắn : “ Khi con người quay sống lưng lại với những kế hoạch của Đấng Tạo Hóa, con người gây ra một sự rối loạn, và sự rối loạn này dẫn đến những hậu quả nơi quả đât ” [ 4 ] .
Thái độ dửng dưng với những nhu yếu thiêng liêng như vậy đã dẫn họ đến thực trạng mất đi cảm thức mình là một thành phần của quốc tế, của cộng đoàn toàn cầu này, chính bới con người, trước hết, đã đi lệch hướng khỏi nền tảng nguyên thủy là Đấng Tạo Hóa ; từ đó dẫn đến mất đi sự tôn trọng “ cái khác / người khác ” ( otherness ) [ 5 ]. Các Giám Mục Ý đã nhận ra thực trạng dửng dưng, lãnh đạm này và đã nhấn mạnh vấn đề : “ Khủng hoảng không chỉ tỏ lộ trên việc sử dụng những nguồn tài nguyên của toàn cầu nhưng còn là một cuộc khủng hoảng những giá trị thiêng liêng. Văn hóa của tất cả chúng ta đã quá thiên về vật chất và đã dửng dưng, bỏ quên chiều kích thiêng liêng của đời sống ” [ 6 ] .
Không cần phải nói, cuộc khủng hoảng những giá trị thiêng liêng này vốn tỏ lộ qua thái độ tham lam muôn mặt trong việc tăng trưởng kinh tế tài chính : “ Hình như việc tăng trưởng kinh tế tài chính là yếu tố gây ra khủng hoảng môi trường : để hướng tới một đời sống tốt hơn, con người đã tăng trưởng những khu vực thành thị và nông thôn cũng như tăng trưởng sản xuất … Trong một lần chuyện trò, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã đặt yếu tố phải chăng ý niệm tăng trưởng kinh tế tài chính duy doanh thu nên liên tục duy trì để rồi nó phá vỡ đời sống ? ( Báo Osservatore Romano, 28.5.90 ) ” [ 7 ]. Điều này được thể hiện rõ nét nhất, đặc biệt quan trọng ở những vương quốc kỹ nghệ hóa. Vì sự đầy tràn và dư thừa đi theo việc tăng trưởng, văn hóa truyền thống của họ đã trở nên duy vật chất và chủ nghĩa khoái lạc [ 8 ], và, do đó, sự nghèo khó niềm tin không còn được nhìn nhận cao [ 9 ]. Họ dành cho những vật thụ tạo một vị trí quan trọng tuyệt đối và tương đối hóa Thiên Chúa. “ Họ hy sinh sự nhiều mẫu mã và vẻ đẹp của toàn cầu để tạo ra của cải và sản phẩm & hàng hóa trong những xí nghiệp sản xuất của họ, nhằm mục đích để thỏa mãn nhu cầu sự thèm khát chiếm hữu và thống trị của họ. Thái độ này cho thấy sự trống rỗng thiêng liêng, lòng kiêu ngạo và hão huyền / phù phiếm của họ ” [ 10 ]. Cuối cùng, nguồn tài nguyên của toàn cầu bị hết sạch dần và bị đối xử tồi tệ như những phương tiện đi lại để con người khoe khoang tự đắc, chứng tỏ quyền lực tối cao của mình. Và tác dụng ? Khủng hoảng môi trường xảy ra dưới mọi hình thức : toàn cầu bị cưỡng bức, bị ô nhiễm, bị khai thác triệt để … và có rủi ro tiềm ẩn bị diệt trừ [ 11 ] .
III. “ Chữa lành ” toàn cầu / môi trường : một hành vi khẩn cấp
Trước yếu tố khủng hoảng môi trường, nhiều tổ chức triển khai hợp tác quốc tế đã có những chăm sóc nhằm mục đích tìm ra những giải pháp tích cực cho yếu tố khủng hoảng môi trường. Cụ thể, nhiều âm vang báo động của xã hội hoặc của tôn giáo / Giáo Hội Công Giáo đã vang lên nhằm mục đích phản đối, than phiền, hay xin trợ giúp, … và từ đó xã hội và Giáo Hội đã chăm sóc, có những giải pháp, hành vi đơn cử cho những yếu tố môi trường .
1. Quan tâm của xã hội
Năm 1962, một trong những lời nói tiên phong ở ngoài Giáo Hội Công Giáo vang lên là cuốn sách “ The silent spring ”, của tác giả Rachel Carson, nhằm mục đích phản đối, cảnh tỉnh người Mỹ về những rủi ro tiềm ẩn sử dụng thuốc trừ sâu trong nông nghiệp [ 12 ]. Năm 1970, Wendell Berry và những đồng nghiệp đã gây ảnh hưởng tác động quan trọng trong công chúng giúp nhiều người ý thức hơn về yếu tố khủng hoảng môi trường [ 13 ]. Từ thập niên 1970, cũng đã có những tiếng vang phản đối hoặc những lời kêu cứu từ những trào lưu phụ nữ – môi sinh ( eco-feminist movements ) [ 14 ]. Cuối thập niên 1980, công dân của nhiều nước trên quốc tế đã nhận ra những “ yếu tố của môi trường / toàn cầu ” do lối sống và cách đối xử “ bệnh hoạn ” của con người so với vạn vật thiên nhiên gây ra. Họ than phiền về sự ô nhiễm nước / không khí, sự hủy hoại rừng, sự biến hóa thời tiết, lũ lụt, hiệu ứng nhà kính, tầng ozon bị hủy hoại, sự tuyệt chủng của nhiều loại [ 15 ]. Bên cạnh đó, đã có những nhóm được hình thành hoạt động giải trí cho môi trường, như nhóm “ trào lưu Hòa Bình Xanh ” ( Green-Peace movement ), “ Bạn của Trái đất ” ( Friends of the Earth ), …
Đặc biệt từ 1972 cho đến nay, cứ mỗi 10 năm một lần, “ Họp Báo Hội nghị Thượng Đỉnh Về Trái Đất ” ( Earth Summit ) được tổ chức triển khai để những nhà chỉ huy trên quốc tế đánh giá và nhận định về thực trạng môi trường của quốc tế và tìm ra những giải pháp đơn cử cho yếu tố ( 1972 : Họp Báo Hội nghị ở Thụy Điển ; 1982 : Hội nghị ở Nairobi nước Kenya ; 1992 : ở Rio de Janeiro, Braxin ; 2002 : ở Johanesburg, Nam Phi ; 2012 : ở Rio de Janerio, Braxin ) [ 16 ] .
Hơn nữa, những cuộc Hội nghị bàn về “ Sự biến hóa khí hậu ” cũng đã được tổ chức triển khai ở nhiều nơi như : ở Berlin Mandate ( 1995 ), ở Geneva, Switzeland ( 1996 ), ở Copenhagen, Đan-Mạch ( 2009 ), ở Warsaw, Ba-lan ( 2013 ) … [ 17 ]. Nhiều cuộc hội nghị khác thuộc những lãnh vực khác nhau của môi trường cũng được tổ chức triển khai ở Lever địa phương, vương quốc hoặc quốc tế .
2. Quan tâm / Đáp trả của Giáo Hội Công Giáo
Đối diện với yếu tố khủng hoảng môi trường, những tôn giáo đã có những phản ứng và thái độ chăm sóc đơn cử, ví dụ điển hình như sự chăm sóc của Phật Giáo, Chính Thống Giáo, Tin Lành, Do Thái Giáo, Ấn Độ Giáo, …
Mặc dù “ chậm chăm sóc đến những yếu tố môi trường ”, Giáo Hội Công Giáo cũng đã bị thách đố, được mời gọi, và có những nỗ lực chăm sóc đến môi trường. Cụ thể, Giáo Hội đã tò mò, suy tư về một thần học phát minh sáng tạo mới ( a new theology of creation ) dưới những hình thức, đề tài khác nhau hoàn toàn có thể cung ứng tương thích cho yếu tố khủng hoảng môi trường ngày hôm nay, ví dụ điển hình như : nhập thể, sự Phục Sinh, sự Hiện xuống, sự hoán cải, sự giải thoát, thần học môi trường, thần học về sự sống, thần học về toàn cầu, thần học bí tích về môi trường, thần học về phụ nữ môi sinh … Giáo Hội cũng suy tư phụng vụ / linh đạo / đạo đức / sứ vụ / giáo huấn xã hội về môi trường [ 18 ]. Nhờ đó, Giáo Hội đã có một hiểu biết sâu xa hơn về mầu nhiệm Thiên Chúa, cũng như hiểu biết mới về giá trị nội tại và mối liên hệ ngặt nghèo của vạn vật thiên nhiên, vạn vật với Thiên Chúa và với con người. Trên nền tảng đó, Giáo Hội đã diễn đạt sự hiểu biết và niềm tin yêu của mình vào Thiên Chúa là Đấng Sáng Tạo ngang qua một lối sống Ki-tô giáo mới và tương thích ( tức một linh đạo môi trường ) có năng lực tôn trọng, bảo vệ, đổi khác và “ chữa lành ” môi trường / toàn cầu đang bị bệnh tật / suy thoái và khủng hoảng / khủng hoảng … và nguy tử do chính con người gây ra .
3. Một lối sống mới nhằm mục đích “ chữa lành ” môi trường / toàn cầu
Để hoàn toàn có thể góp thêm phần bảo vệ và “ chữa lành ” môi trường / toàn cầu của tất cả chúng ta đang trong thực trạng “ bệnh hoạn ”, suy thoái và khủng hoảng và nguy tử do thực trạng khủng hoảng niềm tin của con người gây ra, cha F. Antonisamy, Giám đốc linh hướng của đại chủng viện Chúa Chiên Lành ở Ấn Độ, đã suy tư thần học, linh đạo về môi trường, và đề xuất “ những điều Ki-tô hữu cần thực thi ” [ 19 ] :
1. Bằng sự chiêm ngắm và cầu nguyện sâu xa tất cả chúng ta cần phải sống trong Thánh Thần của Đức Ki-tô Đấng đang xâm nhập toàn thể vạn vật .
2. Chúng ta cần nhậy cảm với lời rỉ tai rất linh của gió, sóng biển, núi non, thung lũng, sông ngòi, và đại dương .
3. Chúng ta cần phải nhận ra Thiên Chúa đang hiện hữu nơi anh chị em và làm mọi sự hoàn toàn có thể để giúp họ chỗi dậy từ nấm mồ khổ đau của họ .
4. Chúng ta để mình được giáo huấn của Tin Mừng và văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn nền tảng hướng dẫn .
5. Chúng ta cố gắng nỗ lực tôn trọng đất đai và quốc tế này mà Đức Giê-su đang hiện hữu như là TT của quốc tế .
6 Không cậy dựa vào trí mưu trí và kế hoạch riêng của mình, tất cả chúng ta đặt niềm kỳ vọng nơi Đức Giê-su Đấng đầy lòng yêu thương và quyền lực .
7. Không khuất phục trước bất kể tổ chức triển khai bất công nào, tất cả chúng ta cam kết ứng xử như con cháu tự do của Thiên Chúa .
8. Trong mọi việc làm, tất cả chúng ta cần ứng xử như Đức Maria luôn tin rằng không có gì Thiên Chúa không làm được .
9. Không để thất bại khiến lòng ta chán nản, tất cả chúng ta cần phải luôn chỗi dậy với niềm kỳ vọng rằng những trào lưu mới của quần chúng, những tổ chức triển khai giáo dục và những cá thể lao vào sẽ cùng với tất cả chúng ta chiến đấu xử lý những yếu tố môi trường chung .
10. Trong đời sống thường ngày, một lối sống đậm nét “ giảm thiểu và thay thế sửa chữa, tái chế và sử dụng lại ” ( reduce repair, recycle, re-use ) phải thay thế sửa chữa cho lối sống hoang phí / xa xỉ ( dùng một lần và ném bỏ đi ) .
11. Bao nhiêu hoàn toàn có thể, tất cả chúng ta nên sử dụng quần áo và những mẫu sản phẩm khác được sản xuất từ những vùng nông thôn / địa phương .
12. Chúng ta bắt chước gương sống của thánh Phanxico Assisi, vị thánh bổn mạng của môi sinh / môi trường, tán dương Thiên Chúa khi ngắm nhìn chim trời, cá biển, cây cối, hoa cỏ, sông núi, thung lũng … tuyệt đẹp và mọi vật do Thiên Chúa tạo dựng .
13. Cổ võ, khuyến khích cộng đoàn, giáo xứ cử hành những tiệc tùng tương quan đến môi trường .
14. Tổ chức suy gẫm, cầu nguyện ở những nơi có bầu khí / quang cảnh vạn vật thiên nhiên ( bao quanh bởi cây cối, cánh đồng, sông núi ) .
15. Trong tổng thể hoạt động giải trí của mình, tất cả chúng ta cần có ý hướng tạo một môi trường sống thuận tiện cho người nghèo để họ có được một đời sống xứng hợp với phẩm giá con người .
16. Chúng ta cần tổ chức triển khai / tham gia những chiến dịch chống lại những yếu tố gây khủng hoảng môi trường như sự ô nhiễm không khí / nước, việc sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu diệt trừ, v.v.
17. Chúng ta hoàn toàn có thể từng bước nhân giống những loại cây … đang dần biến mất khỏi những khu vườn của tất cả chúng ta .
18. Những ai chăm sóc đến môi sinh / môi trường hoàn toàn có thể đến cùng cầu nguyện và suy tư về môi sinh / môi trường .
19. Chúng ta nên khởi sự hoạt động giải trí nhằm mục đích tạo nên một môi trường sống thuận tiện / tốt đẹp, niềm hạnh phúc với xác tín rằng tất cả chúng ta đang liên tục công cuộc cứu độ của Đức Kitô .
20. Nguồn tài nguyên thiên nhiên như dầu thô, ga, than, và kim loại như bạc, thiếc, kẽm, chì, đồng, nhôm, sắt,…cần phải sử dụng một cách tiết kiệm, vì nó chỉ có giới hạn. Bên cạnh đó, chúng ta cũng phải nỗ lực thay thế nó bằng cách sử dụng những nguyên liệu khác.
21. Khách hàng cũng nên nói “ không ” với việc sử dụng những sản phẩm & hàng hóa chế biến từ những loại cây / gỗ hiếm, thú, chim, cá … hiếm v.v.
22. Sự tăng triển kinh tế tài chính nhắm đến tăng trưởng số lượng một cách mù quáng cần phải được sửa chữa thay thế bằng chủ trương tương thích, giúp cải tổ chất lượng điều kiện kèm theo sống của con người .
23. Kỹ nghệ phải được sử dụng như một dụng cụ Giao hàng con người / vạn vật và con người không nên coi nó như cứu cánh Giao hàng cho cái tôi của mình .
24. Luật lệ và những phê chuẩn hợp luật cùng với sự khởi hứng một lối sống mới sẽ rất hữu dụng cho một vương quốc duy trì bầu khí môi sinh tốt đẹp nhất .
25. Vũ trụ “ đã được tạo dựng nên ‘ trong thực trạng lữ hành ’ hướng tới đạt được một sự hoàn thành xong tối hậu mà Thiên Chúa đã hoạch định ”. Trong sự tạm trú và lữ hành này của thiên hà, những người nam và người nữ ứng xử như những người quản trị thôi thúc và bảo tồn môi sinh và giúp nó đạt tới sự hoàn thành xong .
Con người phải cộng tác với Thiên Chúa trong việc đổi khác vạn vật. Họ trở nên thiêng liêng tùy vào mức độ họ tham gia vào việc làm tạo dựng và đổi khác của Chúa Thánh Thần .
Hệ thống môi sinh hoàn toàn có thể phong phú và khác nhau nhưng mỗi tổ chức triển khai sống lại chịu ràng buộc lẫn nhau để hoàn thành xong .
26. Việc chăm sóc của cá thể đối môi trường là một trong những cách thế tốt nhất để xử lý yếu tố môi sinh / môi trường. Nó “ khởi đầu với việc chăm nom làm sạch đường phố, khu vui chơi giải trí công viên, những nơi cắm trại và tổng thể những nơi công cộng ”
27. Người dân nên tránh nụ cười vui chơi qua việc nuôi nhốt quái vật trong chuồng hoặc lưu giữ những loại sản phẩm làm từ ngà voi quý hiếm, lông thú, lược làm bằng mai rùa, lông chim đủ sắc tố gắn lên mũ … với mục tiêu làm nổi danh tiếng và uy tín bản thân. Những người tiêu dùng, tận hưởng cần học biết thẩm mỹ và nghệ thuật chiếm hữu và chỉ sử dụng những gì thiết yếu, phân phối những nhu yếu hài hòa và hợp lý, tránh tiêu tốn lãng phí và nỗ lực bảo vệ môi trường tốt nhất hoàn toàn có thể .
28. Việc tôn trọng vạn vật thiên nhiên yên cầu con người một sự chăm sóc, tự số lượng giới hạn mình và sống tự chủ. “ Thiên nhiên chính là khu công trình phát minh sáng tạo của Thiên Chúa và do đó thuộc về Ngài. Chỉ mình Ngài là chủ sở hữu tuyệt đối của vạn vật thiên nhiên. Con người, như đã lý giải, chỉ là người quản trị khu công trình phát minh sáng tạo. Điều này rõ ràng hàm ý rằng trong đối sánh tương quan với vạn vật thiên nhiên con người cần phải đồng ý số lượng giới hạn của mình và chịu sự chi phối bởi một quyền bính tối thượng và những quyền lợi và nghĩa vụ cao hơn ” [ 20 ] .
Thiên Chúa có kế hoạh riêng của Ngài so với từng thụ tạo của Ngài. Con người không nên can thiệp vào kế hoạch đó ; đúng hơn con người nên tạo một bầu khí thuận tiện nhờ đó những thụ tạo hoàn toàn có thể cộng tác với kế hoạch hay thánh ý Thiên Chúa .
29. Mọi thụ tạo đã được Thiên Chúa tạo dựng phải tôn vinh Thiên Chúa ; ơn gọi của những thụ tạo đó là phản ảnh cho con người nhận thấy sự tốt đẹp, vẻ đẹp, sự khôn ngoan và thánh thiện của Thiên Chúa. Vì như là những tấm gương phản chiếu những ưu phẩm và vinh quang Thiên Chúa nên những thụ tạo đó đáng được tôn trọng, bảo vệ và nhìn nhận cao. Nếu con người không nhận ra được Dung Nhan Thiên Chúa trong vạn vật thiên nhiên vạn vật thì họ không hề tôn trọng và khen ngợi vẻ đẹp / giá trị nội tại của vạn vật thiên nhiên .
30. Nếu con người yêu quý Thiên Chúa, họ cũng phải yêu thương những loài thụ tạo Thiên Chúa tạo dựng. Tương tự như vậy, nếu con người yêu quý vạn vật thiên nhiên vạn vật thì họ cũng phải mở màn tôn trọng, bảo tồn và khen ngợi chúng .
31. Giáo Hội, ngang qua những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo của mình, ví dụ điển hình như những linh mục, tu sỹ, giáo dân, mạng internet, đồ họa vi tính, dĩa hát, tivi, máy phát thanh, máy in ấn, phim ảnh, … nên truyền rao chân lý cho quốc tế ( chân lý về Thiên Chúa, về con người, về quốc tế ngoài hành tinh ) .
Thay lời kết
Thay cho lời kết, xin trích lại nơi đây tư tưởng của Đức Hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn, trong lá thư Mục Tử Tổng Giáo Phận TP HCM, “ Trách nhiệm gìn gữ và bảo vệ môi trường sống ” – 28.5.2009 .
Môi trường vạn vật thiên nhiên là quà Tặng Kèm của Đấng Tạo Hóa và là tài nguyên vạn vật thiên nhiên dành cho hết mọi người. Quà khuyến mãi và tài nguyên vạn vật thiên nhiên này được dành cho toàn bộ mọi người, chứ không chỉ dành riêng cho một ai hay một thiểu số nào, cũng không chỉ dành riêng cho thế hệ hiện tại mà còn cho cả thế hệ tương lai. Do đó mọi người đều có nghĩa vụ và trách nhiệm và nghĩa vụ và trách nhiệm phải tôn trọng, gìn giữ và bảo vệ môi trường sống của mình và cũng là của mọi người trong hội đồng dân tộc bản địa cùng quốc tế ngày hôm nay .
[ 1 ] Xc. http://baigiang.violet.vn/present/show?entry_id=3392979 ; và Xc. Joseph Đinh Đức Huỳnh ( SSS ), Cosmic Dimension of the Eucharist in the Light of the Post Vatican II Eucharistic Theology : A Proposed Mechanics For The SSS Spirituality ( Chiều kích thiên hà của Thánh Thể nhìn dưới ánh sáng Thần học Thánh Thể hậu Công đồng Vaticanô II : Một chính sách được ý kiến đề nghị cho Linh đạo Dòng Thánh Thể ) ( Manila : UST, 2010 ), 55-59 .
[ 2 ] http://elib.dostquangtri.gov.vn/ntmn/Include/Index.asp?option=6&ID=105&I …
[ 3 ] Xc. Brennan R. Hill, Christian Faith and the Environment : Making Vital Connections ( Đức tin Kitô Giáo và môi trường : tạo nên những nối kết sinh động ) ( Thành Phố New York : Orbis Books, 1998 ), 166 ; và Xc. Joseph Đinh Đức Huỳnh ( SSS ), Cosmic Dimension of the Eucharist in the Light of the Post Vatican II Eucharistic Theology, 46 .
[ 4 ] Xc. Gioan Phao-lô II, 1990 World Day of Peace Message, ” Peace with God the Creator, Peace with all of Creation ” ( Sứ điệp Ngày Hòa Bình Thế Giới 1990, “ Hòa bình với Thiên Chúa Đấng Sáng Tạo, tự do với vạn vật ” ), tìm ngày 20.11.2007 từ http://conservation.catholic.org/ecologicalcrisis.htm .
[ 5 ] Xc. Nancy G Wright và Donal Kill, Ecological Healing : A Christian Vision ( Chữa lành môi trường : một viễn ảnh Kitô Giáo ), ( Thành Phố New York : Orbis Books, 1993 ), 55 và 57 .
[ 6 ] Sdd. 166 .
[ 7 ] Joseph D’Silva, “ Christian Witnessing of Scientists to the Ecological Crisis ” in FABC ( OESC ), Colloquium on Faith and Science : Special Question on Technology and Environmental Care – Love for Creation ( Chừng từ Kitô Giáo của những nhà khoa học so với việc khủng hoảng sinh thái xanh ” trong FABC ( OESC ) … ) ( Manila : UST Printing Office, 1994 ), 87 .
[ 8 ] Hill, Christian Faith, 166 .
[ 9 ] Xc. Wright and Kill, Ecological Healing, 55 .
[ 10 ] Julia Esquivel Velasquez, “ Spirituality of the Earth, ” in The Power of Naming : A Concilium Reader in Feminist Liberation Theology, ( Linh đạo về toàn cầu, ” trong tập sách “ The Power Naming : …. Theology ) ed. Elisabeth Schussler Fiorenza, ( Manila : St Paul, 2004 ), 330 .
[ 11 ] Xc. Joseph Đinh Đức Huỳnh ( SSS ), Cosmic Dimension of the Eucharist in the Light of the Post Vatican II Eucharistic Theology, 47 .
[ 12 ] Xc. Frances Cairncross, hiệu đính., : Costing the Earth : The Challenge for Government, the Opportunities for Business Ước lượng toàn cầu : Thách đố so với chính quyền sở tại, những thời cơ để hoạt động giải trí ( Boston : Harvard Business School Press, 1993 ), 3 .
[ 13 ] Xc. Hill, Christian Faith, 2 .
[ 14 ] Xc. Ruether, Introduction ( Dẫn Nhập ) trong sách Women Healing Earth, 1 .
[ 15 ] Xc. Cairncross, ed., Costing Earth : 1
[ 16 ] Xc. Earthsummit 2012, Towards a world summit on sustainable development in 2012, “ 40 Years of Sustainable Development. ” ( Hội nghị thượng đỉnh về toàn cầu 2012, Hướng tới đỉnh điểm của quốc tế về … ) rút ra ngày 27.12.2009 từ http://www.earthsum mit2012.org/index.php?id=643 .
[ 17 ] http://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_Climate_Change_conference
[18] Xc. International Commission on J.P.I.C (Ủy ban Quốc tế về Công lý- Hòa bình-và sự toàn vẹn của vạn vVật), Manual For Promoters of Justice, Peace, and Integrity of Creation (Thủ bản dành cho những người thúc đẩy công lý, hòa bình, và sự toàn vẹn của vạn vật) (Thành phố Quezon: Nhà Xuất Bản Claret, 2001), 75-120.
[ 19 ] F. Antonisamy, An Introduction to Christian Spirituality ( Dẫn nhập vào Linh đạo Kitô Giáo ) ( Coimbatore : St Pauls, 2008 ), 313 – 316 .
[ 20 ] K.H.Peschke, Christian Ethics : Morality in the Light of Vatican II ( Đạo đức Kitô : Luân lý trong ánh sáng của Công đồng Vaticanô II ), Vol. II, 756 .
