GDVN – Điều này không hướng dẫn đến mất lợi thế cạnh tranh đối đầu trong toàn cảnh mới, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro đáng tiếc cho sự sống nói chung .Từng nghiên cứu và điều tra và huấn luyện và đào tạo về khoa học sự sống hơn 20 năm qua, từng đi khảo sát ở nhiều nơi trong cả nước, từng quản lí huấn luyện và đào tạo và tư vấn tuyển sinh, từng tham gia những đoàn kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục và chương trình huấn luyện và đào tạo ở một số ít trường ĐH, cũng từng tiếp xúc, phỏng vấn nhiều bên tương quan, đặc biệt quan trọng là những nhà tuyển dụng … tôi nhận thấy rằng :
Nhu cầu nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao của những ngành về khoa học sự sống ( như sinh học, công nghệ sinh học, nông lâm, thủy hải sản, bảo tồn vạn vật thiên nhiên … ) là rất lớn, lương hậu hĩnh, thu nhập cao. Nhưng tuyển sinh những ngành này rất khó trong nhiều năm qua. Khó không phải do uy tín hay chất lượng huấn luyện và đào tạo, mà là do tâm lí người học và cha mẹ là chính. Câu vấn đáp hầu hết được cho là “ không sang chảnh ” chứ không phải là do khó khăn vất vả hay thu nhập .
Từng tiếp xúc, hợp tác với nhiều người, nhiều đối tác trong lĩnh vực khoa học sự sống, tôi có một nhận xét là: Đa phần những người thành đạt trong lĩnh vực này đều là những người thực sự đam mê và yêu nghề. Trong số đó, có nhiều người từng bỏ các nghề “sang trọng” để về làm việc cho ngành khoa học sự sống.
Đặc biệt, phần đông những người đó đều cảm thấy niềm hạnh phúc vì có được góp phần, được góp sức cho người, cho đời … vì những giá trị thiêng liêng của ngành khoa học sự sống .
Tiếc thay, rất nhiều em khi còn học đại trà phổ thông, tham gia những cuộc thi Khoa học kĩ thuật, với phần lớn những đề tài tương quan đến khoa học sự sống, khi được phỏng vấn, hầu hết những em đều vấn đáp rất hay về ý nghĩa của đề tài, giá trị của điều tra và nghiên cứu cũng như hướng triển vọng tăng trưởng. Vậy mà khi quyết định hành động chọn ngành dự tuyển vào ĐH thì cũng ít khi lựa chọn …
trái lại, cũng qua những đợt khảo sát tại những trường ĐH trong những năm qua, nhìn chung tỉ lệ bỏ học cũng không ít với lí do là “ chọn nhầm ” ngành học .
Ở một góc nhìn khác, có nhiều em học những ngành không tương quan gì đến khoa học sự sống tìm học và tham gia những hoạt động giải trí điều tra và nghiên cứu về khoa học sự sống … Trải nghiệm và hợp tác đa ngành đã mở màn Open và đã có những dự án Bất Động Sản hợp tác tốt. Trong khi có rất nhiều anh chị học những ngành mê hoặc nhưng ra trường không theo với nghề được giảng dạy mà tìm về “ sống chậm ” với nghề nông truyền thống cuội nguồn .
Trải qua mấy đợt dịch COVID-19 trong hơn 2 năm qua, có thời cơ tiếp xúc với nhiều đơn vị chức năng, cá thể tương quan đến nhiều nghành nghề dịch vụ khác nhau, hầu hết mọi người có quan điểm rằng, nhu yếu thiết yếu của con người không phải là gia tài quý giá hoặc những chuyến du lịch sang trọng và quý phái, hay những bữa tiệc xa xỉ, mà chỉ là những bữa ăn bảo đảm an toàn, bảo vệ khỏe mạnh và cảm giác thư thái, an nhiên .
Trong những ngày giãn cách xã hội, có rất nhiều nghành trớ trêu, nhưng với nghành khoa học sự sống như nông lâm thủy hải sản, y sinh, công nghệ sinh học, .. vẫn tăng trưởng tốt .
Xu hướng của thế kỉ XXI, vẫn là những ngữ cảnh biến hóa khí hậu toàn thế giới phức tạp, khó lường với nhiều thử thách lớn cho loài người. Đó là những yếu tố tương quan đến bảo mật an ninh lương thực, bảo mật an ninh nguồn nước, bảo mật an ninh môi trường tự nhiên, dịch bệnh … Do vậy, “ sống chậm ” hoàn toàn có thể là xu thế của nhiều người ; chỉ số niềm hạnh phúc sẽ là tiêu chuẩn lựa chọn ? !
Điều đó cũng có nghĩa là hướng đến sự tăng trưởng bền vững và kiên cố thay cho “ sống vội ” nhằm mục đích tăng trưởng nhanh bằng mọi giá. Tất nhiên là, để đạt được những điều trên, con người cần phải sống thuận thiên, tôn trọng vạn vật thiên nhiên, tôn trọng lịch sử vẻ vang, tôn trọng quyền con người cũng như tôn trọng thế hệ tương lai. Đó cũng chính là văn hóa truyền thống ứng xử của con người .
Để đạt được trình độ văn hóa truyền thống ấy, những ngành học tương quan đến khoa học sự sống, hội cần phải được chăm sóc đúng nghĩa. Quan tâm tăng trưởng khoa học sự sống phải xuất phát từ chủ trương vĩ mô, đến tiếp cận giáo dục ở đại trà phổ thông, tới thay đổi quy mô giảng dạy ở bậc ĐH, để xu thế nghề nghiệp, khuynh hướng việc làm, xu thế lựa chọn những giá trị xã hội …
Lựa chọn sai ngành nghề để học tập đã là một tiêu tốn lãng phí cho cá thể, mái ấm gia đình và xã hội. Để xử lý yếu tố này rất cần nhiều bên tương quan, nhưng trước mắt phải từ những người nghiên cứu và điều tra và huấn luyện và đào tạo. Để người học, xã hội chăm sóc, thầy cô ở những ngành này cần góp vốn đầu tư điều tra và nghiên cứu, góp phần thực sự cho xã hội. Từ đó lan tỏa những giá trị, tạo động lực lôi cuốn người học cũng như tương hỗ khởi nghiệp, tăng trưởng kinh tế tài chính xanh …
Đối với Việt Nam – một đất nước có nhiều tiềm năng cho sự phát triển các ngành nông – lâm – thuỷ sản; y – dược, bảo tồn thiên nhiên,… nếu đầu tư thích đáng và có sự quan tâm thực sự từ nhiều phía sẽ tạo động lực phát triển kinh tế, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ sự sống nói chung…
Phát triển những ngành khoa học sự sống sẽ tạo động lực cho tăng trưởng bền vững và kiên cố. Người học và nghiên cứu và điều tra về khoa học sự sống sẽ góp thêm phần tăng trưởng vững chắc nhưng cũng đồng thời có thời cơ chiêm nghiệm được những giá trị vạn vật thiên nhiên, để sống và sống tốt hơn .
trái lại, nếu như cứ để lụi dần những ngành khoa học sự sống. Tuyển sinh khó, nhiều ngành giảng dạy bỏ và nguồn nhân lực chất lượng cao khan hiếm ; những hoạt động giải trí điều tra và nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh thương mại tương quan đến nghành nghề dịch vụ này ngày một mất dần, thì đó chính là thử thách lớn cho tương lai. Không hướng dẫn đến mất lợi thế cạnh tranh đối đầu trong toàn cảnh mới, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro đáng tiếc cho sự sống nói chung .
Phó giáo sư Võ Văn Minh – Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Sư phạm (Đại học Đà Nẵng)
