Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đồng chí
– Bài thơ “ Đồng chí ” được sáng tác mùa xuân năm 1948, sau khi tác giả tham gia chiến dịch Việt – Bắc thu đông ( 1947 ). Bài thơ là tác dụng từ những thưởng thức của tác giả về thực tiễn đời sống và chiến đấu của bộ đội ta trong những ngày đầu kháng chiến .
– Được in trong tập thơ “ Đầu súng trăng treo ” ( 1966 ) .
Đọc thêm: Bài thơ Đồng chí đã ra đời như thế nào?
Năm ấy, khi viết bài thơ “Đồng chí”, anh bộ đội Trần Hữu Chính (bút danh nhà thơ Chính Hữu) vừa tròn 20 tuổi; đang là chính trị viên đại đội thuộc Trung đoàn Thủ Đô. Đại đội của anh được biệt phái đi truy kích địch trên vùng Việt Bắc. Cuộc sống của người lính lúc ấy thật gian khổ; quần áo một bộ, chân đất đầu trần, đúng như câu thơ tả thực anh viết: “Áo anh rách vai/ Quần tôi có hai mảnh vá”. Bên cạnh đó, hoạt động của họ cũng hết sức bí mật, kín đáo, vì nhiệm vụ đặc biệt họ đang đảm nhiệm. Cuộc sống dường như càng ác liệt, càng gian khổ bao nhiêu thì ý chí của họ càng quyết tâm, tinh thần đồng đội càng thắm thiết, bền chặt bấy nhiêu…
Một lần nhớ lại những người đồng đội năm xưa là thêm một lần nhà thơ bồi hồi xúc động. Nhà thơ kể :
– Không có tình bạn thì không sống sót được. Sau chiến dịch phục kích này, mình bị ốm ( bệnh ), đơn vị chức năng hành quân, nhưng có cử một anh ở lại trông nom, giúp sức mình. Chính nhờ một phần sự tận tình của anh và tình cảm của đồng đội mà sau trận ốm này mình viết bài “ Đồng chí ”. Anh bạn không phải là nhân vật nhưng là một gợi ý, một nguyên mẫu. Ở đơn vị chức năng chỉ thấy xung quanh mình 3 “ nhân vật ” : Khẩu súng – Bạn – Trăng ; cho nên vì thế cả bài thơ bạn đọc chỉ thấy 3 hình tượng này quấn quýt. Với “ Đồng chí ”, mình không tả trận đánh diễn ra như thế nào, hay sự khó khăn ( mặc dầu trong bài cũng có cụ thể nêu lên việc này ) ; hầu hết mình nói tình cảm, tình người của những người lính. Có lẽ vậy mà bài thơ mình viết nhanh, chỉ một hai đêm là xong .
Với “Đồng chí”, ta không chỉ biết thêm về những kỷ niệm tình cảm một thời quân ngũ của nhà thơ Chính Hữu mà còn hiểu hơn những quan niệm, suy nghĩ sáng tác của ông. Ông tâm sự nhân trò chuyện về bài thơ này:
– Trước và sau mình làm ít vì vẫn xác lập làm nghiệp dư, khi nào hứng thì làm. Mình là người ít nói, nên không thích ai nói nhiều. Lúc nào làm mà thấy không được thì dừng lại. Mình không tham, viết mà nhạt, không thật thì thôi !
Bây giờ ta mới hiểu rõ hơn vì sao bạn đọc và những nhà phê bình có lý khi có chung nhận xét : “ Thơ ông hàm súc, cô đọng và ông viết không nhiều ”. Nhà thơ có vẻ như cũng hiểu thấu điều ấy ; ông chẳng giấu gì và nhận xét :
Chính bài “Đồng chí” mình không bằng lòng bằng những bài mình viết sau này: Gửi Mẹ, Thư nhà, Duyệt binh, Lá ngụy trang, Qua Xi-bê-ri…
Ta hiểu vì sao ở những bài thơ ấy ông tâm đắc, vì những thiếu vắng ở những bài thơ trước ( như phần trí tuệ ) ông đã bù đắp được để giọng thơ mình triển khai xong hơn .
Dẫu sao thì “ Đồng chí ” vẫn là một trong những bài thơ viết về cuộc chiến tranh thành công xuất sắc của nhà thơ cựu binh Chính Hữu .
Tham khảo ngay! Tìm hiểu chi tiết bài thơ Đồng chí – Chính Hữu
