Giá trị thặng dư là gì ? Nguồn gốc, thực chất và ý nghĩa của giá trị thặng dư ? Giá trị nguyên vẹn của học thuyết giá trị thặng dư ?
Thặng dư là thuật ngữ trong nghành nghề dịch vụ kinh tế tài chính mà ai cũng đã từng nghe qua nhưng hoàn toàn có thể chưa chắc đã hiểu rõ về thực chất của nó.
Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua điện thoại: 1900.6568
1. Giá trị thặng dư là gì?
Giá trị thặng dư ( surplus value ) là mức độ dôi ra khi lấy mức thu của một nguồn vào tác nhân trừ đi phần giá cung của nó. D.Ricardo đã lấy ví dụ về việc nộp tô cho chủ đất chiếm hữu những miếng đất phì nhiêu Mác đã điều tra và nghiên cứu giá trị thặng dư dưới giác độ hao phí lao động, trong đó công nhân sản xuất ra nhiều giá trị hơn ngân sách trả cho họ – yếu tố bị lao lý bơi mức tiền lương tối thiểu chỉ đủ để bảo vệ cho họ sống sót với tư những người lao động. Theo Mác, sự bóc lột công nhân chỉ hoàn toàn có thể được loại trừ nếu nhà tư bản trả cho họ hàng loạt giá trị mới được tạo ra A.Marshall cho rằng xét về thực chất, thì toàn bộ những khoản thu nhập tác nhân cao hơn ngân sách tác nhân đều là bán tô trong thời gian ngắn. Cho nên theo ông, khi không có những thời cơ khác để một tác nhân sản xuất lựa chọn, thì hàng loạt phần thường dành cho nó đều là giá trị thặng dư. Hiện có 2 chiêu thức đa phần để thu được giá trị thặng dư :
- Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối.
- Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối.
– Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối : Là giải pháp sản xuất giá trị thặng dư bằng cách lê dài thời hạn lao động thặng dư trong khi hiệu suất lao động, giá trị sức lao động và thời hạn lao động tất yếu không đổi. Giá trị thặng dư tuyệt đối là giá trị thặng dư thu được từ việc lê dài ngày lao động vượt số lượng giới hạn thời hạn lao động thiết yếu. Ngày lao động lê dài còn thời hạn lao động thiết yếu không đổi dẫn đến thời hạn lao động thặng dư tăng lên. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối chính là lê dài thời hạn lao động thặng dư trong khi hiệu suất, giá trị và thời hạn lao động tất yếu không đổi. Cơ sở chung của chính sách tư bản chủ nghĩa chính là sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối được sử dụng phổ cập trong tiến trình đầu chủ nghĩa tư bản. Đây là thời gian lao động còn ở trình độ thủ công bằng tay, hiệu suất lao động còn thấp. Lúc này bằng lòng tham vô hạn, những nhà tư bản giở mọi thủ đoạn lê dài ngày lao động nhằm mục đích nâng cao năng lực bóc lột sức lao động công nhân làm thuê. Tuy nhiên công sức của con người con người hạn chế. Hơn nữa vì công nhân đấu tranh kinh khủng đòi rút ngắn ngày lao động nên những nhà tư bản không hề lê dài ngày lao động vô thời hạn. Nhưng ngày lao động cũng không được rút ngắn đến mức bằng thời hạn lao động tất yếu. Một hình thức khác của chiêu thức sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối chính là tăng mức độ lao động. Bởi vì tăng cường mức độ lao động cũng tựa như việc lê dài thời hạn lao động trong ngày nhưng thời hạn lao động thiết yếu không đổi .
Xem thêm: Thặng dư vốn cổ phần là gì? Cách tính thặng dư vốn cổ phần năm 2022?
– Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối : Là giải pháp sản xuất giá trị thặng dư do rút ngắn thời hạn lao động tất yếu bằng cách hạ thấp giá trị sức lao động nhờ đó tăng thời hạn lao động thặng dư lên trong điều kiện kèm theo ngày lao động, cường độ lao động không đổi. Giá trị thặng dư tương đối là giá trị thặng dư thu được từ việc rút ngắn thời hạn lao động tất yếu dựa trên cơ sở tăng hiệu suất lao động. Tăng hiệu suất lao động xã hội mà tiên phong là ở ngành sản xuất vật phẩm tiêu dùng làm cho giá trị sức lao động giảm xuống. Từ đó thời hạn lao động thiết yếu cũng giảm. Khi độ dài ngày lao động không đổi, thời hạn lao động thiết yếu giảm sẽ tăng thời hạn lao động thặng dư ( thời hạn sản xuất giá trị thặng dư tương đối cho nhà tư bản ). Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối là rút ngắn thời hạn lao động tất yếu bằng cách hạ thấp giá trị sức lao động. Từ đó tăng thời hạn lao động thặng dư lên trong điều kiện kèm theo ngày lao động và cường độ lao động không đổi. – Giá trị thăng dư siêu ngạch là giá trị thặng dư thu được do những nhà máy sản xuất sản xuất có giá trị riêng biệt thấp hơn giá trị xã hội, khi bán hàng hoá theo giá trị xã hội, sẽ thu được 1 số ít giá trị thặng dư tiêu biểu vượt trội so với những xí nghiệp sản xuất khác. Giá trị thặng dư siêu ngạch = Giá trị xã hội của hàng hóa – Giá trị riêng biệt của sản phẩm & hàng hóa. Giá trị thặng dư siêu ngạch là hình thức biến tướng của giá trị thặng dư tương đối ; là động lực trực tiếp thôi thúc tăng hiệu suất lao động. Vì muốn thu được nhiều giá trị thặng dư và chiếm lợi thế cạnh tranh đối đầu, những nhà tư bản vận dụng những văn minh kỹ thuật vào sản xuất. Mục đích là nâng cấp cải tiến, hoàn thành xong chiêu thức quản trị kinh tế tài chính, nâng cao hiệu suất lao động. Kết quả giá trị riêng biệt của sản phẩm & hàng hóa thấp hơn giá trị xã hội. Nhà tư bản nào vận dụng cách này thì sản phẩm & hàng hóa khi bán sẽ thu được một số ít giá trị thặng dư nhiều hơn nhà tư bản khác. Giá trị thặng dư siêu ngạch chính là phần giá trị thặng dư thu được trội hơn giá trị thặng dư thông thường của xã hội. Nếu xét từng nhà tư bản xuất thì giá trị thặng dư siêu ngạch là hiện tượng kỳ lạ trong thời điểm tạm thời. Tuy nhiên xét về toàn xã hội tư bản thì giá trị thặng dư siêu ngạch là hiện tượng kỳ lạ sống sót liên tục. Do đó giá trị thặng dư siêu ngạch là động lực thúc đẩy mạnh nhất cho những nhà tư bản nâng cấp cải tiến kỹ thuật, tăng hiệu suất lao động.
Cả giá trị thặng dư tương đối và giá trị thặng dư siêu ngạch đều dựa vào cơ sở tăng năng suất lao động. Tuy nhiên cả 2 khác nhau ở chỗ giá trị thặng dư tương đối dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động xã hội. Trong khi giá trị thặng dư siêu ngạch dựa trên việc tăng năng suất lao động cá biệt.
Học thuyết giá trị thặng dư được xem là ý tưởng quan trọng chỉ đứng thứ 2 sau biện luận duy vật lịch sử dân tộc của Mác. Vậy giá trị thặng dư là gì ? Về cơ bản giá trị thặng dư chính là sự phản ánh quy luật kinh tế tài chính cơ bản của chủ nghĩa tư bản. Việc sinh ra và chiếm đoạt giá trị thặng dư phản ánh thực chất quan hệ trong sản xuất tư bản chủ nghĩa ( quan hệ bóc lột của nhà tư bản với người lao động làm thuê ) .
Xem thêm: Quy luật giá trị thặng dư là gì? Nội dung và đặc trưng của quy luật?
Hiện nay có rất nhiều khái niệm khác nhau về giá trị thặng dư. Tuy nhiên bạn hoàn toàn có thể hiểu theo một cách đơn thuần như sau. “ Giá trị thặng dư chính là giá trị do công nhân làm thuê lao động sản sinh ra vượt quá giá trị sức lao động của họ nhưng bị nhà tư bản chiếm đoạt hết. Đối với hoạt động giải trí sản xuất, nhà tư bản phải chi vào tư liệu sản xuất và mua sức lao động. Mục đích khi chi tiền là nhằm mục đích thu được một số tiền dôi ra ngoài số tiền mà họ đã chi trong quy trình sản xuất. Số tiền dôi ra chính là giá trị thặng dư “. Như vậy phần giá trị dôi ra ngoài giá trị sức lao động do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư bản chiếm hết được gọi là giá trị thặng dư. Giá trị thặng dư được Mác nghiên cứu và điều tra dưới góc nhìn hao phí lao động. Trong đó công nhân làm thuê sản xuất nhiều giá trị hơn ngân sách được trả cho họ. Đây là yếu tố được pháp luật bởi tiền lương tối thiểu chỉ đủ cho họ sinh sống với tư cách người lao động. Đối với Mác, sự bóc lột sức lao động chỉ hoàn toàn có thể được vô hiệu khi nhà tư bản trả cho họ hàng loạt giá trị mới được tạo ra.
Giá trị thặng dư trong tiếng Anh là Surplus value
2.
Nguồn gốc của giá trị thặng dư:
Để triển khai sản xuất, nhà tư bản phải mua sức lao động và tư liệu sản xuất. Vì tư liệu sản xuất và sức lao động do nhà tư bản mua, nên trong quy trình sản xuất, người công nhân thao tác dưới sự trấn áp của nhà tư bản và mẫu sản phẩm làm ra thuộc chiếm hữu của nhà tư bản. Sản xuất tư bản chủ nghĩa là quy trình tạo ra giá trị tăng thêm cho nhà tư bản khi hiệu suất lao động đạt tới trình độ nhất định – chỉ cẩn một phần của ngày lao động người công nhân làm thuê đã tạo tra giá trị bằng giá trị sức lao động của chính mình. Bằng lao động đơn cử của mình, công nhân sử dụng những tư liệu sản xuất và chuyển giá trị của chúng vào loại sản phẩm ; và bằng lao động trừu tượng, công nhân tạo ra giá trị mới lớn hơn giá trị sức lao động, phần đông hơn đó được gọi là giá trị thặng dư. Giá trị sản phẩm & hàng hóa ( W ) được sản xuất ra gồm hai phần : giá trị những tư liệu sản xuất đã hao phí được lao động đơn cử bảo tồn và chuyển vào mẫu sản phẩm ( giá trị cũ, ký hiệu c ) và giá trị mới ( v + m ) do lao động trìu tượng của công nhân tạo ra ( lớn hơn giá trị sản phẩm & hàng hóa sức lao động ). Phần giá trị mới do lao động sống tạo thêm ra ngoài giá trị sản phẩm & hàng hóa sức lao động, được nhà tư bản thu lấy mà không trả cho người lao động, được gọi là giá trị thặng dư ( m ). Như vậy, lao động sống là nguồn gốc tạo ra giá trị thặng dư.
3. Bản chất và ý nghĩa của giá trị thặng dư:
Từ việc điều tra và nghiên cứu Học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác, tất cả chúng ta thấy rõ tối thiểu ba yếu tố lớn trong quá trình tăng trưởng lúc bấy giờ của quốc gia.
Một là, trong thời kỳ quá độ nền kinh tế ở nước ta, trong một chừng mực nào đó, quan hệ bóc lột chưa thể bị xóa bỏ ngay, sạch trơn theo cách tiếp cận giáo điều và xơ cứng cũ. Càng phát triển nền kinh tế nhiều thành phần chúng ta càng thấy rõ, chừng nào quan hệ bóc lột còn có tác dụng giải phóng sức sản xuất và thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, thì chừng đó chúng ta còn phải chấp nhận sự hiện diện của nó.
Hai là, trong thực tế nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, mọi phương án tìm cách định lượng rành mạch, máy móc và xơ cứng về mức độ bóc lột trong việc hoạch định các chủ trương chính sách, cũng như có thái độ phân biệt đối xử với tầng lớp doanh nhân mới đều xa rời thực tế và không thể thực hiện được. Điều có sức thuyết phục hơn cả hiện nay là quan hệ phân phối phải được thể chế hóa bằng luật.
Xem thêm: Phân tích mối quan hệ chi phí – khối lượng – lợi nhuận là gì? Nội dung và vai trò
Đường lối chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước mỗi khi được thể chế hóa thành luật và các bộ luật thì chẳng những góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, lấy luật làm công cụ và cơ sở để điều chỉnh các hành vi xã hội nói chung, mà còn cả hành vi bóc lột nói riêng. Ai chấp hành đúng pháp luật thì được xã hội thừa nhận và tôn vinh theo phương châm: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Trong nhận thức, quan điểm chung nên coi đó cũng chính là mức độ bóc lột được xã hội đồng ý, tức là làm giàu hợp pháp. Trong quản trị xã hội thì phải trấn áp ngặt nghèo thu nhập cá thể, thu nhập doanh nghiệp để, một mặt, chống thất thu thuế, mặt khác, bảo vệ sự công minh trong phân phối trải qua Nhà nước và bằng những “ kênh ” phân phối lại và điều tiết thu nhập xã hội. Thiết nghĩ, đây là một hướng tiếp cận yếu tố bóc lột giúp tất cả chúng ta tránh được những nhận thức giáo điều, phi biện chứng về quan hệ bóc lột, cũng như việc vận dụng nó trong một tiến trình lịch sử dân tộc đơn cử của việc giải phóng sức sản xuất, tạo động lực tăng trưởng kinh tế tài chính và dữ thế chủ động hội nhập thành công xuất sắc với nền kinh tế tài chính quốc tế.
Ba là, mặt khác, cũng phải bảo vệ những quyền chính đáng của cả người lao động lẫn giới chủ sử dụng lao động bằng luật và bằng các chế tài thật cụ thể mới bảo đảm công khai, minh bạch và bền vững. Những mâu thuẫn về lợi ích trong quá trình sử dụng lao động là một thực tế, việc phân xử các mâu thuẫn ấy như thế nào để tránh những xung đột không cần thiết cũng lại là một yêu cầu cấp thiết hiện nay, thể hiện trong bản chất của chế độ mới. Bảo vệ được những quyền lợi chính đáng, những quyền lợi được luật pháp bảo vệ, của tất cả các bên trong quan hệ lao động là một bảo đảm cho việc vận dụng một cách hợp lý quan hệ bóc lột trong điều kiện hiện nay, đồng thời cũng là những đóng góp cơ bản nhất cho cả quá trình hoàn thiện và xây dựng mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác ra đời trên cơ sở điều tra và nghiên cứu phương pháp sản xuất tư bản chủ nghĩa. Phát hiện giá trị thặng dư làm nổ ra cuộc cách mạng thực sự trong hàng loạt khoa học kinh tế tài chính, vũ trang cho giai cấp vô sản thứ vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản.
