 Phóng to |
| Phá rừng ở Chư Prông, Gia Lai để trồng cao su (ảnh chụp tháng 6-2008) – Ảnh: HÀNG TÌNH |
Trong Luật đa dạng sinh học có một nội dung rất quan trọng là “ Bảo tồn và tăng trưởng bền vững và kiên cố hệ sinh thái tự nhiên ”, gồm có những hệ sinh thái tự nhiên trên cạn, những hệ sinh thái tự nhiên ở vùng đất ngập nước và những hệ sinh thái tự nhiên trên biển .
Hệ sinh thái tự nhiên được lý giải tại điều 3, Luật đa dạng sinh học là “ Hệ sinh thái hình thành, tăng trưởng theo quy luật tự nhiên, vẫn còn giữ được những nét hoang sơ ”. Đây là một tiêu chuẩn vô cùng quan trọng, là cơ sở khoa học và pháp lý cho những nội dung hướng dẫn thi hành Luật đa dạng sinh học. Luật đa dạng sinh học tập trung quản trị những hệ sinh thái mà ở đó có nguồn gốc là hệ sinh thái tự nhiên, đang tăng trưởng theo quy luật tự nhiên và quan trọng là còn giữ được những nét hoang sơ .
Từ điển tiếng Việt định nghĩa hoang sơ là “hoàn toàn hoang dại, như ở thời nguyên thủy” (trang 451, Viện Ngôn ngữ học, NXB Đà Nẵng, 2003). Đây cũng là ý nghĩa lớn lao của Luật đa dạng sinh học khi đạo luật này được ra đời nhằm bảo tồn các hệ sinh thái tự nhiên ở nước ta vốn đang ngày càng cạn kiệt.
Tuy nhiên, hiện tại thật sự khó khăn khi xác định các hệ sinh thái tự nhiên theo quy định của Luật đa dạng sinh học, vì phần lớn hệ sinh thái đã bị tác động bởi con người, có nhiều nơi bị tác động rất nghiêm trọng. Rừng tự nhiên nước ta năm 2008 còn 10.348.591 ha (Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn, 5-2009), diện tích rừng tự nhiên giàu ở nơi cao, xa, hiểm trở có các hệ sinh thái tự nhiên ít bị tác động hơn các nơi khác chỉ còn 488.610 ha (tính đến 31-12-2005, theo số liệu của Viện Điều tra quy hoạch rừng), chiếm khoảng 4,7% tổng diện tích rừng tự nhiên của cả nước, diện tích còn lại phần lớn là các hệ sinh thái rừng đã bị tác động đến mức không còn trữ lượng gỗ để khai thác, những loài cây gỗ lớn quý hiếm gần như cạn kiệt.
Thực tế cho thấy những hệ sinh thái rừng tự nhiên vẫn đang bị xâm phạm và tàn phá hằng ngày, và hàng chục ngàn hecta rừng tự nhiên lá rộng thường xanh được quy hoạch là rừng sản xuất đã được quyết định hành động chuyển thành rừng cao su đặc từ nay đến năm năm ngoái và tầm nhìn đến năm 2020. Đất ngập nước tự nhiên là hệ sinh thái chịu ảnh hưởng tác động bởi chính sách thủy văn tự nhiên, nhưng ở đồng bằng sông Cửu Long, một vùng đất ngập nước lớn nhất việt nam, mạng lưới hệ thống những kênh thủy lợi cấp 1, cấp 2, cấp 3, bờ bao, đê ngăn lũ, những khu công trình ngọt hóa và mặn hóa mang lại sự tăng trưởng kinh tế tài chính, đồng thời cũng làm cho quy luật tăng trưởng tự nhiên và nét hoang sơ của những hệ sinh thái đất ngập nước tự nhiên không còn nữa và ở nhiều nơi đã bị đổi khác về thực chất .
Trình bày những thực tiễn nói trên, tôi muốn nói để bảo tồn và tăng trưởng hệ sinh thái tự nhiên trước hết phải xác lập những hệ sinh thái tự nhiên đang còn giữ được nét hoang sơ hiện ở đâu trên quốc gia ta. Ngoài ra cũng cần xác lập những giá trị đa dạng sinh học của những hệ sinh thái tự nhiên này để quy hoạch và xác lập những giải pháp bảo tồn .
