Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng: 15 năm bảo tồn và phát huy giá trị di sản
29/06/2018
Vườn vương quốc ( VQG ) Phong Nha – Kẻ Bàng là Di sản vạn vật thiên nhiên mà tạo hóa đã ban tặng cho Quảng Bình. Nơi đây tiềm ẩn nhiều cảnh sắc hùng vỹ, sự phong phú của hệ động, thực vật cũng như những vật chứng về quy trình kiến thiết, tăng trưởng của thạch quyển qua hàng trăm triệu năm. Trải qua chặng đường 15 năm kể từ khi được công nhận vào năm 2003 đến nay, công tác làm việc quản trị, bảo vệ và phát huy giá trị di sản luôn được chăm sóc, hạn chế hành vi xâm hại rừng, tài nguyên rừng dần cải tổ, điều tra và nghiên cứu khoa học và bảo tồn được nâng cao về chất lượng, những giá trị ngoại hạng và tính toàn vẹn của Phong Nha – Kẻ Bàng được gìn giữ, tôn vinh. Phong Nha – Kẻ Bàng thực sự đã trở thành một trong những điểm du lịch nổi tiếng trên map du lịch Nước Ta và quốc tế .
Hệ thống hang động Phong Nha – Kẻ Bàng có giá trị số 1 quốc tế vì giữ được nguyên vẹn những giá trị về địa chất, địa mạo
Phát huy hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng
Nhận thức tầm quan trọng của công tác làm việc bảo vệ rừng so với sự sống sót của cảnh sắc, hệ sinh thái, Ban Quản lý ( BQL ) VQG đã tích cực chỉ huy kiến thiết xây dựng kế hoạch tuyên truyền với nhiều hình thức. VQG đã xây dựng 43 tổ phòng cháy chữa cháy rừng ( PCCCR ), 18 tổ xung kích ở những thôn / bản, 21 nhóm bảo tồn thôn / bản trên địa phận 9 xã vùng đệm ; ký hợp đồng bảo vệ rừng với 28 tổ bảo vệ rừng thôn / bản, 1 tổ bảo vệ rừng Đồn biên phòng và 51 cá thể chuyên trách. Hiện có 11 trạm và 2 tổ kiểm lâm cơ động chốt chặn tại những điểm trọng điểm trên địa phận VQG, những năm qua, đã tổ chức triển khai 10.693 đợt tuần tra bảo vệ rừng, hủy hoại 221 lán trại, tháo dỡ 32.875 sợi dây bẫy, đẩy đuổi 2.056 lượt người vào rừng trái phép ; đồng thời, lập hồ sơ và ra quyết định hành động giải quyết và xử lý 2.358 vụ vi phạm. Tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính và xử lý tài sản tịch thu vào công quỹ Nhà nước gần 6,57 tỷ đồng. VQG Phong Nha – Kẻ Bàng cũng đã triển khai 489 đợt tuyên truyền thôn / bản với hơn 17.155 lượt người tham gia ; tổ chức triển khai 25 đợt diễn giải môi trường tự nhiên cho học viên, sinh viên, đoàn người trẻ tuổi những xã vùng đệm ; phát hành 45.130 tờ rơi và ấn phẩm tuyên truyền, 6.000 cuốn vở học viên, 150 pano tại 10 xã vùng đệm ; hoạt động giao nộp 81 khẩu súng quân dụng và súng tự chế …
Nhờ làm tốt công tác làm việc quản trị, bảo vệ rừng, tuyên truyền hoạt động người dân vùng đệm nên tài nguyên rừng tại VQG được bảo vệ tốt, ĐDSH ngày càng cao, áp lực đè nén của người dân lên tài nguyên rừng đã giảm đáng kể .
Nghiên cứu khoa học và bảo tồn giá trị Di sản
Từ khi được công nhận Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế, VQG Phong Nha – Kẻ Bàng ngày càng nhận được sự chăm sóc của hội đồng quốc tế. Nhiều chương trình nghiên cứu và điều tra, dự án Bất Động Sản góp vốn đầu tư của những tổ chức triển khai trong nước và quốc tế đã được tiến hành thực thi như : hợp tác với Trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quảng Bình, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Viện Dược liệu, Bảo tàng Thiên nhiên Nước Ta. Qua đó, thực thi thành công xuất sắc gần 20 chương trình / dự án Bất Động Sản quốc tế trên nhiều nghành nghề dịch vụ gồm : bảo tồn Di sản, vạn vật thiên nhiên, giáo dục môi trường tự nhiên, tăng trưởng hội đồng và du lịch sinh thái. Mặt khác, VQG còn tham gia 14 kỳ họp thường niên của Ủy ban Di sản quốc tế, 10 forum quốc tế, cùng nhiều hội nghị, hội thảo chiến lược, khóa giảng dạy, tập huấn, du lịch thăm quan học tập kinh nghiệm tay nghề ở quốc tế về bảo tồn di sản. Bên cạnh đó, VQG cũng dữ thế chủ động hợp tác bảo tồn liên biên giới với KBT ĐDSH vương quốc Hinamno – Lào trên cơ sở thỏa thuận hợp tác đã ký kết giữa hai tỉnh Quảng Bình và Khăm Muộn ; kết nghĩa với Thương Hội Du lịch Augusta Margaret River, Tây Úc ; hợp tác với tổ chức triển khai FFI, Vườn thú Cologne, Thương Hội Hang động Hoàng gia Anh, UNESCO …
Trong 15 năm qua, VQG Phong Nha – Kẻ Bàng đã chủ trì và tham gia thực thi 1 đề tài khoa học cấp bộ, 8 đề tài / trách nhiệm khoa học cấp tỉnh, 3 nghiên cứu cấp cơ sở ; đạt 2 giải phát minh sáng tạo khoa học kỹ thuật ; xuất bản 2 ấn phẩm sách ; gần 50 bài báo được đăng trên những tạp chí khoa học chuyên ngành trong nước và quốc tế. Trong đó có nhiều đề tài được ứng dụng thoáng rộng như : đề xuất kiến nghị giải pháp quan trắc và giải quyết và xử lý những ảnh hưởng tác động lên hang động du lịch, giám sát diễn biến rừng qua mạng lưới hệ thống GIS ( Hệ thống thông tin và địa lý ) và RS ( Viễn thám ) ; quản trị nền tảng tài liệu trên những ứng dụng chuyên được dùng, ứng dụng giải pháp phòng ngừa diệt trừ những loài xâm hại ; sử dụng công cụ METT để nhìn nhận mức độ cải tổ hiệu suất cao quản trị .
Theo tác dụng điều tra và nghiên cứu về ĐDSH, thời hạn qua, VQG đã triển khai tìm hiểu tương đối cơ bản về khu hệ thú, cá, chim, bò sát, ếch nhái, côn trùng nhỏ và động vật hoang dã không xương sống trong hang động. Về động vật hoang dã, có 1.394 loài động vật hoang dã thuộc 835 giống, 289 họ, 66 bộ, 12 lớp, 4 ngành ( trong đó, có 83 loài được ghi trong sách Đỏ Nước Ta, 110 loài được ghi trong sách Đỏ IUCN, 68 loài có tên trong Nghị định số 32-2006 / NĐ-CP, 55 loài có tên trong những phụ lục CITES ). Hệ thực vật tại VQG Phong Nha – Kẻ Bàng cũng rất phong phú với 2.951 loài thuộc 1.006 chi, 198 họ, 62 bộ, 11 lớp, 6 ngành ( trong đó, 112 loài được ghi trong sách Đỏ Nước Ta, 121 loài được ghi trong sách Đỏ IUCN, 39 loài có tên trong Nghị định số 32-2006 / NĐ-CP, 1 loài có tên trong những phụ lục CITES ). Bên cạnh đó, quần thể Bách xanh đá – loài thực vật cổ và đặc hữu của Nước Ta và Chuột Trường Sơn – đại diện thay mặt sống duy nhất của họ thú cổ Diatomyidae được xem là đã tuyệt chủng cách đây 11 triệu năm đã được phát hiện ở VQG. Đặc biệt, từ khi xây dựng cho đến nay, VQG Phong Nha – Kẻ Bàng đã ghi nhận và công bố trên toàn quốc tế 42 loài mới cho khoa học ( 38 loài động vật hoang dã và 4 loài thực vật ). Nhằm liên tục bảo tồn những nguồn gen quý và hiếm, BQL VQG đã tiến hành thực thi có hiệu suất cao nhiều chương trình nhân giống loài cây bản có giá trị bảo tồn và kinh tế tài chính cao ; cứu hộ cứu nạn trên 1.197 thành viên động vật hoang dã hoang dã, chuyển và thả về môi trường tự nhiên tự nhiên 802 thành viên ( tỷ suất cứu hộ cứu nạn thành công xuất sắc đạt trên 92 % ) .
Về địa chất địa mạo, VQG Phong Nha – Kẻ Bàng là nơi hiện hữu những dấu ấn đậm nét của lịch sử dân tộc tăng trưởng địa chất lâu bền hơn từ hơn 400 triệu năm về trước, với mạng lưới hệ thống hang động Phong Nha – Kẻ Bàng có giá trị số 1 quốc tế vẫn giữ được nguyên vẹn giá trị về địa chất – địa mạo. Đặc biệt, việc phát hiện và mày mò Sơn Đoòng – hang động lớn nhất quốc tế, có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu và điều tra thám hiểm hang động ở khu vực, bổ trợ thêm giá trị điển hình nổi bật toàn thế giới về lịch sử dân tộc hình thành vỏ Trái đất và đặc thù địa chất quan trọng của Phong Nha – Kẻ Bàng, góp thêm phần tiếp thị hình ảnh Nước Ta nói chung, Quảng Bình và Phong Nha – Kẻ Bàng nói riêng trên khắp quốc tế .
VQG Phong Nha – Kẻ Bàng là nơi cư trú của nhiều loài động, thực vật quý hiếm
Bên cạnh đó, VQG Phong Nha – Kẻ Bàng đã dữ thế chủ động điều tra và nghiên cứu đưa ra những ứng dụng trong quản trị và giám sát tài nguyên dựa trên GIS, RS. Hiện nay, BQL VQG đã hoàn hảo những lớp chuyên đề map số như thảm, động, thực vật, thủy văn, văn hóa truyền thống – xã hội, những loài nguy cấp, những loài xâm hại, nhiệt và mưa, địa chất, địa hình. Đồng thời, liên tục kiến thiết xây dựng những công cụ tra cứu loài, giám sát tài nguyên .
Những phát hiện trên đây đã góp thêm phần quan trọng vào việc tôn vinh giá trị của Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế VQG Phong Nha – Kẻ Bàng, nhất là những giá trị về ĐDSH, tiêu chuẩn quan trọng để UNESCO công nhận VQG Phong Nha – Kẻ Bàng là Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế lần thứ hai vào năm năm ngoái. Qua đó, từng bước chứng minh và khẳng định vai trò và vị trí trong việc phát huy giá trị của Di sản, góp phần tích cực vào công cuộc tăng trưởng KT – XH của địa phương và khu vực .
Phát triển du lịch gắn với bảo tồn và phát huy giá trị cảnh quan
Việc công nhận Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế đã mở ra cho Quảng Bình xu thế tăng trưởng theo hướng dịch vụ và Phong Nha – Kẻ Bàng là cầu nối để kết nối Nước Ta với quốc tế .
Theo đó, BQL VQG đã từng bước đa dạng hóa những mẫu sản phẩm du lịch, từ chỗ chỉ có một điểm thăm quan là động Phong Nha – Tiên Sơn, đến nay, Phong Nha – Kẻ Bàng có 15 tuyến, điểm du lịch đi vào hoạt động giải trí như : Du lịch sinh thái suối Nước Moọc, sông Chày – hang Tối, hang Va – hang Nước Nứt, động Thiên Đường, Rào Thương – Hang Én … Đặc biệt, tuyến du lịch “ Chinh phục Sơn Đoòng – hang động lớn nhất quốc tế ” được nhìn nhận là một trong những tour du lịch mang quý phái quốc tế. Ước tính, tổng lượng khách đến thăm quan Di sản trong 15 năm đạt hơn 6.636.954 lượt khách ( trong đó, khách quốc tế là 578.911 lượt ) ; lệch giá từ phí và lệ phí của những đơn vị chức năng khai thác du lịch đạt trên 730 tỷ đồng .
Du lịch ở VQG không chỉ góp phần cho tăng trưởng kinh tế tài chính khu vực mà còn là giải pháp hữu hiệu nhằmbảo tồn di sản, giảm áp lực đè nén lên tài nguyên trải qua tạo việc làm cho người dân. Hơn 3.000 người dân vùng đệm tham gia vào hoạt động giải trí dịch vụ như siêu thị nhà hàng, nghỉ ngơi, vui chơi, sản xuất hàng lưu niệm, hướng dẫn viên du lịch du lịch, porter, đội thuyền ship hàng khách du lịch ( hiện có 401 thuyền ), nhân viên cấp dưới chụp ảnh ( hiện có 275 người ) .
Những hiệu quả đạt được trong 15 năm qua là nền tảng, động lực để tập thể BQL VQG Phong Nha – Kẻ Bàng tiếp tục nâng cao năng lượng tổng lực, nhằm mục đích bảo tồn những giá trị về địa chất, địa mạo, sinh thái và ĐDSH, mang lại sinh kế cho người dân, giảm áp lực đè nén lên tài nguyên, đồng thời, duy trì những công dụng của hệ sinh thái, để Phong Nha – Kẻ Bàng tăng trưởng vững chắc .
Hoàng Hải Vân
Phó Giám đốc Ban Quản lý VQG Phong Nha – Kẻ Bàng
( Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 6/2018 )
