Giới thiệu chung
Nhiều cuộc hội thảo chiến lược về đời sống sân khấu thị trường ca nhạc, phim ảnh, sách báo vừa mới qua nổi lên không ít lời chê trách về những tác phẩm sáo mòn, cũ kỹ, thiếu hơi thở đời sống, chưa chinh phục được người xem, đặc biệt quan trọng là người theo dõi trẻ. Phim trường thì lộn xộn với những trào lưu nhập ngoại tràn ngập, trên TV chiến tràn ngập phim Nước Hàn và dã sử Nước Trung Hoa. Thị trường âm nhạc bị thả lỏng với những phong thái bắt chước nhạc Rock, Rap và những ca khúc sướt mướt “ anh, anh … em, em …. ” một cách vô lối, không có ý nghĩa .
Phải thừa nhận đó là một tình hình đáng báo động, một nỗi lo lớn mà những người có nghĩa vụ và trách nhiệm trong công tác làm việc tư tưởng – văn hóa truyền thống cần phối hợp cùng với những cấp, những nghành tìm cách tháo gỡ. Song cũng phải khách quan mà nói rằng trong nghành nghệ thuật và thẩm mỹ, đặc biệt quan trọng là nghành thẩm mỹ và nghệ thuật trình diễn, chưa phải đã có nhiều những tác phẩm thực sự có chất lượng, góp phần một cách có ích vào việc kiến thiết xây dựng xu thế nghệ thuật và thẩm mỹ cho tuổi trẻ .
Bình tĩnh đánh giá một cách khách quan, chúng ta nhận thấy vẫn có nhiều nét tốt đẹp, “những tình trội”, sự hơn hẳn của tuổi trẻ hôm nay, điều chắc chắn không thể có ở 10 năm, 20 năm trước đây. Đó là một lớp trẻ năng động, thông minh và sáng tạo. Một lớp trẻ đã và đang tiếp cận, làm chủ những thành tựu khoa học kỹ thuật tiên tiến của nhân loại. Một lớp trẻ trong thời đại công nghệ thông tin với mọi khả năng lựa chọn và đương nhiêu sẽ khó tính hơn về mặt nhu cầu, thị hiếu thưởng thức nghệ thuật với những đòi hỏi ngày càng cao hơn. Và nghệ thuật để có thể chinh phục được lớp khán giả này sẽ không thể giữ mãi cách làm xưa cũ.
Đó là những câu hỏi thực tiễn với những người làm thẩm mỹ và nghệ thuật màn biểu diễn lúc bấy giờ – một thử thách không nhỏ. Để vấn đáp được và làm được điều đó không chỉ cần sự nỗ lực của những người làm nghề mà còn là sự thiết yếu phải tìm một hướng đi, định một phong thái đúng cho sự tăng trưởng. Thực tế hoạt động giải trí của Nhà hát Tuổi trẻ sau 39 năm tăng trưởng đã phần nào chững minh cho hướng đi đó .
Ra đời năm 1978, Nhà hát Tuổi trẻ thời bấy giờ do nữ đạo diễn Hà Nhân làm giám đốc. Những mô hình được thiết kế xây dựng hồi đó là kịch nói, kịch câm và ca múa nhạc nhẹ. Dẫu là một đơn vị chức năng nghệ thuật và thẩm mỹ chuyên nghiệp sinh sau đẻ muộn nhưng thời gian mà Nhà hát Tuổi trẻ sinh ra vẫn hội đủ những điều kiện kèm theo thuận tiện cho sự tăng trưởng theo hướng bao cấp một những tích cực với những góp phần thiết thực .
Giai đoạn 1978 – 1985 Nhà hát Tuổi trẻ sống và thao tác trong một không khí thẩm mỹ và nghệ thuật như vậy với những chương trình, vở diễn mà khi sinh ra không hề phải lo ngại : có hay không có người xem ? Cùng một lúc Nhà hát đã đi hai chân một cách vững chãi với việc làm tiết mục cho nhi động và dựng tác phẩm lớn cho người trẻ tuổi, cho phần đông người xem như : Hoàng tử học nghề, Hòn đá cháy, Sống mãi tuổi 17, Romeo và Juliet, Trưởng giả học làm sang, Tám và CÁm, Mùa hạ ở đầu cuối, Đứa con tôi, Đỉnh cao mơ ước …..
Những xáo trộn về khán giả xuất hiện từ năm 1985 đòi hỏi sân khấu phải thay đổi. Thời của sân khấu đẹp với sự giáo dục nhẹ nhàng và cái kết có hậu đã qua. Sân khấu với vài trò “thanh lọc tâm hồn” cần phải đổi khác và chỉ có đổi mới thì mới có tác động thực sự với lớp khán giả trẻ. Điều đó có thể thấy ngay ở sự lụa chọn vở diễn ở thời kỳ cũng với Đứa con tôi. Mùa hạ cuối cùng, Đỉnh cao mơ ước… với việc đặt cái mới và cái cũ trong trong thế đối đầu trực diện, khẳng định sự tất yếu thắng thế của cơ chế mới, lành mạnh hơn, công bằng hơn và tốt hơn. Tất nhiên với vở diễn này những nét mới đó mới bắt đầu là một vài chấm phá, song nó cũng đã dần dần khẳng định một hướng đi mới của Nhà hát Tuổi trẻ trong việc chinh phục khán giả trẻ ở giai đoạn mới.
Từ năm 1986 – 1995 là quy trình tiến độ triển khai xong chính mình của Nhà hát non trẻ nay. Các nghệ sỹ dù tuổi đời còn rất ít của Nhà hát Tuổi trẻ đang dần trưởng thành, nghệ sỹ Thùy Chi, Đạo diễn Phạm Thị Thành với cương vị là người chỉ huy Nhà hát Tuổi trẻ đã mở màn phải tính tới một phong thái riêng cho đơn vị chức năng thẩm mỹ và nghệ thuật của mình .
Thời kỳ này nổi lên một hiện tượng kỳ lạ về một tác giả với hàng loạt vở diễn sinh ra cùng lúc, hướng một cách nhìn, tạo một cách nói đặc biệt quan trọng trong sân khấu nước nhà. Tác giả Lưu Quang Vũ gần như đã trở thành tác giả “ ruột ” của Nhà hát Tuổi trẻ ở nửa đầu tiến trình này với rất nhiều vở : Lời nói dối sau cuối, Tin ở hoa hồng, Lời thề thứ chín … Gần như ngay lập tức, những vở diễn của anh được người theo dõi trẻ tiếp đón một cách nồng nhiệt bở đã nói hộ họ những do dự, chỉ cho họ cái đích phải hướng tới trong những ngày đầu của công cuộc thay đổi, tăng thêm cho họ sức mạnh, niềm tin hướng tới thắng lợi tất yếu của sự nghiệp thay đổi .
Còn có thể kể tới các vở diễn: Mùa hạ cay đắng, Cuộc đời tôi, Trò đời, Vàng ở thung lũng xanh, Bất hòa với số phận, Vườn Quỳnh, Người không cô đơn… vào nửa cuối giai đoạn này, đã dần định hình một phong cách của Nhà hát Tuổi trẻ với chính kịch tâm lý được truyền tải bằng cách riêng của Tuổi trẻ. Đây cũng là giai đoạn đáng tự hào giữa thời cam go nhất của sân khấu, rạp Tuổi trẻ vẫn hàng đêm sáng đèn, với một lực lượng công chúng của riêng mình.
Gần đây có người theo dõi trẻ cho rằng, Nhà hát Tuổi trẻ trong mấy năm qua có vẻ như như ….. cười nhiều quá. Quả thật là Nhà hát đã có rất nhiều chương trình hài và cũng mừng là tổng thể những chương trình đó luôn luôn đông khách. Điều đó cũng có những nguyên do khách quan khó tránh khỏi của một đơn vị chức năng tổ chức triển khai màn biểu diễn trong cơ chế thị trường. Muốn sống sót, Nhà hát luôn phải có những chương trình mới. Muố giáo dục thanh thiếu niên qua thẩm mỹ và nghệ thuật, trước hết những chương trình đó phải mê hoặc lôi kéo được người theo dõi tới rạp. Vậy nên Nhà hát đã dựng hài kịch – không phải vì chạy theo thị trường như ai đó đã nghĩe – mà chính là từ việc nắm chắc thị trường đó mà làm. Không ai chê trách cái hài, nhất là khi cái hài đó góp phần một cách tích cực vào việc kiến thiết xây dựng đạo đức lối sống lành mạnh của con người, trải qua việc châm biếm và phủ nhận những thói hư, tật xấu. Một tiếng cười nghệ thuật và thẩm mỹ trên sân khấu như vậy là điều rất cần cho ngày thời điểm ngày hôm nay và với người theo dõi trẻ tuổi điều đó càng cần hơn .
Nhiều tác phẩm sân khẩu của Nhà hát Tuổi trẻ luôn bám sát phản ánh một cách sinh động những yếu tố bức xúc của đời sống xã hội đang được giới trẻ chăm sóc về ý niệm tình yêu, niềm hạnh phúc mái ấm gia đình, cảnh tỉnh trước những tai hại do tệ nạn xã hội cám dỗ như trong những vở kịch văn minh : Bến bờ xa lắc, Hoàng hôn mong manh, Những nẻo đường trần gian, tình nhân tôi là hoa khôi, Một nửa thiên đường …. Bên cạnh đó là những vở diễn về đề tại lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa mang dáng vóc tầm cỡ sử thi, hiệu suất cao nghệ thuật và thẩm mỹ cao, được khai thác dàn dựng một cách công phu, có giá trị giáo dục, nhận thức cho lớp người theo dõi trẻ ngày hôm nay như : Vũ Như Tô, Rừng Trúc …. và đặc biệt quan trọng là những tác phẩm tầm cỡ quốc tế, những vở diễn nổi tiếng giống kho tàng văn hóa truyền thống quả đât như : Người tốt thành Tứ xuyên ( kịch Đức ), Chim sơn ca, Trưởng giả học làm sang ( kịch Pháp ), Chú ngựa gù ( kịch Nga ), Hoa mã Lan, Lôi Vũ ( kịch Trung Quốc ), Romeo và Juyliet, Otenlo …. và gần đây nhất là Macbet của Shakespear vừa sinh ra với bao lời khen ngợi, biểu lộ sự năng động, tươi tắn tích hợp một cách hòa giải trong khuynh hướng nghệ thuật và thẩm mỹ đúng đắn với sức bật can đảm và mạnh mẽ. Làm được như vậy là bởi, ngoài việc duy trì đúng tính năng được phó thác của mình Nhà hát còn luôn tâm niệm một điều : Phải tôn trọng người theo dõi trẻ. Không ít sinh viên ĐH ra trường ngày hôm nay có trong tay một hay hai tấm bằng đi tìm việc làm có khi còn rất khó khăn vất vả thì không lý gì một Nhà hát cứ níu giữ mãi một ý niệm, một cách làm thẩm mỹ và nghệ thuật sáo mòn và kho cứng. Nhà hát cần phải trở thành người bạn thân của mọi người theo dõi trẻ. Và hiểu họ thôi chưa đủ còn phải biết tôn trọng, lắng nghe và biết trao đổi, nghĩa là làm thế nào để mỗi tác phẩm sinh ra phải để giới trẻ hoàn toàn có thể thấy mình trong đó hoặc chí ít hoàn toàn có thể suy ngẫm rút ra được điều gì đó có ích cho cuộc sống mình .
39 năm qua là 39 năm NHTT sát cánh cùng tuổi trẻ, chia ngọt sẻ bùi với họ và cùng họ góp thêm phần tạo nên tên tuổi của Nhà hát Tuổi trẻ hiện tại, đó cũng chính là bài học kinh nghiệm của sự thành công xuất sắc thời điểm ngày hôm nay – nếu hoàn toàn có thể nói như vậy ……
