Lâu nay xã hội mặc nhiên thừa nhận rằng những sân khấu truyền thống lịch sử ở TP. Hồ Chí Minh ” sống ” tốt hơn nhờ người dân luôn dành thời hạn chiêm ngưỡng và thưởng thức thẩm mỹ và nghệ thuật vào cuối tuần, nghỉ lễ. Nhưng chắc như đinh, chưa có một cuộc nhìn nhận chính thức nào chứng tỏ người dân ở miền Bắc, đặc biệt quan trọng là Thành Phố Hà Nội, hờ hững với những nhà hát.
Vẫn chỉ có những nhận định và đánh giá chung chung là, đối tượng người tiêu dùng đến rạp hầu hết là người lớn tuổi, rằng kịch ở miền Bắc ” cứng ” hơn miền Nam nên khó hút người theo dõi … Đa số đều cảm tính và chưa có một điều tra và nghiên cứu chính thức nào. Do đó, có lẽ rằng nên mở màn bằng những số lượng đơn cử : 300.000 đồng là một cặp vé xem kịch Lưu Quang Vũ vào trung tuần tháng 8 vừa mới qua, ở Nhà hát Tuổi Trẻ.
Dẫu kịch hay đến mấy thì với mức giá như hiện tại cũng khó ” lôi ” người theo dõi đến rạp đều đặn. Ảnh : Hoàng Xuân
Ai bỏ 300.000 đồng mua cặp vé?
Thành Phố Hà Nội tập trung chuyên sâu đến gần 20 nhà hát, đoàn sân khấu với đủ những thể loại : Tuồng, chèo, cải lương, kịch nói … nhưng khan hiếm lắm mới điểm được một rạp tiếp tục đỏ đèn.
Có một trong thực tiễn đáng buồn của sân khấu phía Bắc mà ai cũng hiểu đó là đối tượng người tiêu dùng người theo dõi vẫn hầu hết mang hơi hướng “ bao cấp ”. Nghĩa là những nhà hát đa phần trông chờ vào việc bán vé cho những cơ quan, tổ chức triển khai cho nhân viên cấp dưới đi xem chứ không phải người theo dõi “ thực ” theo đúng nhu yếu chiêm ngưỡng và thưởng thức nghệ thuật và thẩm mỹ, đồng ý bỏ tiền túi ra mua vé.
Là một trong những nhà hát có tiếng là “ giữ giá ” nhất ở phía Bắc, Nhà hát Tuổi trẻ cũng đang lay lắt trước nhiều khó khăn vất vả chinh phục người theo dõi.
Nhiều quan điểm cho rằng, giá vé từ 120.000 – 150.000 đồng của Nhà hát Tuổi trẻ tuy không phải là cao nhưng so với thu nhập trung bình thì là mức tiền khiến công chúng phải đắn đo. Bên cạnh đó, nếu nhìn ra quốc tế, cái giá để chiêm ngưỡng và thưởng thức thẩm mỹ và nghệ thuật ở ta có vẻ như vẫn chưa tương thích.
Cạnh tranh trực tiếp với nhà hát lúc bấy giờ là nhiều mô hình thẩm mỹ và nghệ thuật, vui chơi. Cụ thể nhất là những rạp chiếu phim, ngay cả những TT lớn tại TP.HN như : Trung tâm chiếu phim vương quốc, Megastar, Lotte, Platium, Fansland … giá vé cũng chỉ xê dịch từ 40.000 – 70.000 đồng, riêng phim 3D xê dịch xấp xỉ 100.000 đồng dù giá thuê mặt phẳng, dịch vụ ở những khu vực này là rất là đắt đỏ.
So sánh kịch với phim thì khó tương đương nhưng mẫu sản phẩm nào đến tay công chúng cũng đều phải qua những chi phí sản xuất, phân phối và trình diễn. Các rạp hát không những bớt được khâu phân phối mà còn chẳng mất tiền để thuê khu vực, nhân sự tại những TT thương mại lớn.
Vở kịch ” Mùa hạ ở đầu cuối ” sẽ được diễn không lấy phí 100 buổi
Trao đổi với PV Báo GĐ&XH về yếu tố này, NSƯT Chí Trung, Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ cho biết : “ Không phải nhà hát chúng tôi cứ bán được vé là chia nhau tiền. Trên trong thực tiễn, đời sống bạn bè nghệ sỹ không hề chỉ trông chờ vào chuyện đứng trên sân khấu. Với một đêm diễn họ chỉ nhận được thù lao từ 120.000 – 200.000 đồng “.
” Vậy câu hỏi đặt ra sẽ là họ sống bằng gì ? Đó là do họ tự bươn chải thêm những lúc không đứng trên sân khấu. Tôi nghĩ giá vé đó không phải cao. Vấn đề là người theo dõi có vượt qua được những sự thống kê giám sát li ti để đến với tình yêu sân khấu hay không. Một khi đã không có đam mê thì ngay cả Open không tính tiền vẫn ế như thường ! Nói riêng về kinh phí đầu tư, như seri kịch Lưu Quang Vũ tại Cung Văn hóa Hữu nghị TP. Hà Nội, chúng tôi phải chi trả giá thuê hội trường rất đắt trong khi giá vé vẫn chỉ có thế. Cũng chính tại nơi đây, nhiều đêm nhạc còn có giá vé “ khủng ” hơn gấp bao nhiêu lần mà người xem vẫn rất đông ”, ông Trung nói.
Hiện tại, Nhà hát Tuổi trẻ đang thực thi dự án Bất Động Sản chiếu không tính tiền 100 buổi vở “ Mùa hạ sau cuối ” của Lưu Quang Vũ cho học viên, sinh viên những trường ĐH, trung học phổ thông trên địa phận Thành Phố Hà Nội. Nhưng ngay cả khi diễn không tính tiền, Nhà hát cũng vẫn vừa làm vừa … run bởi lo ngại chẳng biết người theo dõi trẻ và nhà trường có “ yêu ” mình cho đến hết dự án Bất Động Sản hay không.
Sức “ì” từ đâu?
Nhưng ngay cả khi những rạp bán với mức giá ” xót ruột ” đó, chất lượng những vở diễn đã không chắc đã tương đương. Và một cách logic, không ai muốn bỏ ra 300.000 đồng / cặp vé cho những vở kịch không làm họ ” sướng “. Như vậy, việc người theo dõi đều đặn đi xem kịch là một điều ngoạn mục, trong khi họ luôn theo dõi có phim gì mới để đi chiêm ngưỡng và thưởng thức, có ca sĩ nào hát ở đâu để tới coi.
Theo dõi sân khấu Nước Ta trong nhiều năm trở lại đây sẽ thấy Open 2 tình hình : Trong khi sân khấu phía Bắc “ vắng như chùa bà Đanh ” thì phía Nam luôn quay quồng với guồng quay dựng – diễn.
Tâm lý cởi mở của người miền Nam đã hình thành thói quen ra khỏi nhà vào buổi tối để đến với những nhà hát, những sân khấu kịch. Điều hấp dẫn họ và kéo họ trở lại ở chính những vở diễn. Đa phần những vở kịch phía Nam là yếu tố vui nhộn kể cả với những vở chính kịch.
Giới trình độ cho rằng, nguyên do chính khiến những nhà hát chưa lôi cuốn được người xem là bởi quá khan hiếm ngữ cảnh hay, những đề tài mang hơi thở đương đại.
Bên cạnh đó, đội ngũ những người viết ngữ cảnh cho sân khấu ở ta không ít, nhưng đa phần lại là những “ lão làng ” trong khi ý niệm sống và cách nhìn của họ khác hẳn với thế hệ ngày hôm nay. Một nguyên do nữa chính là lối diễn xuất “ vô hồn ” của một bộ phận diễn viên và khuynh hướng xa rời sân khấu của người theo dõi.
“ Vòng phấn Kavkaz ” làm ra hiện tượng kỳ lạ đắt khách khan hiếm
Gần đây, vở kịch “ Vòng phấn Kavkaz ” – tác phẩm tầm cỡ của Bertolt Brecht đã trở thành “ hiện tượng kỳ lạ sân khấu ” tại TP. Hà Nội. Khán giả đội mưa đến lấp đầy 700 chỗ ngồi suốt 4 đêm diễn tại Nhà hát Tuổi trẻ. Riêng đêm ở đầu cuối vào ngày 19/9, nhiều người không ngần ngại đứng bất kể chỗ nào còn trống trong rạp hát để không bỏ lỡ vở kịch.
Điều gì đã khiến “ Vòng phấn Kavkaz ” nóng đến thế ? Đó chính là việc đạo diễn đã mạnh tay vô hiệu những khung “ truyền thống lịch sử ” của sân khấu cũ để chinh phục những người theo dõi đương đại. Cách đạo diễn cố ý “ mắc lỗi ”, đánh lận ký ức với hiện tại, sân khấu với đời thực đã khiến người theo dõi không hề lãnh đạm với sân khấu.
Thiết nghĩ, sự co cụm, bảo thủ hay ồn ào nhưng nhạt nhẽo, nông cạn đều thể hiện sự loay hoay để tìm cho ra một con đường chinh phục khán giả. Và câu hỏi ấy dường như vẫn chưa có lời giải đáp thỏa đáng.
Theo Thùy Phương
Gia đình & Xã hội
