Sự cố môi trường Formosa – Một năm nhìn lại
31/05/2017
Sự cố môi trường biển gây món ăn hải sản chết không bình thường tại một số ít tỉnh miền Trung xảy ra vào đầu tháng 4/2016 đã để lại hậu quả rất nghiêm trọng trên nhiều phương diện, nghành, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế tài chính quốc gia, đặc biệt quan trọng so với 4 tỉnh miền Trung là thành phố Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế. Ngay sau khi sự cố xảy ra, nhà nước, Thủ tướng nhà nước, những Bộ ngành Trung ương, những địa phương đã vào cuộc kinh khủng để sớm tìm ra nguyên do ; chỉ huy Phục hồi sản xuất, thiết kế xây dựng chủ trương tương hỗ người dân không thay đổi đời sống … Sau hơn một năm tiến hành thực thi, với sự nỗ lực của những cấp, những ngành, nhất là những Bộ, ngành, địa phương tương quan trực tiếp, công tác làm việc xử lý, khắc phục sự cố môi trường đã đạt được những tác dụng trong bước đầu quan trọng .
Điều tra làm rõ nguyên nhân và thủ phạm; Xác định phạm vi và mức độ ô nhiễm môi trường
Trước đặc thù nghiêm trọng của vấn đề, nhà nước, Thủ tướng nhà nước đã chỉ huy khẩn trương thực thi những giải pháp nhằm mục đích xác lập nguyên do, thủ phạm. Bộ TN&MT phối hợp cùng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Nước Ta, với sự tham gia của hàng trăm nhà khoa học trong và ngoài nước triển khai tìm hiểu, nhìn nhận và chỉ sau thời hạn ngắn ( khoảng chừng 2 tháng ) đã tìm ra nguyên do và xác lập thủ phạm gây ra sự cố là Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Hưng Nghiệp Formosa TP Hà Tĩnh ( Formosa ). Sau 4 tháng xảy ra sự cố, Bộ TN&MT đã công bố hiệu quả quan trắc, nhìn nhận, xác lập mức độ, khoanh vùng phạm vi ô nhiễm môi trường và suy thoái và khủng hoảng hệ sinh thái biển tại vùng biển 4 tỉnh miền Trung. Kết quả nhìn nhận về chất lượng môi trường nước biển cho thấy, hầu hết những thông số kỹ thuật đều nằm trong số lượng giới hạn được cho phép, chỉ còn 1 số ít khu vực thuộc vùng biển Quảng Bình và Thừa Thiên – Huế có giá trị thông số kỹ thuật sắt ở tầng đáy vượt ngưỡng được cho phép của QCVN ( Quy chuẩn kỹ thuật vương quốc ) ; chất lượng trầm tích biển đã nằm trong số lượng giới hạn lao lý ; màng bám hệ keo sắt hấp phụ những độc tố phenol, xyanua … vẫn còn hiện tượng kỳ lạ lớp màng màu vàng dưới đáy biển, tuy nhiên lớp màng bám này đã giảm nhiều so với thời gian tháng 4 và tháng 5/2016 ; những hệ sinh thái rạn sinh vật biển, cỏ biển và nguồn lợi món ăn hải sản đã có tín hiệu hồi sinh. Từ tháng 9/2016 đến nay, tác dụng quan trắc chất lượng nước biển do Sở TN&MT 4 tỉnh từ TP Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế triển khai tại 19 bãi tắm trên địa phận 4 tỉnh với tần suẩt 2 tuần / lần cho thấy chất lượng nước biển tại những vị trí nêu trên vẫn nằm trong số lượng giới hạn được cho phép .
Ngay sau khi Bộ TN&MT công bố về chất lượng môi trường biển, ngày 20/9/2016, Bộ Y tế đã công bố báo cáo giải trình về chất lượng món ăn hải sản, theo đó chứng minh và khẳng định những chỉ số xyanua, thủy ngân, cadimi, chì, crom, asen và sắt đều nằm trong số lượng giới hạn được cho phép ; riêng so với hơn 100 mẫu món ăn hải sản ở tầng đáy vẫn phát hiện có phenol. Kết luận dựa trên hiệu quả nghiên cứu và điều tra được tiến hành quy mô lớn với 1.040 mẫu món ăn hải sản được lấy hàng ngày, ở tổng thể những cảng cá, gò cá, những thuyền đánh bắt cá cá, đầm nuôi tại 4 tỉnh miền Trung. Để bảo vệ bảo đảm an toàn sức khỏe thể chất người tiêu dùng, Bộ Y tế khuyến nghị dân cư không sử dụng những loại món ăn hải sản tầng đáy trong vòng 20 hải lý. Hiện Bộ Y tế đang phối hợp với những cơ quan tương quan và Chi cục Vệ sinh bảo đảm an toàn thực phẩm 4 tỉnh miền Trung liên tục giám sát ngặt nghèo vệ sinh bảo đảm an toàn thực phẩm món ăn hải sản .
Cùng với đó, Bộ NN&PTNT cũng đã chỉ huy những đơn vị chức năng tương quan tại 4 tỉnh bị ảnh hưởng tác động tổ chức triển khai tuyên truyền, hướng dẫn người dân hoạt động giải trí nuôi trồng thủy hải sản, khai thác món ăn hải sản và diêm dân tham gia sản xuất muối ; đồng thời tổ chức triển khai công tác làm việc quan trắc môi trường tại những vùng nuôi trồng thủy hải sản tập trung chuyên sâu, trong đó chú ý quan tâm quan trắc bổ trợ những thông số kỹ thuật phenol, xyanua. Để hồi sinh nguồn lợi thủy hải sản và những hệ sinh thái thủy sinh là nơi cư trú của những loài thủy hải sản, Bộ NN&PTNT khuyến nghị ngư dân chưa khai thác tại 1 số ít khu vực bị tác động ảnh hưởng và chưa khai thác món ăn hải sản tầng đáy trong vùng biển 20 hải lý trở vào bờ thuộc những tỉnh từ thành phố Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế .
Xử lý nghiêm hành vi vi phạm, giám sát chặt chẽ việc khắc phục hậu quả của Formosa
Trước những chứng cứ khoa học và rõ ràng, Formosa đã phải nhận nghĩa vụ và trách nhiệm và xin lỗi nhà nước, nhân dân Nước Ta về việc gây ra sự cố môi trường biển miền Trung. Ngày 30/8/2016, Formosa đã triển khai xong việc thực thi chuyển tiền bồi thường cho Nước Ta với tổng số tiền là 500.000.000 đô la Mỹ theo đúng cam kết. Mặt khác, Bộ TN&MT cũng đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính so với Formosa với số tiền phạt là 4.485.000.000 đồng và buộc Formosa phải triển khai những giải pháp khắc phục hậu quả vi phạm theo pháp luật của pháp lý. Đến nay, Formosa đã nộp phạt và khắc phục 52/53 lỗi vi phạm, còn 1 lỗi về quy đổi giải pháp làm nguội cốc từ ướt sang khô ( đây là lỗi đặc biệt quan trọng nghiêm trọng, tác động ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường ) dự kiến sẽ triển khai xong trước tháng 6/2019. Kết quả giám sát nước thải, khí thải cho thấy những chỉ tiêu đều đạt tiêu chuẩn được cho phép. Chất thải nguy cơ tiềm ẩn và bùn thải phát sinh trong quy trình hoạt động giải trí đã được chuyển giao cho đơn vị chức năng có tính năng giải quyết và xử lý. Xỉ thạch cao đã ký hợp đồng để xuất khẩu 1 phần. Xỉ lò cao, tro bay cũng đã có giải pháp giải quyết và xử lý. Công ty cũng đang hối hả kiến thiết xây dựng 3 hồ thông tư sinh học với tổng diện tích quy hoạnh lên đến 10 ha. Hiện Công ty cũng đã hoàn thành xong việc kiến thiết xây dựng xong 2 hồ, hồ thứ 3 dự kiến sẽ hoàn thành xong xong trước ngày 30/6/2017 .
Để giám sát ngặt nghèo việc khắc phục hậu quả của Formosa, Bộ TN&MT đã xây dựng Hội đồng kỹ thuật, Tổ giám sát và phát hành kế hoạch, lộ trình khắc phục những sống sót, vi phạm về BVMT và kế hoạch giám sát môi trường của Formosa. Hiện FHS đã hoàn thành xong việc góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng và đưa vào tiến hành những khuôn khổ công BVMT bổ trợ như mạng lưới hệ thống hồ sinh học phối hợp với ứng phó sự cố, 4 trạm quan trắc nước thải trực tuyến tự động hóa, 15 trạm quan trắc trực tuyến khí thải. Kết quả giám sát liên tục của Bộ TN&MT từ tháng 7/2016 đến nay cho thấy, nước thải, khí thải của Formosa trước khi thải ra môi trường đều đạt quy chuẩn môi trường được cho phép ; chất thải nguy cơ tiềm ẩn, chất thải công nghiệp thường thì, chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt đã được Formosa quản trị đúng lao lý. Nhìn chung, yếu tố môi trường của Formosa đã được trấn áp tốt .
Đối với môi trường xung quanh, hiệu quả nghiên cứu và phân tích chất lượng nước, trầm tích đáy và thủy sinh vật biển ven bờ khu vực hoạt động giải trí của Formosa cơ bản đạt quy chuẩn được cho phép. Riêng tác dụng nghiên cứu và phân tích chất lượng nước ngầm lấy ở 5 vị trí bên trong và 5 vị trí bên ngoài Formosa cho thấy, nước ngầm có hiện tượng kỳ lạ ô nhiễm một số ít thông số kỹ thuật, gồm : chỉ số Pecmanganat, Amonia, er, F, Cd, Pb, Mn và Fe .
Về việc giải quyết và xử lý chôn lấp chất thải, cơ quan chức năng đã xác định lượng bùn thải được Formosa chuyển giao cho Công ty Kỳ Anh trong thời hạn từ ngày 31/5/2016 đến ngày 10/7/2016 là 276,19 tấn. Sau khi tổ chức triển khai lấy, nghiên cứu và phân tích những mẫu chất thải và giám sát việc thu gom, luân chuyển, hàng loạt chất thải đã chôn lấp trái phép được đưa về lưu giữ tại cơ sở giải quyết và xử lý chất thải theo pháp luật. Căn cứ tác dụng nghiên cứu và phân tích cho thấy, Formosa đã có những hành vi vi phạm hành chính như không phân định, phân loại, xác lập đúng số lượng, khối lượng chất thải nguy cơ tiềm ẩn phải ĐK và quản trị theo pháp luật ; Chuyển giao chất thải nguy cơ tiềm ẩn cho tổ chức triển khai, cá thể không có giấy phép giải quyết và xử lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn theo pháp luật .
Đối với Công ty Kỳ Anh, việc chôn lấp trái phép chất thải nguy cơ tiềm ẩn có tín hiệu vi phạm hình sự. Bộ TN&MT đã chuyển hồ sơ vấn đề để Công an tỉnh thành phố Hà Tĩnh liên tục tìm hiểu làm rõ và giải quyết và xử lý theo lao lý của pháp lý. Hiện nay, Công an tỉnh TP Hà Tĩnh đã thực thi khởi tố vụ án hình sự vi phạm những lao lý trong quản trị, giải quyết và xử lý chất thải nguy cơ tiềm ẩn tại thị xã Kỳ Anh và đang thực thi tìm hiểu làm rõ nghĩa vụ và trách nhiệm của những cá thể, đơn vị chức năng tương quan để giải quyết và xử lý nghiêm theo pháp luật của pháp lý .
Ổn định đời sống, sản xuất, kinh tế, xã hội của 4 tỉnh miền Trung
Ngay sau khi sự cố xảy ra, nhà nước và cả mạng lưới hệ thống chính trị đã vào cuộc và triển khai nhiều chủ trương tương hỗ cho ngư dân tại 4 tỉnh miền Trung. Thủ tướng nhà nước cũng đã ban hành Quyết định số 1880 / QĐ-TTg ngày 29/9/2016 về định mức bồi thường thiệt hại cho 7 nhóm đối tượng người dùng bị tác động ảnh hưởng tại 4 tỉnh miền Trung từ nguồn kinh phí đầu tư do Formosa bồi thường. Theo báo cáo giải trình của Bộ Tài chính ngày 21/4/2017, Thủ tướng nhà nước đã chỉ huy chuyển tạm ứng số tiền bồi thường 3 đợt cho 4 tỉnh là 5.500 tỷ đồng. Theo đó, Bộ Tài chính đã cấp cho những địa phương 3 đợt là 5.190 / 5.500 tỷ đồng ( thành phố Hà Tĩnh : 1.560 / 1590 tỷ đồng, Quảng Bình : 2.360 / 2.360 tỷ đồng, Quảng Trị : 590 / 870 tỷ đồng và Thừa Thiên – Huế : 680 / 680 tỷ đồng ) .
Đến nay, hoạt động sản xuất thủy sản và đời sống người dân tại 4 tỉnh đã cơ bản ổn định. Nguồn lợi thủy sản đã có sự phục hồi, nhiều loại cá, ruốc… xuất hiện trở lại. Người dân tích cực bám biển, từng bước chuyển đổi khai thác tầng đáy sang khai thác ở vùng biển xa bờ. Số lượng tàu thuyền khai thác ven bờ đạt tỷ lệ 70-80%; tàu khai thác vùng lộng, vùng khơi đạt 85-90%. Sản lượng khai thác hải sản quý 1/2017 đạt 25.386 tấn giảm 8,8% so với cùng kỳ năm 2016 (Hà Tĩnh: 5.689 tấn, giảm 22,6%; Quảng Bình: 8.975 tấn, giảm 1,8%; Quảng Trị: 4.300 tấn, tăng 3,6%; Thừa Thiên – Huế: 6.422 tấn, giảm 14,7%). Sản lượng nuôi trồng thủy sản tương đương cùng kỳ năm 2016. Tổng sản lượng nuôi của 4 tỉnh trong quý 1/2017 là 6.279 tấn, tăng 3,12% so với cùng kỳ năm 2016 (Hà Tĩnh: 2.475 tấn giảm 8,8%; Quảng Bình: 1.447 tấn, giảm 4%; Quảng Trị: 1.480 tấn tăng 19%; Thừa Thiên – Huế: 877 tấn tăng 6,3%).
Bên cạnh đó, hoạt động giải trí kinh doanh thương mại kinh doanh, bản lẻ thủy hải sản đã hoạt động giải trí trở lại ; du lịch biển có nhiều tín hiệu tích cực sau 1 năm xảy ra sự cố ; lượng khách đến những khu du lịch biển tăng cao ; người tiêu dùng đã tiêu thụ những mẫu sản phẩm món ăn hải sản biển, nhất là những mẫu sản phẩm món ăn hải sản mới đánh bắt cá. Các địa phương đang tích cực tiêu thụ món ăn hải sản lưu kho bảo vệ bảo đảm an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, hoạt động giải trí của những doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, chế biến thủy hải sản vẫn còn 1 số ít khó khăn vất vả về cơ sở vật chất. Các tỉnh đang tập trung chuyên sâu tăng cường hoạt động giải trí hợp tác, link, thực thi du lịch, cải tổ, tăng cấp cơ sở lưu trú .
 |
|
Bãi biển Thuận An, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên – Huế đón hàng chục nghìn lượt hành khách đến nghỉ mát trong những ngày đầu hè 2017
|
Giữ vững tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội
Việc những cơ quan chức năng sớm tìm ra nguyên do, thủ phạm, buộc đối tượng người dùng gây ra sự cố phải bồi thường thiệt hại và khắc phục triệt để những sống sót, vi phạm, đồng thời đã tích cực tiến hành bồi thường thiệt hại, bảo vệ công khai minh bạch, minh bạch, được đại đa số người dân đống ý, ủng hộ. Sau khi Bộ TN&MT, những Bộ, ngành công bố biển miền Trung đã bảo đảm an toàn, nhiều ngư dân đã phấn khởi, quay trở lại ra khơi đánh bắt cá. Tuy nhiên, hiện đang có thực trạng ngày càng tăng số lượng đơn thư yêu cầu của dân cư không thuộc diện đối tượng người dùng bị thiệt hại trực tiếp được bồi thường theo pháp luật. Nhiều đối tượng người tiêu dùng thời cơ chính trị, phản động, chức sắc tôn giáo cực đoan tận dụng sự cố môi trường biển, ngày càng tăng những hoạt động giải trí tuyên truyền, xuyên tạc, phát tán tài liệu xấu, kích động nhân dân khiếu kiện, biểu tình, gây mất bảo mật an ninh, trật tự, bảo đảm an toàn xã hội ở địa phận những tỉnh Nghệ An, TP Hà Tĩnh … Các cơ quan chức năng và địa phương đã tích cực nắm tình hình, hoạt động nhân dân, ngăn ngừa những đối tượng người dùng quá khích, đấu tranh phản bác những luận điệu sai lầm, giải quyết và xử lý những đối tượng người dùng gây rối vi phạm pháp lý. Tuy nhiên, tình hình vẫn tiềm ẩn rủi ro tiềm ẩn xảy ra những vấn đề, trường hợp phức tạp .
|
|
Ngư dân tỉnh Quảng Trị phấn khởi vì trúng được mẻ cá lớn có giá trị kinh tế tài chính cao từ sau sự cố môi trường xảy ra
|
Nhìn lại 1 năm sau sự cố môi trường, Đảng và Nhà nước ta đã rút ra được bài học kinh nghiệm quý báu trong công tác làm việc quản trị quản lý. Đó là bài học kinh nghiệm về sự thiết yếu thiết kế xây dựng chính sách phối hợp thực ra, hiệu suất cao giữa những bộ ngành, địa phương, kêu gọi những nguồn lực ứng phó với thảm họa ; Xác lập một mạng lưới hệ thống tiêu chuẩn sàng lọc, ưu tiên những dự án Bất Động Sản công nghệ cao, thân thiện với môi trường trong lôi cuốn góp vốn đầu tư ; tăng cường sự giám sát trong công tác làm việc BVMT so với những dự án Bất Động Sản góp vốn đầu tư có rủi ro tiềm ẩn gây ô nhiễm môi trường cao … Để liên tục xử lý tốt những yếu tố tương quan đến sự cố môi trường biển, những Bộ, ngành Trung ương và những địa phương đang khẩn trương thanh tra rà soát, nhìn nhận khá đầy đủ những tác động ảnh hưởng, ảnh hưởng tác động và hậu quả của sự cố môi trường biển ; Đẩy mạnh công tác làm việc tương hỗ, đền bù, thanh tra rà soát bảo vệ đúng đối tượng người tiêu dùng, dân chủ, công khai minh bạch, minh bạch, phối hợp với chủ trương tương hỗ không thay đổi, tăng trưởng sản xuất, huấn luyện và đào tạo, quy đổi nghề, tạo việc làm cho nhân dân bị thiệt hại ; Giám sát ngặt nghèo, tiếp tục, lâu dài hơn việc khắc phục những lỗi vi phạm của Formosa đã cam kết và triển khai pháp luật, quy chuẩn về môi trường trong suốt thời hạn quản lý và vận hành dự án Bất Động Sản, nếu vi phạm thì giải quyết và xử lý nhất quyết theo pháp luật của pháp lý .
|
Giám sát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định pháp luật về môi trường của Công ty Formosa
 |
|
Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình phát biểu quan điểm tại cuộc họp Ban Chỉ đạo về những giải pháp không thay đổi đời sống và sản xuất, kinh doanh thương mại cho nhân dân 4 tỉnh miền Trung
|
Văn phòng nhà nước vừa có thông tin Tóm lại của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình tại cuộc họp lần thứ VII Ban Chỉ đạo về những giải pháp không thay đổi đời sống và sản xuất, kinh doanh thương mại cho nhân dân 4 tỉnh miền Trung bị ảnh hưởng tác động bởi sự cố môi trường Formosa .
Theo đó, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình nhu yếu những địa phương tập trung chuyên sâu triển khai xong việc áp giá, định mức, phê duyệt tổng mức thiệt hại và chi trả tiền bồi thường thiệt hại cho người dân theo Quyết định của Thủ tướng nhà nước và kinh phí đầu tư đã được tạm cấp trước ngày 30/6/2017. Bộ Tài chính xem xét ứng tiếp kinh phí đầu tư cho những địa phương và chủ trì phối hợp Bộ NN&PTNT tổng hợp tác dụng báo cáo giải trình Thủ tướng nhà nước .
Phó Thủ tướng cũng quan tâm, Bộ NN&PTNT liên tục chỉ huy lực lượng kiểm ngư tương hỗ và phối hợp với Ủy Ban Nhân Dân 4 tỉnh tăng cường tuần tra, giám sát và hoạt động ngư dân không khai thác món ăn hải sản tầng đáy ở vùng biển 20 hải lý trở vào bờ cho đến khi có Kết luận chính thức của Bộ Y tế về món ăn hải sản tầng đáy đã bảo vệ bảo đảm an toàn thực phẩm và nguồn lợi món ăn hải sản tầng đáy đã cơ bản hồi sinh .
Bộ TN&MT tiếp tục giám sát chặt chẽ, kịp thời, đôn đốc Công ty Formosa hoàn thành việc khắc phục các vi phạm đúng tiến độ yêu cầu đề ra; giám sát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định pháp luật về môi trường của FHS.
|
N.Hằng
Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 5/2017
