Bởi vì 90 % năng lượng đều bị thất thoát qua hô hấp, chất thải của sinh vật, như vậy chỉ có 10 % năng lượng được truyền lên bậc dinh dưỡng cao hơn, vậy nên bậc dinh dưỡng càng cao thì năng lượng càng thấp .Trả lời thắc mắc tranh luận số 1 trang 202 SGK Sinh học 12 : Hãy lý giải vì sao năng lượng truyền lên những bậc dinh dưỡng càng cao thì càng nhỏ dần .
Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 202 SGK Sinh học 12: Quan sát lại hình 43.1 (hình lưới thức ăn trong bài 43) và cho biết:
– Các sinh vật sản xuất trong hệ sinh thái đó ?
– Những sinh vật nào đóng vai trò quan trọng trong việc truyền năng lượng từ thiên nhiên và môi trường vô sinh vào quy trình dinh dưỡng ?
– Nêu vai trò của vi trùng và nấm trong việc truyền năng lượng ở hệ sinh thái đó ?
– Nêu tóm tắt con đường truyền năng lượng trong hệ sinh thái đó ?
Phương pháp giải:
Năng lượng được truyền từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao .
Trả lời:
– Sinh vật sản xuất : Cây dẻ, cây thông
– Những sinh vật quan trọng trong việc truyền năng lượng từ thiên nhiên và môi trường vào quy trình sinh dưỡng là sinh vật sản xuất .
– Vi khuẩn và nấm đóng vai trò là sinh vật phân giải, phân giải những xác chết, chất thải của sinh vật thành những chất vô cơ .
– Năng lượng từ ánh sáng mặt trời đi vào hệ sinh thái qua hoạt động giải trí quang hợp của sinh vật sản xuất ( cây dẻ, cây thông ) qua những chuỗi thức ăn, 10 % năng lượng được truyền lên những bậc dinh dưỡng cao hơn, 90 % năng lượng bị thất thoát, nhờ hoạt động giải trí của sinh vật phân giải năng lượng được truyền trở lại thiên nhiên và môi trường .
Câu hỏi và bài tập (trang 203 SGK Sinh học lớp 12)
Câu 1 trang 203 SGK Sinh học 12: Ánh sáng mặt trời có vai trò như thế nào đối với hệ sinh thái? Cho ví dụ về việc điều chỉnh các kĩ thuật nuôi trồng phù hợp với điều kiện ánh sáng để nâng cao năng suất vật nuôi và cây trồng.
Phương pháp giải:
Năng lượng hầu hết phân phối cho toàn cầu là ánh sáng mặt trời. Các hệ sinh thái được nuôi sống bằng nguồn năng lượng vô tận của mặt trời .
Trả lời:
Vai trò của ánh sáng so với hệ sinh thái
Tất cả sinh vật trên Trái Đất đều sống nhờ vào năng lượng từ ánh sáng mặt trời. Thực vật thu nhận năng lượng ánh sáng mặt trời một cách trực tiếp qua quang hợp .
Một phần năng lượng tích tụ trong sinh vật sản xuất được động vật hoang dã ăn thực vật sử dụng và theo trình tự năng lượng được chuyển lên những bậc dinh dưỡng tiếp theo .
Như vậy, năng lượng trong hệ sinh thái được khởi đầu từ năng lượng mặt trời trải qua quang hợp của cây xanh .
Ví dụ, về việc kiểm soát và điều chỉnh những kĩ thuật nuôi trồng phải chăng tương thích với điều kiện kèm theo ánh sáng để nâng cao hiệu suất vật nuôi và cây xanh .
Ví dụ, về chọn khoảng cách trồng cây hợp lý, chọn cây xanh đúng thời vụ tương thích với thời hạn chiếu sáng trong ngày, …
Câu 2 trang 203 SGK Sinh học 12: Những nguyên nhân chính nào gây ra thất thoát năng lượng trong hệ sinh thái?
Trả lời:
Những nguyên do chính gây ra thất thoát năng lượng trong hệ sinh thái :
– Năng lượng tiêu tốn qua hô hấp, tạo nhiệt ở mỗi bậc dinh dưỡng .
– Năng lượng mất qua chất thải ( thải qua bài tiết, phân, thức ăn thừa … hoặc năng lượng mất qua rơi rụng như rụng lá ở thực vật, rụng lông, lột xác của động vật hoang dã … ) ở mỗi bậc dinh dưỡng .
Câu 3 trang 203 SGK Sinh học 12: Hãy giải thích vì sao chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái không thể kéo dài (quá 6 mắt xích).
Trả lời:
– Do một phần năng lượng bị thất thoát dần qua nhiều cách ở mỗi bậc dinh dưỡng :
+ Năng lượng mất qua hô hấp, tạo nhiệt ở mỗi bậc dinh dưỡng .
+ Năng lượng mất qua chất thải (thải qua bài tiết, phân, thức ăn thừa,… hoặc năng lượng mất qua rơi rụng như rụng lá ở thực vật, rụng lông, lột xác của động vật,…) ở mỗi bậc dinh dưỡng.
– Chuỗi thức ăn ( hoặc bậc dinh dưỡng ) càng lên cao năng lượng tích luỹ càng ít dần và đến mức nào đó không còn đủ duy trì của một mắt xích ( của một bậc dinh dưỡng ). Khi một mắt xích ( thực ra là một loài, hoặc nhóm thành viên cùa một loài ) có số lượng thành viên quá ít ( nhỏ hơn kích cỡ tối thiểu của quần thể ) sẽ không hề sống sót .
Câu 4 trang 203 SGK Sinh học 12: Hãy mô tả lại dòng năng lượng trong hệ sinh thái, minh hoạ trong hình 45.4.
Phương pháp giải:
Năng lượng hầu hết phân phối cho Trái Đất là ánh sáng mặt trời. Các hệ sinh thái được nuôi sống bằng nguồn năng lượng vô tận của mặt trời .
Năng lượng được truyền từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao .
Trả lời:
Dòng năng lượng trong hệ sinh thái, minh họa trong hình 45.4 SGK :
– Sinh vật sản xuất ( một phần năng lượng tiêu tốn qua hố hấp, rụng lá cây ) .
– Động vật ăn cỏ ( một phần năng lượng tiêu tốn qua hô hấp của động vật hoang dã, bài tiết, thải qua phân … )
– Động vật ăn thịt bậc 1 ( một phần năng lượng tiêu tốn qua hô hấp của động vật hoang dã, bài tiết, thải qua phân … ) .
– Động vật ăn thịt bậc 2 ( một phần năng lượng tiêu tốn qua hô hấp cùa động vật hoang dã, bài tiết, thải qua phân … ) .
Ở toàn bộ những bậc dinh dưỡng, những loại sản phẩm hữu cơ như xác sinh vật chết, lá cây rụng và phân – được sinh vật phân giải chuyển thành những chất vô cơ .
Câu 5 trang 203 SGK Sinh học 12: Hãy chọn phương án trả lời đúng.
Quan hệ dinh dưỡng giữa những loài trong quần xã cho tất cả chúng ta biết
A. Sự nhờ vào về thức ăn của động vật hoang dã vào thực vật .
B. Sinh khối của mỗi bậc dinh dưỡng và của quần xã .
C. Mức độ thân mật giữa những loài trong quần xã .
D. Dòng năng lượng trong quần xã .
Trả lời:
Quan hệ dinh dưỡng giữa những loài trong quần xã cho tất cả chúng ta biết dòng năng lượng trong quần xã
Chọn D .
Lý thuyết Bài 45: Dòng năng lượng trong hệ sinh thái và hiệu suất sinh thái
I. Dòng năng lượng trong hệ sinh thái
1. Phân bố năng lượng trên trái đất
– Mặt trời cung ứng năng lượng cho sự sống trên toàn cầu nhưng phân bổ không đồng đều. Năng lượng ánh sáng còn nhờ vào vào thành phần tia sáng ( sinh vật chỉ sử dụng được những tia sáng nhìn thấy cho quy trình quang hợp → tổng hợp chất hữu cơ )
2. Dòng năng lượng trong hệ sinh thái
– Bắt nguồn từ môi trường tự nhiên, được sinh vật sản xuất hấp thụ và biến hóa thành năng lượng hóa học qua quy trình quang hợp. Sau đó năng lượng được truyền qua những bậc dinh dưỡng và sau cuối năng lượng truyền trở lại thiên nhiên và môi trường .
II. Hiệu suất sinh thái
– Là tỉ lệ % chuyển hóa năng lượng giữa những bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái. Phần lớn năng lượng truyền trong hệ sinh thái bị tiêu tốn qua quy trình hô hấp, tạo nhiệt … chỉ có khoảng chừng 10 % năng lượng truyền lên bậc dinh dưỡng cao nhất .
Sơ đồ tư duy Dòng năng lượng trong hệ sinh thái và hiệu suất sinh thái:
