Huế là vùng đất đậm đặc văn hóa. Đây chính là lực đẩy để Huế phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trong tương lai không xa.
 |
| Huế sẽ phát triển theo hướng “thành phố di sản”. Ảnh minh họa |
Theo “Đại Nam Nhất Thống Chí” của Quốc sử quán triều Nguyễn, Thừa Thiên Huế “là đất Việt Thường thị”. Đây là một trong 15 bộ của Nhà nước Văn Lang – Nhà nước đầu tiên của người Việt cổ. Tiếp đó, vùng đất này trở thành một bộ phận của vương quốc Chămpa và sau đó lại được sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt. Mảnh đất Huế sau đó từng là thủ phủ và kinh đô của ba thế lực phong kiến Việt Nam (Chúa Nguyễn, Tây Sơn và triều Nguyễn).
Ngày nay, Huế có 5 di sản thuộc 3 mô hình khác nhau được Tổ chức Giáo dục đào tạo, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc ( UNESCO ) vinh danh. Đó là : Quần thể di tích lịch sử cố đô Huế ( 1993 – di sản vật thể ), Nhã nhạc – âm nhạc cung đình Nước Ta ( 2003 – di sản phi vật thể ), Mộc bản triều Nguyễn ( 2009 – di sản tư liệu ), Châu bản triều Nguyễn ( năm trước – di sản tư liệu ), Thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế ( năm nay – di sản tư liệu ). Bên cạnh đó, Huế còn có 2 di sản chung với những địa phương khác là Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ và Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ ( Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất ). Bởi vậy, trên thực tiễn, Huế có tới 7 di sản đã được UNESCO vinh danh, trong đó Quần thể di tích lịch sử cố đô Huế là Di sản quốc tế được UNESCO công nhận tiên phong của Nước Ta .
Huế có làng cổ Phước Tích, đã hơn 500 năm tuổi, được nhìn nhận là ngôi làng vẫn gìn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ của đời sống hoạt động và sinh hoạt làng quê cổ Nước Ta. Ở Nước Ta chỉ có thêm làng cổ Đường Lâm ( TP.HN ) nằm vào thể loại này nhưng đã được phản ánh là đã bị đô thị hóa một phần. Bên cạnh đó, Huế có đến hai thành phố cổ là Bao Vinh và Gia Hội. Đối với phố cổ Gia Hội, đây là cả một mạng lưới hệ thống nhà cổ, nhà vườn, chùa chiền, phủ đệ … đặc trưng của người Huế xưa. Còn so với thành phố cổ Bao Vinh, nơi đây từng là một thương cảng sinh động nhất xứ Huế, có phần sầm uất hơn cả Hội An của Quảng Nam .
Huế có thế mạnh di sản văn hóa Pháp. Huế hiện có nhiều khu công trình tiêu biểu vượt trội thuộc thể loại này như những kiến trúc hiện tọa lạc tại Trường Quốc học, Sân vận động Tự Do, Ga Huế, Khách sạn Hồ Chí Minh Morin, Nhà thờ Giáo xứ Phủ Cam, Tòa Tổng Giám Mục Huế …
Huế có kiến trúc của người Hoa rất tiêu biểu vượt trội. Chỉ tính riêng con đường Chi Lăng của thành phố Huế thời nay đã có những khu công trình kiến trúc người Hoa đẹp không kém cạnh những khu công trình cùng loại ở Hội An ( Quảng Nam ). Từ đền Chiêu Ứng, Chùa Bà, Chùa Quảng Đông đến Hội quán Triều Châu, Hội quán Phúc Kiến, Hội quán Quảng Triệu đều được kiến thiết xây dựng rất công phu, uy nghi và trang trọng .
Huế có Chùa Từ Đàm – được kiến thiết xây dựng năm 1690, đời chúa Nguyễn Phúc Thái. Chùa trở thành TT phật học lớn của cả nước, hàng trăm Niệm Phật đường và những khuôn hội xây dựng sau này đều lấy bài trí cấu trúc và cách thờ tự của Chùa Từ Đàm làm khuôn mẫu. Bên cạnh đó, Chùa Báo Quốc – được kiến thiết xây dựng từ thế kỷ XVII thời chúa Nguyễn Phúc Khoát lại là TT giảng dạy tăng tài cho phật giáo cả nước. Đặc biệt, chùa trở thành nơi tiên phong xây dựng Trường Sơ đẳng Phật học ( 1935 ) và Trường Cao đẳng Phật học ( 1940 ) của cả nước. Nhiều ngôi chùa Huế cũng được Tổ chức Kỷ lục Nước Ta xác lập kỷ lục. Đó là, Chùa Thánh Duyên xác lập hai kỷ lục : Ngôi chùa có pho tượng Thập bát La Hán bằng đồng xưa và lớn nhất, Ngôi chùa có bộ tượng Thập bát La Hán bằng tre thếp vàng xưa nhất ; Chùa Thiên Mụ xác lập hai kỷ lục : Ngôi chùa có tấm bia thời Lê Trung Hưng lớn nhất Nước Ta, Tháp bát giác cổ cao nhất Nước Ta ; Chùa Hà Trung chiếm hữu hai kỷ lục : Ngôi chùa có tượng Bồ tát Quan Thế Âm bằng sa thạch xưa và lớn nhất Nước Ta …
Huế có Chợ Đông Ba, sánh ngang với Chợ Đồng Xuân ( TP. Hà Nội ), Chợ Bến Thành ( TP Hồ Chí Minh ). Chợ hình thành từ năm 1899, dưới thời vua Thành Thái. Chợ sớm trở thành TT thương mại lớn nhất chốn Kinh thành Huế, tác động ảnh hưởng và tác động ảnh hưởng tích cực so với sự tăng trưởng kinh tế tài chính thương mại của những huyện, thị của Huế và những tỉnh miền Trung. Năm 2013, chợ được Tổ chức Kỷ lục Nước Ta công nhận “ Top 5 chợ đặc trưng ba miền được nhiều hành khách đến thăm quan shopping nhất ” .
Huế có hai cây cầu độc đáo. Đó là cầu Trường Tiền và cầu ngói Thanh Toàn. Trần Kiêm Đoàn, một nhà nghiên cứu Huế đã từng nhận định về cầu Trường Tiền rằng: “Đến Huế mà chưa đứng trên cầu là chưa vô tới Huế, chỉ mới tạt qua Huế mà thôi”. Còn so với Chùa Cầu ở phố cổ Hội An (Quảng Nam), cầu ngói Thanh Toàn đẹp và thanh thoát không kém. Cầu được xây theo lối “thượng gia hạ kiều” (trên nhà dưới cầu), gồm 7 gian, mái được lợp bằng ngói lưu ly.
Huế còn có khu lăng mộ thái giám ở Chùa Từ Hiếu, được xem là “ độc nhất vô nhị ” tại Nước Ta. Bên cạnh đó, Huế còn có tranh dân gian làng Sình và pháp lam Huế, những “ chất Huế ” rất riêng .
Huế là nơi sinh ra chiếc áo dài quốc hồn quốc túy của dân tộc bản địa Nước Ta lúc bấy giờ. Từ năm 1744, dưới thời Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát, áo dài đã sinh ra và trở thành phục trang chính thức của cả đàn ông và phái đẹp ở vùng đất Đàng Trong. Sau đó, dưới thời nhà Nguyễn, phục trang này đã lan rộng khắp cả nước, trở thành quốc hồn quốc túy. Hiện nay, đề án “ Huế – Kinh đô Áo dài Nước Ta ” đang được chính quyền sở tại tỉnh Thừa Thiên Huế thiết kế xây dựng với nhiều hoạt động giải trí rộng khắp và đa dạng chủng loại .
Huế có Ca Huế. Đây là sự giao thoa, tiếp thu văn hóa giữa nhã nhạc cung đình và ca hát dân gian xứ Huế. Ngày 22/9/2015, Ca Huế được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể vương quốc và sắp tới tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ làm hồ sơ trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất .
Theo thống kê, Huế chiếm 1.300 / 1.800 món ăn tại Nước Ta. Bún bò, cơm hến, bánh bèo, bánh bột lọc nhân tôm, thanh trà, mè xửng, chè hạt sen, ruốc, tôm chua và tré là 10 đặc sản nổi tiếng ẩm thực ăn uống lọt vào top Đặc sản Nước Ta lần thứ nhất ( 2012 ). Đặc biệt, bún bò là một trong số 12 món ăn Nước Ta được xác lập Kỷ lục châu Á trong năm 2012. Bên cạnh đó, có tối thiểu 30 đến 50 món chay ở Huế. Hiện nay đề án “ Huế – Kinh đô siêu thị nhà hàng ” đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 đã được Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế hợp tác với Công ty Cổ phần Đại Nam – Thái Y Viện “ khởi động ” với mục tiêu hướng đến sự bảo tồn, gìn giữ và phát huy tinh hoa nhà hàng Huế, nâng cao hình ảnh của siêu thị nhà hàng Huế trong khu vực và trên quốc tế .
Nền văn học nghệ thuật và thẩm mỹ Thừa Thiên Huế có những giá trị và vị thế điển hình nổi bật so với cả nước. Nhà văn Tô Nhuận Vỹ, nguyên quản trị Liên hiệp những Hội Văn học nghệ thuật và thẩm mỹ Thừa Thiên Huế nhận định và đánh giá rằng : “ Huế có nhiều nhà văn hơn so với nhiều vùng miền vì đặc trưng của vùng đất cố đô. Huế cũng đi trước so với những nơi khác trong yếu tố văn học nghệ thuật và thẩm mỹ từ sau Cách mạng tháng Tám cũng vẫn vì lý do đó ” .
Huế là thành phố Festival của cả nước. Festival Huế là sự kiện văn hóa lớn nhất của Huế nhưng lại mang tầm vóc vương quốc và quốc tế. Năm 2000 là kỳ Festival tiên phong của Huế. Đề án thiết kế xây dựng “ Thành phố Huế thành thành phố Festival ” cũng đã được Thủ tướng nhà nước phê duyệt năm 2007, với tiềm năng chung là “ Xây dựng thành phố Festival Huế mang tầm cỡ vương quốc và quốc tế với đặc trưng của Nước Ta ; thiết kế xây dựng Huế trở thành thành phố du lịch trong mối kết nối hài hòa với thành phố Festival. Thành phố Festival Huế là động lực tăng trưởng kinh tế tài chính, góp thêm phần đắc lực vào quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của tỉnh Thừa Thiên Huế và vùng kinh tế tài chính trọng điểm miền Trung ”. Các kỳ Festival Huế về sau càng hoành tráng hơn những kỳ trước với những đoàn thẩm mỹ và nghệ thuật, chương trình tham gia màn biểu diễn tăng cả về chất lượng lẫn tính chuyên nghiệp .
Bên cạnh là thành phố Festival, thành phố Huế còn có thương hiệu “ Thành phố Văn hóa của ASEAN ” nhiệm kỳ năm trước – năm ngoái, và là thành phố tiên phong của Nước Ta đảm đương trách nhiệm này. Theo tiêu chuẩn, thành phố được khuyến mãi ngay thương hiệu này phải có lịch sử dân tộc và văn hóa đa dạng và phong phú, tăng trưởng cả về thẩm mỹ và nghệ thuật và đô thị .
NGUYỄN VĂN TOÀN
