Nhiều bất cập
Luật Bảo vệ môi trường tự nhiên ( BVMT ) năm 2020 chính thức có hiệu lực hiện hành từ ngày 1/1/2022. Theo đó, Điều 79 của Luật BVMT lao lý về ngân sách thu gom, vận chuyển, giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt dựa trên nguyên tắc : Người xả thải phải trả phí, phí được tính dự trên khối lượng hoặc thể tích thay cho việc tính trung bình theo hộ mái ấm gia đình hoặc đầu người như lúc bấy giờ. Ngày 10/1/2022, Thủ tướng nhà nước phát hành Nghị định số 08/2022 / NĐ-CP về pháp luật cụ thể một số ít điều của Luật BVMT ( Nghị định 08 ) trong đó có lao lý về ngân sách thu gom, vận chuyển, giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt. Tuy nhiên lúc bấy giờ vẫn chưa có thông tư hướng dẫn và đơn giá cho nội dung trên .
Tại chương trình tọa đàm với chủ đề “ Ngân sách chi tiêu thu gom, vận chuyển, giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt ”, nhiều quan điểm của công ty thiên nhiên và môi trường đô thị những tỉnh, thành phố như : Tỉnh Lào Cai, Thành Phố Hà Nội, Thừa Thiên Huế, Cần Thơ và TP. Hồ Chí Minh đã đề cập đến những yếu tố xung quanh công tác thu gom, vận chuyển và giải quyết và xử lý rác thải .
Đề cập giá dịch vụ, đại diện Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình đô thị Huế cho biết, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã có Quyết định 2239/QĐ-UBND quy định khi giá đầu vào (như tiền lương, giá xăng, giá dầu) quy định tại quyết định này có biến động liên tục kéo dài trong thời hạn 60 ngày gây chênh lệch giá lớn làm đơn giá (chi phí dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt) giảm 10% hoặc tăng 20% trở lên hoặc chính sách nhà nước về tiền lương, quản lý, xây dựng đơn giá dịch vụ công ích thay đổi thì Sở Xây dựng tham mưu UBND tỉnh điều chỉnh cho phù hợp.
Còn theo ông Phạm Văn Đức – Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TP. Hà Nội, phí môi trường tự nhiên đang thu tại khu vực nội thành của thành phố TP.HN là 6/000 đồng / người / tháng và 3.000 đồng với ngoài thành phố. Tại Thành Phố Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh mức thu giao động từ 16.500 đồng đến 22.000 đồng / hộ mái ấm gia đình / tháng. Mức này chỉ tương tự 15 % ngân sách thu gom, vận chuyển, mức phí này chưa có chí phí giải quyết và xử lý, trong khi giá xăng dầu trong những tháng đầu năm 2022 không ngừng tăng và tăng trên 80 % so với cuối năm 2021 .
Kinh nghiệm từ Nhật Bản
Chia sẻ kinh nghiệm của Nhật Bản trong việc thu phí chất thải rắn sinh hoạt, ông Hikedi Wada – chuyên gia đến từ Công ty TNHH Quy hoạch Chất thải Việt Nam – cho biết, Nhật Bản đã xây dựng hệ thống PAYT hay còn gọi Hệ thống phân phối túi trả trước, hệ thống phân phối túi đa dạng và khác nhau tùy theo địa phương và phải đảm bảo 3 loại phí: Quản lý- dịch vụ và chi phí sản xuất và được chính quyền địa phương quản lý kiểm soát các mức phí này.
Ông Hikedi Wada cũng gợi ý so với Thành Phố Hà Nội hoặc những đô thị khác của Nước Ta hoàn toàn có thể đưa ra những mức giá bán túi đựng rác cho khu vực nông thôn và thành thị riêng và địa thế căn cứ trên tỷ suất rác đốt được và rác không đốt được .
GS.TSKH Nguyễn Văn Liên – quản trị Thương Hội Môi trường đô thị và Khu công nghiệp Nước Ta – cho biết : Công tác này rất nhạy cảm và phức tạp nhất là những khu du lịch, khu đông người … Thế nào là tính đúng, tính đủ ? Việc tính giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt được thực thi theo chiêu thức nào ? … Những khu vực du lịch, đông dân cư thì đo lường và thống kê thế nào để bảo vệ sự công minh cho những bên tham gia .
Tại buổi tọa đàm các chuyên gia và các doanh nghiệp môi trường tại các địa phương đã đưa ra các kiến nghị gửi đến Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các bộ, ngành liên quan về các vấn đề như: Cần sớm ban hành phương pháp, quy trình xác định quản lý chi phí dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt để các địa phương xây dựng, điều chỉnh đơn giá nhanh chóng, thuận tiện; cần có quy định cụ thể về mức thu, tỷ lệ hỗ trợ, bù đắp từ ngân sách địa phương thống nhất trên cả nước với từng loại đô thị…Tại buổi tọa đàm những chuyên viên và những doanh nghiệp môi trường tự nhiên tại những địa phương đã đưa ra những đề xuất kiến nghị gửi đến Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng những bộ, ngành tương quan về những yếu tố như : Cần sớm phát hành giải pháp, quy trình tiến độ xác lập quản trị ngân sách dịch vụ thu gom, vận chuyển và giải quyết và xử lý chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt để những địa phương kiến thiết xây dựng, kiểm soát và điều chỉnh đơn giá nhanh gọn, thuận tiện ; cần có lao lý đơn cử về mức thu, tỷ suất tương hỗ, bù đắp từ ngân sách địa phương thống nhất trên cả nước với từng loại đô thị …
