Nguyên tắc “ Người gây ô nhiễm phải trả tiền ” ( tiếng Anh : The Polluter-Pays Principle ) là nguyên tắc cơ bản để thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống những công cụ khuyến khích kinh tế tài chính .
Hình minh họa ( Nguồn : jusvivens )
Nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải trả tiền”
Khái niệm
Nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải trả tiền” trong tiếng Anh gọi là: The Polluter-Pays Principle.
Các công cụ kinh tế như lệ phí, thuế dựa trên nguyên tắc cơ bản là: “Người gây ô nhiễm phải trả tiền” có nghĩa là người gây ô nhiễm (doanh nghiệp, cá nhân, hay chính quyền) phải trả hoàn toàn các chi phí về sự phá hoại môi trường do hoạt động của họ gây ra.
Điều này sẽ khuyến khích người ta giảm sự phá hoại đó, ít ra cũng ở mức mà ngân sách biên của việc giảm ô nhiễm bằng ngân sách biên của sự tổn hại do ô nhiễm đó gây ra .
Ứng dụng
Phương pháp sử dụng những công cụ kinh tế tài chính nhấn mạnh vấn đề ích lợi của những công cụ kinh tế tài chính được dùng để biến hóa thái độ của con người trải qua chính sách về Ngân sách chi tiêu .Muốn vậy thì tổng chi phí sản xuất ra một sản phẩm & hàng hóa hay dịch vụ gồm có ngân sách của toàn bộ tài nguyên được sử dụng phải được tính đủ vào giá của nó. Việc sử dụng không khí, nước, hay đất cho việc vô hiệu hay cất giữ chất thải cũng là sử dụng những tài nguyên giống như những nguồn vào của sản xuất .Tình trạng định giá không tính đủ ngân sách sử dụng những tài nguyên thiên nhiên và môi trường và không xác lập rõ quyền sở hữu so với tài nguyên thiên nhiên và môi trường dẫn đến việc khai thác và sử dụng quá mức và hoàn toàn có thể làm tàn phá trọn vẹn nguồn tài nguyên đó .
Nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải trả tiền” tìm cách sửa đổi thất bại này của thị trường bằng cách buộc người gây ô nhiễm phải tính toán đầy đủ chi phí sử dụng tài nguyên và làm ô nhiễm thông qua các công cụ như thuế ô nhiễm, lệ phí ô nhiễm, giấy phép ô nhiễm…
Muốn vận dụng nguyên tắc ” Người gây ô nhiễm phải trả tiền ” trên khoanh vùng phạm vi quốc tế một cách có hiệu suất cao cần phải có sự phối hợp giữa những vương quốc trong việc thiết kế xây dựng và vận dụng pháp luật về thiên nhiên và môi trường .Ví dụ : những vương quốc phải đồng thời phát hành luật về thiên nhiên và môi trường, pháp luật không trợ cấp cho người gây ô nhiễm, đánh thuế …
Các công cụ này bao gồm 2 nhóm là: các công cụ kinh tế và các công cụ tài chính.
– Các công cụ kinh tế trực tiếp
+ Lệ phí xả thải+ Thuế ô nhiễm ( thuế xanh )
+ Mua bán giấy phép ô nhiễm (quota)
– Các công cụ kinh tế gián tiếp
+ Thuế đầu vào+ Thuế tài nguyên+ Thuế loại sản phẩm+ Thuế xuất nhập khẩu+ Hệ thống kí thác hoàn trả ( Kí quĩ – hoàn chi )
+ Lệ phí sử dụng hay phí dịch vụ môi trường
+ Các loại phí và lệ phí tiếp cận+ Lệ phí quản lí, lệ phí hành chính về cấp giấy phép và trấn áp
+ Thuế phân biệt
Các công cụ tài chính
+ Viện trợ, ngân sách bảo vệ môi trường
+ Trợ giá
+ Tín dụng với lãi suất ưu đãi cho các dự án môi trường
+ Khấu hao nhanh
+ Các biện pháp khác để thu hút vốn trong nước cho công tác bảo vệ môi trường
(Tài liệu tham khảo: Kinh tế Tài nguyên và Môi trường, TS. Lê Ngọc Uyển – TS. Đoàn Thị Mỹ Hạnh – ThS. Hoàng Đinh Thảo Vy, Đại Học Mở TP. Hồ Chí Minh)
