Quan tâm xử lý rác thải nông nghiệp nguy hại
Rác thải nguy hại phát sinh từ lĩnh vực trồng trọt chủ yếu là: chai lọ, vỏ túi bóng, vỏ nhựa, vỏ thủy tinh, hộp kim loại đựng hoá chất BVTV, thuốc trừ sâu, thuốc diệt côn trùng. Trong chăn nuôi, chất thải nguy hại gồm vỏ chai, lọ đựng kháng sinh, các loại thuốc sau khi sử dụng hoặc hết hạn, bóng đèn huỳnh quang, nhớt thải và đặc biệt là xác gia súc, gia cầm bị bệnh…
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ( NN&PTNT ), toàn tỉnh có trên 38.500 ha đất canh tác nông nghiệp. Bình quân mỗi năm, những địa phương trong tỉnh sử dụng trên 155 tấn thuốc hóa học Giao hàng sản xuất. Trong số đó, lượng vỏ hộp, vỏ chai đựng thuốc bảo vệ thực vật ( BVTV ) chiếm 5-10 %. Tại nhiều xã, số lượng rác thải nguy hại này được giải quyết và xử lý hầu hết là chôn lấp hoặc tập trung ra bãi trung chuyển rác thải tập trung chuyên sâu, tiềm ẩn rủi ro tiềm ẩn gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường sống, tác động ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất người dân .
Rác thải nguy hại phát sinh từ lĩnh vực trồng trọt chủ yếu là: chai lọ, vỏ túi bóng, vỏ nhựa, vỏ thủy tinh, hộp kim loại đựng hoá chất BVTV, thuốc trừ sâu, thuốc diệt côn trùng. Trong chăn nuôi, chất thải nguy hại gồm vỏ chai, lọ đựng kháng sinh, các loại thuốc sau khi sử dụng hoặc hết hạn, bóng đèn huỳnh quang, nhớt thải và đặc biệt là xác gia súc, gia cầm bị bệnh… Do còn tồn dư hoá chất sau quá trình sử dụng thuốc nên khi thu gom, xử lý đối với bao, gói thuốc BVTV được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) quy định, sau khi được thu gom về các bể chứa, lưu chứa không quá 12 tháng, chủ nguồn phát thải nguy hại phải ký hợp đồng với cơ sở đủ điều kiện xử lý chất thải nguy hại để tiêu hủy.
Bộ TN&MT cũng lao lý, bao, gói thuốc BVTV không được chôn lấp, đốt bằng tay thủ công ngoài môi trường tự nhiên tự nhiên bởi những vỏ bao, gói bị đốt không đúng quy cách sẽ sinh ra chất dioxin, ảnh hưởng tác động trực tiếp đến sức khỏe thể chất, hệ miễn dịch của con người .
Câu lạc bộ Bảo vệ môi trường của Chi hội Cựu chiến binh thôn Nội Kiếu, xã Đức Lý (Lý Nhân) thu gom vỏ thuốc bảo vệ thực vật vào bể chứa đặt tại cánh đồng.
Ông Nguyễn Hải Nam, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, BVTV và kiểm lâm ( Sở NN&PTNT ) cho biết : Thực hiện Thông tư liên tịch số 05/2016 / TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày 16/5/2016 của Bộ NN&PTNT và Bộ TN&MT hướng dẫn việc thu gom, luân chuyển và giải quyết và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng, những năm qua, Ủy Ban Nhân Dân những huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã chỉ huy những phòng, ban trình độ, những xã, phường, thị xã tăng cường tuyên truyền nâng cao ý thức cho người dân ; xây dựng những tổ thu gom, luân chuyển vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng trên những cánh đồng về bể chứa ; lôi kéo, hoạt động những tổ chức triển khai, cá thể lắp ráp pano, áp phích hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV, thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng ; tăng cường kiểm tra, giải quyết và xử lý vi phạm trong kinh doanh thương mại, sử dụng, thu gom, giải quyết và xử lý hóa chất BVTV và bao gói thuốc BVTV sau sử dụng …
Lượng thuốc còn lại trong vỏ hộp thuốc BVTV chiếm khoảng chừng 3-5 % tổng lượng thuốc. Do vậy, nếu xả thải bừa bãi ra thiên nhiên và môi trường sẽ ảnh hưởng tác động không nhỏ đến nguồn nước, sức khỏe thể chất của người dân. Trong những năm gần đây, yếu tố này đã được cải tổ đáng kể. Hầu hết những địa phương đã lắp ráp mạng lưới hệ thống bể chứa vỏ bao thuốc BVTV tại những cánh đồng .
Phòng NN&PTNT huyện Bình Lục cho biết, đến nay, toàn huyện đã lắp đặt gần 1.000 bể chứa vỏ bao thuốc BVTV tại đồng ruộng. Nguồn kinh phí lắp đặt chủ yếu do các địa phương chỉ đạo các hội, đoàn thể, nòng cốt là hội nông dân huy động sự đóng góp trong nhân dân và vận động nguồn xã hội hoá để triển khai thực hiện. Thế nhưng, việc xây dựng bể thu gom vỏ bao bì thuốc BVTV chỉ là công đoạn đầu của việc xử lý chất thải nguy hại. Hầu hết các xã đều vận chuyển về bãi tập trung rác thải của xã chứ chưa ký hợp đồng với các đơn vị có chức năng bốc xúc, vận chuyển, xử lý triệt để theo quy định.
Còn tại huyện Lý Nhân – huyện trọng điểm về sản xuất nông nghiệp với lượng vỏ bao thuốc BVTV cao nhất tỉnh, từ năm 2021, Ủy Ban Nhân Dân huyện đã ký hợp đồng với đơn vị chức năng chuyên giải quyết và xử lý rác thải nguy hại ở Tỉnh Nam Định triển khai thu gom, luân chuyển rác thải nguy hại trong sản xuất nông nghiệp đi giải quyết và xử lý. Năm 2021, toàn huyện sử dụng gần 43 tấn thuốc BVTV, tương ứng lượng bao gói thuốc phát sinh khoảng chừng 3-4 tấn. Đến nay, huyện đã lắp ráp được 975 bể thu gom bao, gói thuốc BVTV .
Để giải quyết và xử lý tốt lượng rác thải nguy hại này, Ủy Ban Nhân Dân huyện đang kiến thiết xây dựng Đề án “ Quản lý, thu gom, luân chuyển và giải quyết và xử lý vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng trên địa phận huyện ” nhằm mục đích nâng cao hiệu suất cao quản trị so với việc thu gom, luân chuyển, tiêu hủy vỏ bao gói thuốc BVTV phát sinh trên địa phận, giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn gây ô nhiễm môi trường tự nhiên .
Ông Nguyễn Đức Ngọc, quản trị Ủy Ban Nhân Dân xã Đức Lý, Lý Nhân cho biết : Khoảng 4-5 năm trở lại đây, xã Đức Lý đã thực thi lắp ráp những bể chứa rác thải nông nghiệp nguy hại tại đầu những cánh đồng, trung bình mỗi thôn có từ 4-5 bể chứa. Sau khi những bể chứa đầy, tổ thu gom rác thải của những thôn thực thi luân chuyển ra bể trung chuyển tập trung chuyên sâu của xã. Tuy nhiên, hơn một năm trở lại đây, hàng loạt rác thải nguy hại trong sản xuất nông nghiệp đã được đơn vị chức năng luân chuyển đi định kỳ theo tháng, quý, tùy thuộc vào thời gian mùa vụ .
Đối với rác thải nguy hại phát sinh trong hoạt động chăn nuôi, đánh giá của Sở TN&MT cho thấy, các cơ sở chăn nuôi với quy mô vừa và lớn chưa tuân thủ đầy đủ công tác quản lý chất thải nguy hại theo cam kết trong các thủ tục môi trường đã được phê duyệt. Dù các cơ sở chăn nuôi đã thực hiện thu gom riêng chất thải nguy hại phát sinh, bố trí kho chứa chất thải nguy hại nhưng chưa triệt để. Việc thực hiện đăng ký chủ nguồn thải và ký hợp đồng với đơn vị có tư cách pháp nhân thu gom, xử lý chất thải nguy hại phát sinh còn hạn chế.
Đối với 1 số ít cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ, chất thải nguy hại vẫn để lẫn lộn với những loại chất thải rắn thường thì. Khi động vật nuôi bị chết do dịch bệnh, chủ cơ sở chăn nuôi thường vứt xác xuống sông, kênh mương … Vấn đề trên gây khó khăn vất vả cho đơn vị chức năng quản trị trong công tác làm việc phòng, chống dịch bệnh so với vật nuôi, gây rủi ro tiềm ẩn mất bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm và làm ô nhiễm thiên nhiên và môi trường .
Như vậy, yếu tố giải quyết và xử lý rác thải nông nghiệp nguy hại vẫn còn nhiều khó khăn vất vả, hạn chế. Đây cũng là thử thách lớn với những xã trong kiến thiết xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu. Trong thời hạn tới, những huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh cần sắp xếp nguồn kinh phí đầu tư, tăng cường hoạt động giải trí thu gom, luân chuyển, giải quyết và xử lý chất thải là vỏ hộp thuốc BVTV. Đồng thời, tăng cường không chỉ có vậy công tác làm việc kiểm tra, giám sát, nhu yếu những xã, phường, thị xã chấm hết ngay việc tự giải quyết và xử lý chất thải nguy hại phát sinh trong sản xuất nông nghiệp bằng hình thức chôn lấp hoặc đốt không đúng pháp luật .
Nguyễn Oanh
