Theo tổ chức y tế thế giới WHO, các loại hoạt động y tế tạo ra chất thải không nguy hại chiếm khoảng 85% tổng lượng chất thải y tế. Tương tự, chất thải nguy hại chiếm 15% tổng lượng chất thải. Những chất thải nguy hại này là các loại chất độc, lây nhiễm hoặc phóng xạ. Một số chất thải được tạo ra bao gồm: kim tiêm, vật liệu băng bó, ống tiêm, mẫu chẩn đoán, các bộ phận cơ thể, vật liệu phóng xạ, thiết bị y tế, dược phẩm, hóa chất và má.u đã qua sử dụng. Vậy cách xử lý rác thải y tế đúng tiêu chuẩn như thế nào?
Việc xử lý chất thải kém sẽ gây ra những tác động ảnh hưởng xấu đi đến công nhân, bệnh nhân, người quản lý và vận hành, hội đồng và hàng loạt thiên nhiên và môi trường. Chúng hoàn toàn có thể gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường đáng kể. Gây nhiễm trùng và tạo ra thương tích cho con người, động vật hoang dã. Điều tối quan trọng là tổng thể các rác thải y tế phải được phân tách ngay lập tức để xử lý đúng cách .Mỗi năm có khoảng chừng 16 tỷ mỗi tiêm được triển khai trên toàn quốc tế. Không phải toàn bộ ống tiêm và kim tiêm đều được xử lý tương thích sau khi sử dụng. Các cơ sở y tế thải ra hàng tấn rác thải hàng ngày. Ở Mỹ, nghành chăm nom sức khỏe thể chất tạo ra hơn 7.000 tân rác thải y tế hàng ngày .
Các loại rác thải y tế
Rác thải y tế là bất kỳ sản phẩm phụ của hoạt động chăm sóc sức khỏe. Chúng bao gồm phẫu thuật, nhà cung cấp dịch vụ nha sỹ, phòng thí nghiệm và bệnh viện. Những chất thải này gồm các vật chất có thể tiếp xúc với cơ thể trong quá trình nghiên cứu, chẩn đoán, điều trị và sử dụng thuốc.
Có nhiều loại rác thải y tế. Chúng được phân loại tùy thuộc vào vật tư và phương pháp xử lý. Nói chung, có 4 loại rác thải y tế lớn : Chất thải thường thì, chất thải lây nhiễm, chất thải nguy cơ tiềm ẩn và chất thải phóng xạ .
Rác thải y tế thông thường
Bao gồm các vật sắc nhọn, và chúng là những vật như lưỡi dao, dao cạo râu, kim tiêm tùy thuộc vào cách chúng được sử dụng. Nếu sử dụng vào mục tiêu khác nhau cũng sẽ được phân loại khác nhau. Đôi khi các đồ vật này cũng nằm trong nhóm chất thải lây nhiễm .
Rác thải y tế lây nhiễm
Bao gồm các bộ phận khung hình người, dịch khung hình và các mô, dịch cấy và gạc. Đôi khi những vật tư này được gọi là chất thải giải phẫu hoặc chất thải nguy cơ tiềm ẩn sinh học .Một số thuốc được phân loại là chất thải dược phẩm nguy cơ tiềm ẩn. Ví dụ như thuốc và vắc xin đã hết hạn .
Điều quan trọng là phải hiểu các loại rác thải y tế khác nhau để hoàn toàn có thể phân loại chúng tương thích. Nhằm bảo vệ mọi người và xử lý bảo đảm an toàn .Các chất thải khác nhau đòi hởi những cách xử lý tương thích. Để bất kể vật tư lây nhiễm nào đều ở đúng nơi pháp luật, không lây lan cho hội đồng .Một số rác thải y tế được xử lý tại bãi chôn lấp. Tuy nhiên, một số ít nhu yếu xử lý chuyên biệt, như lò đốt. Việc tiêu hủy bảo vệ toàn bộ các dấu vết củ nhiễm trùng hoặc mầm bệnh bị tàn phá trọn vẹn .
Rác thải y tế nguy hại
Là chất thải dưới dạng hóa chất. Bao gồm các dạng chất thải nguy khốn được tạo ra từ dung môi và thuốc thử của phòng thí nghiệm. Như chất khử trùng, chất tẩy rửa và sắt kẽm kim loại y tế .
Những chất thải như bã thuốc có thành phần đột biến gen, quái thai và gây ung thư. Những chất này được đánh giá là rất nguy hại tới tế bào trong cơ thể. Ngoài ra, chúng có các yếu tố đã bị ô nhiễm bởi cùng 1 loại thuốc.
Rác thải phóng xạ
Xuất phát từ các TT xạ trị và X-quang. Khi 1 hạt nhân phóng xạ tiếp xúc với các tia này, chất thải phóng xạ được tạo ra .
Nguồn rác thải y tế
Rác thải y tế không chỉ là loại sản phẩm của bệnh viện. Có những nguồn khác, gồm có :
- Bệnh viện và các cơ sở y tế.
- Phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu chăm sóc sức khỏe
- Nhà xác và trung tâm khám nghiệm tử thi.
- Ngân hàng máu và trung tâm truyền máu.
- Nhà dưỡng lão và cơ sở chăm sóc người già.
- Cơ sở nghiên cứu và kiểm tra vật nuôi trang trại.
Hậu quả của việc xử lý rác thải y tế không đúng cách.
- Dẫn đến thương tích do kim tiêm và các vật sắc nhọn gây ra.
- Nhiễm trùng từ các vật dụng bị ô nhiễm. Trên thế giới, các trung tâm y tế báo cáo có hơn 1.7 triệu ca nhiễm viêm gan B. Những ca này lây truyền qua tiếp xúc với kim tiêm chưa được khử trùng.
- Tiếp xúc gây chết người với các chất dược lý nguy hiểm như thuốc độc tế bào, dioxin và các kim loại nặng như thủy ngân.
- Hóa chất độc hại thải ra môi trường gây ô nhiễm đất, nước, không khí và các sinh vật sống trong môi trường đó.
- Ô nhiễm không khí do đốt rác thải y tế không theo quy định.
Rủi ro do rác thải y tế gây ra
Tất cả chất thải y tế đều gây ra rủi ro tiềm ẩn sức khỏe thể chất nghiêm trọng cho toàn bộ mọi người. Một số chất thải được tái sử dụng dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng. Năm 2010, có 33.800 ca nhiễm HIV mới do tiêm chích ngừa không bảo đảm an toàn. Hàng nghìn ca nhiễm trùng khác như viêm gan .Xử lý hoặc chạm vào vật tư ô nhiễm đều ảnh hưởng tác động tới sức khỏe thể chất. Những người xử lý chất thải có rủi ro tiềm ẩn cao bị thương do kim tiêm và các vật tư ô nhiễm khác. Năm năm ngoái, WHO và UNICEF lấy mẫu chất thải ở 24 vương quốc trên toàn quốc tế, thì chỉ 58 % đủ năng lượng xử lý bảo đảm an toàn chất thải y tế .
Ảnh hưởng đến môi trường
Việc xả rác thải y tế ra môi trường tự nhiên gây rủi ro tiềm ẩn tiềm ẩn tới sức khỏe thể chất con người .Các rác thải không được xử lý trong các bãi chôn lấp gây ô nhiễm nước mặt và nước ngầm .
Các chất khử trùng sử dụng trong xử lý rác thải y tế có khả năng thải ra môi trường và trở thành chất hóa học độc hại nếu không được xử lý và tiêu hủy đúng cách.
Đốt rác là cách xử lý hiệu suất cao đã được sử dụng từ truyền kiếp. Nhưng đốt những vật tư không tương thích và đốt không đúng cách sẽ càng làm môi trường tự nhiên ô nhiễm nặng hơn. Ví dụ như các vật tư có clo hoàn toàn có thể giải phóng các chất gây ung thư như furan và dioxin trong khi đốt. Tương tự, các vật tư có chưa sắt kẽm kim loại nặng như cadmium, thủy ngân và chì gây ảnh hưởng tác động nặng nề tới thiên nhiên và môi trường .
Xử lý rác thải y tế đúng cách
Các rác thải y tế khác nhau được tạo ra từ nhiều nguồn khác nhau đòi hỏi phương pháp xử lý và quản lý phù hợp.
- Tuân thủ các quy định về xử lý chất thải. Quy định của cơ quan nhà nước và rộng hơn là WHO thiết lập. Phân loại và xử lý rác thải y tế tại nguồn đúng cách.
- Nơi làm việc của nhân viên: Nhân viên cần được hướng dẫn và bắt buộc thực hiện các quy định về phân loại và xử lý chất thải y tế. Các hội thảo liên quan có thể giúp người lao động cập nhật thông tin theo xu hướng mới và chúng được nhấn mạnh theo thời gian.
- Hiểu biết về chất thải sẽ giúp phân loại và xử lý phù hợp. Mã hóa màu sẽ giúp dễ dàng hơn trong quá trình phân loại. Bằng cách nắm vững màu sắc, các nhân viên có thể xác định chất thải thuộc loại gì và có phương pháp xử lý hiệu quả nhất.
Chất thải được tạo ra quyết định hành động cách phân loại và xử lý. Ví dụ như túi nhựa sử dụng cho hất hết các loại chất thải. Trong khi chất thải tương quan đến phóng xạ phải luôn được dữ gìn và bảo vệ bằng thùng chứa do đặc thù phản ứng .
- Sử dụng các sản phẩm có thể tái chế thay vì các chất thay thế có thể sử dụng được. Ước tính 33% chất thải được tạo ra từ bệnh viện là cặn nhựa. Phần lớn chúng được sử dụng 1 lần và đã qua xử lý. Sử dụng nồi hấp rác thải và xử lý nghiền cắt sẽ đạt hiệu quả cao. Mặc dù chi phí đầu tư cao nhưng chi phí để tiêu hủy cũng không hề nhỏ. Điều quan trọng là phải xem xét các lựa chọn thay thế vô hại và có thể tái chế. Ngoài ra việc hấp khử trùng rác thải y tế và tái sử dụng sẽ không gây nguy hiểm tới sức khỏe con người.
Sưu tầm: Hanokyo
