Công ước Ramsar – Công ước về các vùng đất ngập nước ( được ký tại thành phố Ramsar, Iran vào năm 1971 ) là một công ước quốc tế về bảo tồn và sử dụng một cách hài hòa và hợp lý đất ngập nước và các nguồn tài nguyên từ đất ngập nước .Mục đích là ngăn ngừa quy trình xâm lấn ngày càng ngày càng tăng vào các vùng đất ngập nước cũng như sự mất đi của chúng ở thời gian lúc bấy giờ cũng như trong tương lai ; công nhận công dụng sinh thái học nền tảng của các vùng ngập nước và các giá trị khoa học, văn hóa truyền thống và kinh tế tài chính của chúng .
Được đánh giá là quốc gia có hệ sinh thái đất ngập nước đa dạng với khoảng hơn 25 vùng có thể đáp ứng được tiêu chí của vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế theo Công ước Ramsar, Việt Nam đã phê chuẩn, trở thành thành viên thứ 50 của Công ước Ramsar từ năm 1989 và là nước đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á tham gia Công ước.
Thông qua việc phê chuẩn Công ước Ramsar, nhà nước Việt Nam đã cam kết thiết lập một mạng lưới hệ thống các khu bảo tồn đất ngập nước tiêu biểu vượt trội .Đến nay, Việt Nam có 9 khu đất ngập nước được công nhận vào là khu Ramsar quốc tế .
1. Vườn quốc gia Xuân Thủy – Vùng chim quan trọng tại Việt Nam
Năm 1989, khu bãi bồi ở phía Nam cửa sông Hồng thuộc huyện Xuân Thủy ( Tỉnh Nam Định ) được công nhận là khu Ramsar thứ 50 của quốc tế và là khu Ramsar tiên phong của khu vực Khu vực Đông Nam Á và Việt Nam .Xuân Thủy có 14 kiểu sinh cảnh, gồm có các sinh cảnh tự nhiên và sinh cảnh tự tạo. Sinh cảnh có giá trị đa dạng sinh học cao nhất là các bãi bồi và rừng ngập mặn tự nhiên ít bị ảnh hưởng tác động .Do sự phong phú và thực trạng tương đối nguyên vẹn của các sinh cảnh, Vườn vương quốc Xuân Thủy là nơi dừng chân và trú đông quan trọng của các loài chim nước di cư .Qua các đợt khảo sát năm 1988 và 1994 đã quan sát được trên 20.000 thành viên chim nước trong khu vực, trong đó có 8 loài chim bị rình rập đe dọa và sắp bị rình rập đe dọa ở mức toàn thế giới, đó là cò thìa, cò trắng Trung Quốc, choắt lớn mỏ vàng, mòng bể mỏ ngắn, bồ nông chân xám, rẽ mỏ thìa, giang sen, choắt chân màng lớn .Ghi nhận đáng quan tâm nhất ở Xuân Thủy là sống sót quần thể loài cò thìa lớn nhất tại Việt Nam .Do có tầm quan trọng quốc tế trong công tác làm việc bảo tồn các loài chim, Xuân Thủy đã được công nhận là một trong số các vùng chim quan trọng tại Việt Nam .
|
|
Vườn Quốc gia Xuân Thủy (Nam Định) là khu Ramsar đầu tiên của Việt Nam
2. Khu hệ đất ngập nước Bàu Sấu – Môi trường sống của loài cá sấu xiêm
Năm 2005, Khu Bàu Sấu nằm trong Vườn quốc gia Cát Tiên ( Đồng Nai ) được công nhận là Ramsar thứ 1.499 của quốc tế, đồng thời là khu Ramsar thứ hai của Việt Nam .Bàu Sấu nằm trong vùng chim đặc hữu của vùng đất thấp Nam Việt Nam, trong đó có hàng chục loài sống mật thiết với các vùng đất ngập nước, gồm có cả các loài địa phương và các loài chim di trú. Trong đó, có các loài chim quý và hiếm như hạc cổ trắng, công, già đẫy java, cò quắm cánh xanh, ngan cánh trắng …Bên cạnh đó, hệ sinh thái, động thực vật tại khu vực Bàu Sấu rất đa dạng chủng loại với các loài động vật hoang dã quý và hiếm như tê giác Java, voi châu Á, gấu chó, gấu ngựa, hổ, báo …Khu vực này cũng là môi trường tự nhiên sống của loài cá sấu xiêm – loài vật đang trong thực trạng bảo tồn ở mức rất nguy cấp ( CR ) theo Sách đỏ Việt Nam ( 2007 ) và Danh lục đỏ của IUCN ( 2012 ) .Từ năm 2001 – 2005, Vườn quốc gia Cát Tiên đã phục sinh quần thể cá sấu nước ngọt ở Bàu Sấu, bằng cách tái thả 60 thành viên cá sấu trưởng thành sau khi đã kiểm tra ADN bảo vệ thuần chủng, phục sinh bản năng tự nhiên như bắt mồi, sinh sản cho chúng .
3. Vườn quốc gia Ba Bể – Viên ngọc xanh của núi rừng Đông Bắc
Năm 2011, Vườn quốc gia Ba Bể ( Bắc Kạn ) được công nhận là khu Ramsar thứ 1.938 của quốc tế và thứ 3 của Việt Nam .Vườn vương quốc Ba Bể được nhìn nhận là một hệ sinh thái độc lạ, có TT là hồ Ba Bể nằm trên độ cao 178 m được xác lập là hồ tự nhiên lớn trên núi ở Việt Nam .Vườn vương quốc Ba Bể là nơi có các sinh cảnh nước ngọt rất phong phú, trong đó có nhiều các ao tù nhỏ và các vùng đầm lầy. Vườn quốc gia Ba Bể có tầm quan trọng cao trong mạng lưới hệ thống khu bảo tồn của Việt Nam và là nơi duy nhất bảo vệ hệ sinh thái hồ nước ngọt tự nhiên trong vùng đá vôi .Hồ Ba Bể là khu có hệ cá nước ngọt phong phú nhất trong mạng lưới hệ thống các khu bảo tồn của Việt Nam với trên 100 loài cá .Theo nhìn nhận của nhiều điều tra và nghiên cứu trong nước và quốc tế, Vườn quốc gia Ba Bể còn là một “ điểm trung tâm ” về đa dạng sinh học với sự xuất hiện của nhiều loài đang bị rình rập đe dọa ở các Lever khác nhau như cầy vằn bắc, voọc đen má trắng …Ngoài ra, Vườn quốc gia Ba Bể có tổng số khoảng chừng 235 loài chim, trong đó có 1 loài bị rình rập đe dọa toàn thế giới là vạc hoa và 2 loài gần bị rình rập đe dọa là hồng hoàng và diều cá đầu xám .
4. Vườn quốc gia Tràm Chim với biểu tượng sếu đầu đỏ
Năm 2012, Vườn quốc gia Tràm Chim ( Đồng Tháp ) đã trở thành khu Ramsar thứ 2 nghìn trên quốc tế và thứ 4 của Việt Nam .Vườn vương quốc Tràm Chim là khu vực có hệ sinh thái độc lạ, có tầm quan trọng đặc biệt quan trọng cho các vùng lân cận, các hệ sinh thái ngập nước, có nhiều nhóm loài đặc hữu quý và hiếm, nhóm loài di cư phong phú .
|
|
|
Vườn quốc gia Tràm Chim ở Đồng Tháp.
|
Thảm thực vật của Tràm Chim đa phần là đồng cỏ ngập theo mùa và các mảng rừng tràm. Nơi đây có hàng trăm loài chim, thực vật và cá địa phương. Nhiều quần thể lớn các loài chim nước xuất hiện nơi đây, đặc biệt quan trọng là vào mùa đông .Sếu đầu đỏ, loài hình tượng của Vườn quốc gia Tràm Chim, là loài được xếp hạng sẽ nguy cấp ( VU ) ở cấp toàn thế giới và cấp vương quốc .
5. Vườn quốc gia Mũi Cà Mau – ba mặt giáp biển
Cũng trong năm 2012, Vườn quốc gia Mũi Cà Mau ( Cà Mau ) được công nhận là khu Ramsar thứ 2.088 của quốc tế và là thứ 5 của Việt Nam .Vườn vương quốc Mũi Cà Mau có diện tích quy hoạnh bãi bùn ngập triều lớn và rừng ngập mặn với các loài chiếm lợi thế như mắm ; đước ; trang. Đây là khu vực duy nhất ở Việt Nam có ba mặt giáp với biển, chịu tác động ảnh hưởng của hai chính sách thủy triều ( nhật triều phía Tây và bán nhật triều ở phía Đông ) .Do nằm ở vị trí địa lý đặc biệt quan trọng này, hệ sinh thái biển và ven biển ở Vườn quốc gia Mũi Cà Mau có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quan trọng trong phân phối các điều kiện kèm theo tương thích cho sự di cư, sinh trưởng và sinh sản của 1 số ít loài thủy hải sản ; là điểm dừng chân và trú đông rất quan trọng cho nhiều loài chim nước di cư .Năm 2010, Tổ chức Bảo tồn vạn vật thiên nhiên quốc tế ( IUCN ) đã xác lập được nhiều loài đang bị rình rập đe dọa ở Lever toàn thế giới, trong đó có ghi nhận về các loài linh trưởng, chim, rái cá, bò sát và cá .
6. Vườn quốc gia Côn Đảo – Khu Ramsar biển đầu tiên của Việt Nam
Năm 2013, Vườn quốc gia Côn Đảo ( Bà Rịa-Vũng Tàu ) được công nhận là khu Ramsar thứ 2.203 của quốc tế và thứ 6 của Việt Nam .Tại Vườn quốc gia Côn Đảo đã ghi nhận trên 1.000 loài thực vật có mạch và nhiều loại chim, thú, bò sát, ếch nhái tại đây. Có nhiều loài chim ở Côn Đảo không tìm thấy ở bất kể một nơi nào khác ở Việt Nam như chim nhiệt đới gió mùa, chim điên mặt xanh và gầm gì trắng .Hệ sinh thái biển Vườn quốc gia có rừng ngập mặn, các rạn sinh vật biển và cỏ biển. Các cuộc tìm hiểu của Viện Hải dương học Nha Trang đã ghi nhận có trên 1.300 loài động thực vật biển, trong đó có 44 loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam. Đặc biệt, Côn Đảo là nơi sống sót quần thể nhỏ của loài thú biển bị rình rập đe dọa tuyệt chủng trên toàn thế giới là loài bò biển Dugong .Ngoài ra, Vườn quốc gia Côn Đảo là nơi làm tổ quan trọng của loài vích và đồi mồi, hai loài rùa biển đang bị rình rập đe dọa tuyệt chủng trên toàn thế giới. Ngoài ra, 1 số ít các loài động vật hoang dã biển có vú cũng đã được ghi nhận tại Vườn quốc gia Côn Đảo .
7. Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen
Năm năm ngoái, Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen trở thành khu Ramsar thứ 7 của Việt Nam .Khu Láng Sen thuộc vùng trũng của Đồng Tháp Mười, có hệ sinh thái phong phú. Qua khảo sát, vùng Láng Sen có 156 loài thực vật hoang dã, 149 loài động vật hoang dã có xương sống, trong đó có 13 loài nằm trong Sách Đỏ Việt Nam như trăn đất, rắn ráo, chim bạc má, ác là …Ngoài động vật hoang dã, nơi đây còn có thảm thực vật tự nhiên ven sông rạch phong phú và đa dạng. Vào mùa khô, đây còn là chỗ trú ẩn của các loài bò sát như rắn ri, rùa, cua đinh, lươn, cá lóc …
8. Vườn quốc gia U Minh Thượng
Năm năm nay, Vườn quốc gia U Minh Thượng trở thành khu Ramsar thứ 8 của Việt Nam .Đây là 1 trong 2 khu vực quan trọng nhất của rừng đầm lầy than bùn còn lại ở Việt Nam ( khu vực khác là U Minh Hạ ) .Hệ sinh thái rừng tràm trên đất than bùn trở thành một hệ sinh thái có tầm quan trọng đặc biệt quan trọng, là nơi nuôi dưỡng, trú ngụ của hàng trăm loài động vật hoang dã hoang dã, gồm có cả chim, thú, bò sát, lưỡng cư, cá, côn trùng nhỏ và nhiều loài thủy sinh vật phân bổ ở các độ sâu khác nhau trong hệ sinh thái .Tại U Minh Thượng có 72 loài động, thực vật quý, hiếm được ghi nhận trong Sách Đỏ Việt Nam 2007 và Danh lục đỏ IUCN 2012 .
9. Vân Long – Khu Bảo tồn có đàn Voọc lớn nhất Việt Nam
Tháng 10/2018, tại Hội nghị các bên tham gia Công ước Ramsar lần thứ 13 tại Thành phố Dubai ( Tiểu vương quốc Arab thống nhất ), 18 khu vực thuộc 7 vương quốc trên quốc tế đã được công nhận là vùng ngập nước Ramsar, trong đó có Khu bảo tồn đất ngập nước Vân Long ( Tỉnh Ninh Bình ) của Việt Nam .Khu Bảo tồn vạn vật thiên nhiên đất ngập nước Vân Long trở thành khu Ramsar thứ 9 của Việt Nam và thứ 2.360 của quốc tế .Khu Bảo tồn vạn vật thiên nhiên đất ngập nước Vân Long là vùng đất ngập nước trong nước nguyên vẹn còn sót lại ở Đồng bằng sông Hồng gồm các dòng sông, hồ nước nông và thảm thực vật ngập nước đa dạng và phong phú, mang các đặc tính sinh thái xanh đặc trưng tạo nên cảnh sắc vạn vật thiên nhiên độc lạ .
Du khách tham quan khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long bằng thuyền.
Nơi đây được phủ bọc bởi một mạng lưới hệ thống đá vôi rất nổi tiếng với mạng lưới hệ thống hang động đẹp và thảm thực vật đặc trưng cho hệ sinh thái núi đá vôi, là thiên nhiên và môi trường sống chính của loài voọc mông trắng, một trong những loài linh trưởng đang bị rình rập đe dọa tuyệt chủng ở mức toàn thế giới và chỉ còn ở Việt Nam .
Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long còn là nơi cư trú, sinh sản quan trọng của nhiều loài thủy sinh và là nơi cư trú các loài chim nước.
Khu Bảo tồn vạn vật thiên nhiên đất ngập nước Vân Long đạt hai kỷ lục về vạn vật thiên nhiên là “ Khu Bảo tồn có đàn Voọc lớn nhất Việt Nam ” và “ Khu vực có bức tranh tự nhiên lớn nhất Việt Nam – bức tranh núi mèo cào. “Không chỉ có ý nghĩa cho bảo tồn, nghiên cứu và điều tra khoa học, Khu Bảo tồn vạn vật thiên nhiên đất ngập nước Vân Long còn cung ứng các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng cho các hội đồng dân cư xung quanh, gồm có cả nguồn lợi thủy hải sản và nông nghiệp, điều tiết nước, đặc biệt quan trọng là vẻ đẹp danh lam thắng cảnh để vui chơi, du lịch sinh thái xanh. / .
