Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Thái Ngọc Châu – Bác sĩ Nhi sơ sinh – Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc
Người trưởng thành có 206 chiếc xương, chiếm khoảng 15% trọng lượng cơ thể. Có thể khó tưởng tượng khi một đứa trẻ sơ sinh nhỏ bé lại có số xương nhiều hơn người lớn. Những chiếc xương đó đang phát triển và thay đổi hình dạng mỗi ngày. Còn bao nhiêu điều bạn chưa biết về những chiếc xương trong cơ thể mình? Hãy theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn nhé.
1. Bộ xương trẻ sơ sinh có bao nhiêu cái?
Người trưởng thành có 206 chiếc xương, chiếm khoảng 15% trọng lượng cơ thể. Một sự thật khó tin đó là những đứa trẻ sơ sinh lại có số xương nhiều hơn người lớn. Những chiếc xương đó đang phát triển và thay đổi hình dạng mỗi ngày.
Ước tính bộ xương trẻ sơ sinh có khoảng 300 chiếc xương. Mặc dù xương có vẻ ngoài cứng nhưng chúng thực ra được tạo thành từ mô sống và canxi. Chúng trải qua quá trình tích tụ cũng như thải bỏ trong suốt cuộc đời của bạn.
Nếu bạn đã từng nhìn thấy một bộ xương hoặc hóa thạch thật trong viện kho lưu trữ bảo tàng, bạn hoàn toàn có thể nghĩ rằng tổng thể những bộ xương ấy đều đã chết. Khác với những bộ xương bạn nhìn thấy bên ngoài, những xương tạo nên bộ xương của bạn đều rất “ sôi động ”, luôn tăng trưởng và đổi khác giống như những bộ phận khác của khung hình .Hầu hết những xương được cấu trúc từ 1 số ít lớp mô, gồm có :
- Màng xương: Bề mặt bên ngoài của xương được gọi là màng xương. Đó là một lớp màng mỏng, chứa các dây thần kinh và mạch máu nuôi dưỡng xương.
- Xương đặc: Phần này nhẵn và rất cứng. Đó là phần bạn thấy khi nhìn vào bộ xương.
- Xương xốp: Trông giống như một miếng bọt biển. Xương xốp không cứng như xương đặc nhưng nó vẫn rất khỏe.
- Tủy xương: Tủy xương giống như một lớp thạch dày và công việc của nó là tạo ra các tế bào máu.
Quá trình phát triển xương được gọi là quá trình hóa xương. Nó thực sự bắt đầu vào khoảng tuần thứ tám của quá trình phát triển phôi thai. Mặc dù vậy, khi mới sinh, nhiều xương của bé được cấu tạo hoàn toàn bằng sụn, một loại mô liên kết cứng nhưng linh hoạt. Một số xương của trẻ có một phần được làm bằng sụn để giúp giữ cho bé dễ vận động và phát triển.
Sự linh động đó là thiết yếu để những đứa trẻ đang lớn hoàn toàn có thể cuộn tròn trong khoảng trống hạn chế của bụng mẹ trước khi chào đời. Nó cũng giúp mẹ và bé thuận tiện hơn khi quy trình sinh nở diễn ra .
2. Bộ xương trẻ sơ sinh thay đổi như thế nào khi trẻ lớn lên?
Khi bạn còn là một đứa trẻ, bạn có bàn tay nhỏ, bàn chân nhỏ và mọi thứ đều nhỏ. Khi bạn lớn lên, mọi thứ trở nên lớn hơn một chút ít, kể cả xương của bạn .Khi trẻ trưởng thành, phần đông sụn sẽ được sửa chữa thay thế bằng xương thực sự. Nhưng điều gì đã xảy ra khiến số lượng xương giảm từ 300 xương khi sinh ra xuống thành 206 xương khi trưởng thành ?Câu vấn đáp là nhiều xương của bé sẽ hợp nhất với nhau, có nghĩa là số lượng xương thực tiễn sẽ giảm đi. Khoảng trống ngăn cách hai đầu xương sau cuối hợp nhất cũng là phần sụn, giống như ở đầu mũi .
Quá trình hợp nhất của xương xảy ra khắp cơ thể. Bạn có thể nhận thấy rằng có một hoặc nhiều khoảng mềm ở giữa các xương trong hộp sọ của bé. Những “điểm mềm” này thậm chí có thể khiến bạn hơi khó chịu, nhưng chúng hoàn toàn bình thường. Chúng được gọi là thóp và cuối cùng chúng sẽ đóng lại khi xương phát triển.
Việc thay thế phần sụn bằng xương hợp nhất bắt đầu khi các mạch máu nhỏ – được gọi là mao mạch – cung cấp máu giàu chất dinh dưỡng đến các nguyên bào xương, các tế bào hình thành xương. Ban đầu, nguyên bào xương tạo ra xương bao bọc sụn và sau đó, thay thế nó hoàn toàn.
Sau đó, sự tăng trưởng xương ở trẻ nhỏ xảy ra ở phần đầu của nhiều xương, ở đó có những tấm tăng trưởng. Mô tăng trưởng trong mỗi xương quyết định hành động size và hình dạng sau cuối của chiếc xương đó. Khi một người ngừng tăng trưởng, những tấm tăng trưởng đóng lại .
Các tấm tăng trưởng yếu hơn các phần khác trong khung xương của trẻ, do đó, chúng dễ bị gãy xương và dễ gặp phải các chấn thương khác. Đây là lý do tại sao một cú ngã xe đạp có thể khiến trẻ phải bó bột, trong khi bạn có thể bị ngã tương tự và chỉ bị bầm tím.
Thông thường, khi đến 25 tuổi, quy trình này sẽ hoàn tất. Sau khi điều này xảy ra, xương của bạn không hề tăng thêm kích cỡ nữa. Tất cả những xương này tạo nên một bộ xương người trưởng thành vừa rất chắc vừa rất nhẹ .
3. Bộ xương người trưởng thành gồm những gì?
Bộ xương người trưởng thành được tạo thành từ 206 chiếc xương, gồm có những xương :
- Hộp sọ: Bao gồm cả xương hàm.
- Cột sống: Bao gồm đốt sống cổ, ngực và thắt lưng, xương cùng và xương cụt.
- Ngực: Xương sườn và xương ức.
- Cánh tay gồm có: Xương bả vai, xương quai xanh (xương đòn), xương cánh tay, xương trụ, xương quay.
- Bàn tay gồm có: Xương cổ tay (cổ tay), xương bàn, xương ngón tay.
- Xương chậu – xương hông
- Chân gồm có: Xương đùi, xương bánh chè, xương ống chân (xương chày) và xương mác.
- Bàn chân gồm có: Xương cổ chân, xương bàn và xương ngón chân.
Có bốn loại xương khác nhau trong khung hình con người :
- Xương dài: Những xương này có hình dạng dài, mỏng. Ví dụ như xương của cánh tay và chân (không bao gồm cổ tay, mắt cá chân và xương bánh chè). Với sự trợ giúp của cơ, xương dài hoạt động như đòn bẩy cho phép chuyển động.
- Xương ngắn: Những xương này có dạng hình khối vuông vắn. Ví dụ như xương tạo nên cổ tay và mắt cá chân.
- Xương dẹt: Những xương này có bề mặt phẳng, rộng. Ví dụ như xương sườn, xương bả vai, xương ức và xương sọ.
- Xương khác – có hình dạng không phù hợp với 3 loại trên. Ví dụ như xương cột sống (đốt sống).
4. Vai trò của canxi trong bộ xương người
Canxi là khoáng chất quan trọng để hình thành mô xương mới. Canxi có trong cả sữa mẹ và sữa công thức. Và nếu sau này trẻ không chịu ăn những loại rau có lá, hãy nhắc trẻ rằng, canxi có trong những loại rau này cũng như trong những loại sản phẩm từ sữa giúp trẻ tăng trưởng .Khi đến tuổi trưởng thành, quy trình hợp nhất và sự tăng trưởng của xương đã ngừng lại. Xương của người trưởng thành rất chắc nhưng lại nhẹ. Mặc dù chúng có vẻ như không biến hóa nhưng trong thực tiễn là xương liên tục trải qua một quy trình gọi là tu sửa .Tu sửa tương quan đến việc hình thành mô xương mới và sự phân hủy xương cũ thành canxi và những khoáng chất khác, được giải phóng vào máu. Quá trình này được gọi là quy trình tiêu xương và đó là một phần trọn vẹn thông thường – trên trong thực tiễn, nó diễn ra trong suốt cuộc sống. Nhưng ở trẻ nhỏ, quy trình hình thành xương mới diễn ra nhanh hơn quy trình tái hấp thu .Có một số ít thứ hoàn toàn có thể làm tăng vận tốc hủy xương, gồm có :
- Những thay đổi nội tiết tố liên quan đến thời kỳ mãn kinh.
- Uống quá nhiều rượu.
- Tuổi cao.
Tình trạng phổ biến nhất ảnh hưởng đến quá trình mất xương là loãng xương, khiến xương bị mất một phần mật độ và dễ bị gãy hơn.
5. Một số sự thật thú vị về xương
Khung xương và khớp trong khung hình con người vừa phức tạp vừa đặc biệt quan trọng. Các xương khớp với nhau như một khối xếp hình lớn và dựa vào nhiều loại cơ để vận động và di chuyển những bộ phận từ cổ, hàm xuống đến ngón chân .
- Phần cơ thể có nhiều xương nhất là bàn tay. Nó được tạo thành từ 27 xương riêng lẻ.
- Hầu hết các tế bào máu trong cơ thể được tạo ra trong tủy xương.
- Xương đùi là xương dài nhất trong bộ xương người.
- Xương bàn đạp, một xương hình cái kiềng nằm sâu trong tai, là xương nhỏ nhất của cơ thể.
- Xương lưu trữ khoảng 99% canxi trong cơ thể bạn và bao gồm khoảng 25% nước.
- Bộ xương của bạn hoàn toàn tự thay thế sau mỗi 10 năm hoặc lâu hơn thông qua quá trình tu sửa. Vậy nhưng, hình dáng của cái mới trông giống cái cũ một cách kỳ lạ.
- Một số xương có cấu tạo đặc biệt để chịu lực gấp hai đến ba lần trọng lượng cơ thể của bạn.
- Mô sụn không có nguồn cung cấp máu thường xuyên và không đổi mới, chính vì vậy, tổn thương sụn là vĩnh viễn.
6. Làm sao để có bộ xương khỏe mạnh?
Quá trình tăng trưởng và hợp nhất xương ở trẻ nhỏ là một quy trình mê hoặc. Và để bảo vệ bộ xương luôn khỏe mạnh trong nhiều năm tiếp theo, điều quan trọng là bạn phải :
- Bổ sung đủ canxi trong chế độ ăn của trẻ. Cơ thể không tự tạo ra canxi, vì vậy, tất cả lượng canxi bạn cần phải được hấp thu từ thực phẩm hoặc chất bổ sung. Thực phẩm giàu canxi lành mạnh bao gồm các sản phẩm từ sữa ít béo (sữa, pho mát, sữa chua), hạt, quả hạnh, đậu trắng và các loại rau xanh như rau bina và rau cải thìa.
- Khi bước vào tuổi trưởng thành, hãy thực hiện các bài tập chịu sức nặng như đi bộ hoặc nâng tạ. Các bài tập giúp kiểm tra xương và cơ một cách an toàn, đồng thời, có thể giúp tăng cường sức khỏe của xương trong suốt tuổi trưởng thành.
- Đảm bảo bạn nhận đủ vitamin D trong chế độ ăn uống hoặc thông qua các chất bổ sung, vitamin D giúp cơ thể bạn hấp thụ canxi. Bổ sung đủ protein cũng rất quan trọng cho sức mạnh lâu dài của xương và cơ.
Xương hoạt động cùng với các cơ và khớp để giữ các phần cơ thể của chúng ta kết nối với nhau, hỗ trợ cơ thể di chuyển một cách linh hoạt – đây được gọi là hệ thống cơ xương. Bộ xương nâng đỡ, định hình cơ thể và bảo vệ các cơ quan nội tạng như não, tim và phổi.
Xương chứa hầu hết nguồn phân phối canxi cho khung hình tất cả chúng ta. Cơ thể không ngừng kiến thiết xây dựng và phá vỡ những mô xương. Xương khỏe mạnh cần có một chính sách nhà hàng cân đối, tập thể dục ở mức độ liên tục và tương thích .
7. Một số tình trạng bệnh lý xương thường gặp
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số
hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.
Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec
để được giảm ngay 20% phí khám bệnh lần đầu trên toàn hệ thống Vinmec (áp dụng từ 1/8 – 30/9/2022).
Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn
tư vấn từ xa qua video
với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline.com, kidshealth.org, betterhealth.vic.gov.au
