(TN&MT) – Trong báo cáo tổng kết nhiệm vụ “Đánh giá tác động môi trường và xây dựng các giải pháp bảo vệ môi trường các khu, điểm tái định cư công trình thủy điện Sơn La” do Sở TN&MT Sơn La làm chủ đầu tư, nhóm nghiên cứu đã đề ra nhiều giải pháp thiết thực để giảm thiểu ô nhiễm môi trường do chất thải rắn sinh hoạt.
 |
| Ảnh minh họa hố chôn rác thải di động |
Thực tế khảo sát của Sở TN&MT tại 10 điểm tái định cư ( TĐC ) cho thấy : Chất thải phát sinh tại những khu TĐC hầu hết là chất thải hoạt động và sinh hoạt, chất thải chăn nuôi và chất thải sản xuất, dịch vụ. Trong đó, lượng chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt phát sinh không nhiều, hầu hết người dân tự giải quyết và xử lý bằng giải pháp chôn lấp, hoặc đốt. Tuy nhiên, trong những điểm TĐC thì chỉ có điểm TĐC Quỳnh Nhai là có thu gom rác, do điểm TĐC này ở thị xã Quỳnh Nhai, còn hầu hết những điểm TĐC còn lại chưa có biện pháp thu gom cũng như chôn lấp hợp vệ sinh. Rác được người dân tự giải quyết và xử lý chôn lấp trong vườn nhà hoặc đổ ra ruộng vườn quanh nhà, là nguyên do gây ảnh hưởng tác động tới thiên nhiên và môi trường đất, nước, không khí, gây tác động ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất của dân cư .Do đó, trách nhiệm đã đề ra giải pháp đơn cử nhằm mục đích giảm thiểu ô nhiễm thiên nhiên và môi trường do chất thải rắn. Theo đó, rác thải trước khi được đem giải quyết và xử lý, cần được phân loại thành rác hữu cơ và rác vô cơ ngay tại hộ mái ấm gia đình. Rác hữu cơ là những loại rác dễ bị thối rữa trong điều kiện kèm theo tự nhiên sinh ra mùi hôi thối như những loại thức ăn thừa, thức ăn hư hỏng, vỏ trái cây, những chất thải tách ra do làm bếp ….
Rác vô cơ được chia làm 2 loại là rác vô cơ tái chế và không tái chế (rác khô). Rác vô cơ tái chế là các loại rác có thể sử dụng lại nhiều lần trực tiếp hoặc chế biến lại như giấy, các tông, kim loại (khung sắt, sắt vụn,…), các loại nhựa… Rác vô cơ không tái chế là chất thải rắn vô cơ không có khả năng sử dụng hoặc chế biến lại như giấy ăn đã sử dụng, thủy tinh (bóng đèn, cốc vỡ,…), quần áo cũ, xỉ than, xương động vật, vỏ trứng,….
|
| Ảnh minh họa thùng phân loại rác hữu cơ và rác vô cơ |
Với rác vô cơ tái chế cần được thu gom, đựng riêng trong túi nilon hoặc túi vải để bán lại cho cơ sở tái chế. Rác vô cơ không tái chế sẽ được thu gom, đựng trong thùng, xô màu đỏ hoặc chứa trong những đồ vật có sẵn ở mái ấm gia đình như thúng, sọt, bao tải, túi nilon. Riêng rác hữu cơ phải thu gom hàng ngày. Mỗi mái ấm gia đình nên trang bị 02 thùng rác hữu cơ và vô cơ riêng, có sắc tố khác nhau để tránh bỏ nhầm .Về giải pháp giải quyết và xử lý rác thải, tại những khu, điểm TĐC đã có khu giải quyết và xử lý rác thải tập trung chuyên sâu và đội thu gom rác, những mái ấm gia đình cần tự tổ chức triển khai thu gom phần rác của mái ấm gia đình mình. Không đốt rác ngay tại hộ mái ấm gia đình. Không đổ rác bừa bãi ven đường làng, bờ kênh, ao hồ …Rác thải sau khi thu gom sẽ được giải quyết và xử lý tại những bãi rác hợp vệ sinh, hoặc lò đốt của huyện, xã theo lao lý. Riêng rác thải nguy cơ tiềm ẩn ( là rác thải có tối thiểu một trong những đặc thù như dễ nổ ( bình gas, bật lửa, … ), dễ cháy ( vật dính xăng dầu, bình ắc quy … ), ăn mòn ( những chất có tính axit hoặc kiềm mạnh ), gây nhiễm trùng ( chất thải người bệnh, bơm kim tiêm, … ), chứa chất ô nhiễm ( vỏ thuốc bảo vệ thực vật, pin … ) cần được thu gom vào một túi riêng sẫm màu và giao cho chính quyền sở tại địa phương ( bộ phận quản trị môi trường tự nhiên ) giải quyết và xử lý theo tiến trình riêng .
Trường hợp các khu TĐC không có khu xử lý rác thải tập trung, gia đình tự xử lý thì rác thải vô cơ có khả năng tái chế được thu gom và đựng trong các bao tải, túi nilon và bán cho các cơ sở thu mua, tái chế rác theo quy định. Các thành phần rác không có khả năng tái chế sẽ được thu gom, đựng trong thùng, xô màu đỏ hoặc chứa trong các vật dụng có sẵn ở gia đình như thúng, sọt, bao tải, túi nilon, … sau đó vận chuyển đến các bãi rác của huyện, xã theo quy định.
Riêng giải quyết và xử lý rác hữu cơ, trách nhiệm yêu cầu sử dụng quy mô hố rác di động để giải quyết và xử lý rác thải hữu cơ quy mô hộ mái ấm gia đình. Đây là quy mô dễ ứng dụng, linh động, đơn thuần và hiệu suất cao. Hố rác di động có thể tích nhỏ ( cỡ vài trăm lít ), khi hố đầy hoàn toàn có thể chuyển sang hố khác sử dụng và hố được chính người dân kiến thiết xây dựng và duy trì hoạt động giải trí .
 |
| Sơ đồ hố chôn rác thải di động |
Về cách kiến thiết xây dựng, vị trí đặt hố thường ở trong vườn, thiên nhiên và môi trường đất, không quá khô hay quá khí ẩm, cách xa nơi ở trên 3 m. Chiều sâu hố từ 0,7 – 1,5 m. Đường kính hố từ 0,6 – 1 m. Kích thước và hình dáng nắp hố phụ thuộc vào vào miệng hố, vật liệu thường bằng sắt kẽm kim loại hoặc gỗ, tùy điều kiện kèm theo từng hộ mái ấm gia đình hoàn toàn có thể chọn cách vật tư khác nhau nhưng cần bảo vệ tính bảo đảm an toàn, kín để tránh cho vật thể lạ lọt vào cũng như mùi từ trong hố thoát ra .Sau khi có hố rác, rác hữu cơ hàng ngày sẽ được đổ vào hố, sau đó rắc một lượt mỏng dính chế phẩm sinh học ( có công dụng kích hoạt phân hủy nhanh những chất hữu cơ, không gây mùi hôi, loại sản phẩm sau ủ tơi xốp, mịn ). Bỏ đất hoặc tro / trấu rải lên trên một lớp mỏng dính khoảng chừng 2 – 5 cm và đậy nắp để tránh ruồi, muỗi, chuột … và mưa. Khi rác đầy hố, thực thi lấp đất và liên tục đào hố khác để đựng rác .
Khi sử dụng các hố rác di động, có thể có hoặc không cần sử dụng chế phẩm sinh học. Rác hữu cơ hàng ngày được người dân đổ xuống hố rác di động (cần lọc bỏ bao bì, bao nilon…) được phân hủy do vi khuẩn và các loại sinh vật đất hay nói cách khác là tự phân hủy.
Nhìn chung, đây là chiêu thức giúp xử lý tại chỗ rác thải hoạt động và sinh hoạt hữu cơ của những hộ mái ấm gia đình và không gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường ; Không tốn diện tích quy hoạnh của những hộ mái ấm gia đình ; Mùn tạo ra từ rác thải hữu cơ hoàn toàn có thể sử dụng cho việc tái tạo đất, trồng cây trong nhà. Từ đó, góp thêm phần giảm thiểu ô nhiễm không khí. Hạn chế sự sinh sôi và tăng trưởng của những bệnh truyền nhiễm ( rác hữu cơ thường là nguồn thức ăn của ruồi, muỗi, nhặng … ). Giảm tải cho hố rác trong thời điểm tạm thời tại xã, lấy lại cảnh sắc sạch sẽ và đẹp mắt cho khu vực. Bên cạnh đó, khi hố đầy một thời hạn, sau khoảng chừng 20 – 25 ngày dân cư hoàn toàn có thể sử dụng trực tiếp làm hố trồng cây hoặc dùng rác đã phân hủy làm phân bón, trồng cây .Tuy nhiên, với giải pháp này, người dân cần quan tâm tránh nước mưa xâm nhập vào trong hố rác. Tránh đào hố gần mạch nước ngầm. Chỉ cần hố đủ rộng và không quá sâu. Tuy lượng khí sinh ra trong quy trình ủ rác là không nhiều nhưng khi mở nắp hố, cần tránh đứng trực diện với miệng hố và nên đeo khẩu trang .
Nguyễn Nga
