Tình yêu và tuổi trẻ (nguyên tác tiếng Pháp: Fermina Márquez) là câu chuyện xảy ra dưới một mái trường trung học trong một bầu không khí đầy thơ và mộng. Một nữ sinh Nam Mỹ, quý phái và thánh thiện, bị quyến rũ và phải lòng trước hai cậu thiếu niên.
Một cậu đã sành sỏi, già dặn trong sự chinh phục và một cậu có tâm hồn đầy phức tạp và đầy thao thức, bị xâu xé giữa những khát vọng sâu thẳm và âm u nhất. Câu chuyện của tuổi học trò, của thời niên thiếu. Có lẽ không phải vô tình mà Valery Larbaud đã chọn những tâm hồn niên thiếu làm nhân vật chính cho tác phẩm. Bởi ai còn lạ gì, đó là lứa tuổi nhiều phép lạ nhất của đời người. Với Tình yêu và tuổi trẻ, Larbaud không miêu tả, không nghiên cứu và phân tích, không kể ; trái lại, ông gợi lên một quốc tế, ông làm sống lại cái quốc tế đó không phải dưới mắt mà ngay trong tâm hồn người đọc, cũng như chính ông, ông không tìm kiếm những vật liệu làm ra cái quốc tế đó từ bên ngoài mà ở chính nơi ông .Tình yêu và tuổi trẻ chính là câu truyện của mỗi người trong tất cả chúng ta, là cuộc “ phiêu lưu ” kỳ diệu của tâm hồn niên thiếu mãi mãi còn là tâm hồn bạn của mỗi người trong tất cả chúng ta. Cuốn truyện được viết bằng ngôi thứ nhất. Và khi xếp quyển sách lại, có vẻ như người đọc không còn nhớ rõ hay phân biệt khi nào ngôi thứ nhất đó là “ tôi ” và khi nào nó là “ chúng tôi ” ; và có lẽ rằng sau khi kết thúc câu truyện kể, chính tác giả cũng không còn phân biệt được điều đó. Hơn thế nữa, cái “ tôi ” của tác giả cũng chính là cái “ tôi ” của người đọc. Và cái “ chúng tôi ” đã trở thành cái “ tất cả chúng ta ”. Bởi từ khi nào ( từ khi nào ? Có phải từ dòng chữ thứ nhất khi “ ánh phản chiếu từ khung cửa kính của phòng khách chợt lướt qua trên sân cát ” báo hiệu sự Open bùng cháy rực rỡ của người con gái có tên là Fermina ? ) người ta đã không còn đóng vai người theo dõi nữa, người đọc đã thực sự bước vào sân khấu muôn đời của lứa tuổi thần tiên. Bạn đã xuất hiện trong ngôi trường trung học đó, đang ngồi trong lớp học, hoặc đứng cười khúc khích bên hàng rào sim, hoặc đang sánh bước bên nàng Fermina kiều diễm : bạn là Santos, bạn là Léniot, bạn là Camille Moûlier, bạn là toàn bộ mọi người, bạn là từng người một. Bạn chuyện trò, nói năng, mơ ước, khát vọng … Lớp học kia là lớp học của bạn. Những tâm hồn bạn kia lànhững tâm hồn bạn của chính bạn. Và lời kể kia không còn là lời kể của người kể chuyện mà của chính người nghe chuyện. Kỳ lạ thay, người đọc không ngừng viết và viết lại câu truyện. Hãy cảm ơn Valery Larbaud đã cho ta cái thời cơ đó, cảm ơn ông đã đưa tất cả chúng ta trở lại lớp học ngày nào, ngồi vào chỗ ngồi của chính mình. “ Không có gì đổi khác, thêm một chút ít bụi trên những bàn học, chỉ có thế. ” Chỉ có thế. Mỗi người đều nhận ra điều đó, một thực sự vô cùng đơn thuần nhưng cũng vô cùng quyết liệt. Bởi lớp bụi mỏng mảnh kia đã đủ vùi lấp một đoạn đời, một quốc tế. Đó là cái gì còn lại khi thời hạn đã vỗ cánh bay xa và cùng bay xa theo nó cả một lứa tuổi vàng. Ta vẫn ngồi đó, trong lớp học cũ, nơi bàn học cũ. Tiếng bước đâu đây, tiếng cười đâu đó … Không, chỉ có mình ta thảng thốt kêu lên : Đâu mất cả rồi, những tâm hồn bạn trìu mến ngày nào, họ đã đi về đâu, ai còn, ai mất giữa dòng đời đầy nguy hiểm, tang thương ? “ nhiều người đã chết, cậu ơi, nhiều người đã chết ! ”
Nhiều người đã chết, như Léniot, người học sinh xuất sắc với tâm hồn tối tăm, đày ải, như bao người khác “đã chết cho tổ quốc”… Và những ai còn sống, họ trôi dạt về đâu? Còn Fermina Márquez, nàng tiên đã từng ngự giữa “triều đình tình ái” ngày nào, nàng hiện sống ra sao dưới vòm trời Colombie xa lắc? Hãy tưởng tượng rằng nàng hạnh phúc. Vâng, hãy tưởng tượng… Quyển sách xếp lại, dường như ta vẫn ngồi đó trong lớp học cũ, nơi bàn học cũ. Mãi mãi ngồi đó. Ngậm ngùi…
————————-
Trong suốt nửa đầu thế kỷ XX, Valery Larbaud là một khuôn mặt sáng ngời trên văn đàn Pháp, bên cạnh những André Gide, Jean Cocteau, Léon Paul Fargue… với những công trình sáng tác (thơ, kịch, tiểu thuyết), phê bình cũng như dịch thuật, tất cả tạo cho ông một địa vị vững chắc và nhất là đã gây một ảnh hưởng lớn lao trên nền văn chương Pháp hiện đại. Hãy nói về chuyện dịch thuật. Trong địa hạt này, Valery Larbaud là người đã giới thiệu cho độc giả Pháp những tác phẩm và tác giả ngoại quốc giá trị của Ý, Tây Ban Nha, Anh, Mỹ, v.v… Ông đã từng được xem là một lý thuyết gia về dịch thuật không chỉ nhờ ở kiến thức về ngữ học cho phép ông đọc được hầu hết các thứ tiếng quan trọng trên thế giới mà còn ở những phân tích sâu xa của ông về công việc mà ông gọi là “trường đức hạnh đẹp và cố định”. Trước cả Malraux, có lẽ ông là người đầu tiên giới thiệu William Faulkner cho độc giả Pháp qua bài tựa của quyển Tandis que J’agonise. Ông cũng là người đã từng cộng tác với James Joyce trong việc duyệt lại bản dịch tác phẩm lừng danh thế kỷ của tác giả trên là Ulysses. Hơn ai hết, trong thế hệ đương thời, có lẽ Valery Larbaud là nhà văn “châu Âu” của Pháp với nguồn cảm hứng luôn vượt khỏi biên giới quốc gia. Ông đúng là một công dân châu Âu, một mẫu người không biên giới. Với con người đã từng đi rất nhiều đó, dường như chỉ có một nền Cộng hòa mà ông luôn trung thành, đó là Cộng hòa của chữ nghĩa: “Xứ sở gần gũi với tôi nhất, đó chính là nghề nghiệp của tôi”…
————————-
Huỳnh Phan Anh sinh năm 1940, tên thật là Huỳnh Thành Tâm, học triết ở Đà Lạt giai đoạn 1961-1964, dạy triết học ở Sài Gòn, ông tự nhận mình là nhà giáo “đi lạc vào văn học”.
Trước năm 1975, ở TP HCM, Huỳnh Phan Anh cộng tác với bán nguyệt san Văn, tuần báo văn nghệ Văn học, Vấn đề, Khởi hành … Ông viết phê bình, điều tra và nghiên cứu, dịch thuật, làm báo, viết văn, mảng nào cũng để lại những dấu ấn .Các tác phẩm phê bình của ông được nhiều người biết đến : Văn chương và kinh nghiệm tay nghề hư vô, Đi tìm tác phẩm văn chương … ; những dịch phẩm : Bãi hoang ( J.R. Huguenin ), Tình cuồng ( Raymond Radiguet, dịch chung với Nguyễn Nhật Duật ), Tình yêu và lý tưởng ( Thomas Mann ), Tình yêu và tuổi trẻ ( Valery Larbaud ), Thời gian của một tiếng thở dài ( Anne Philipe ), Hò hẹn trên đồi ( Anne Philipe ), Thế giới của Sophie ( J. Gaarder ), Lạc lối về ( H. Boll ), Tình yêu bên vực thẳm ( E.M. Remarque ), Cỏ ( Claude Simon ) …Từ năm 2002, ông định cư tại San Jose, Hoa Kỳ .
