MT&XH – Muốn phát triển bền vững (PTBV) thì đầu tiên phải tính đến yếu tố môi trường. Bởi môi trường là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hộicần thiết cho sự sinh sống và sản xuất của con người. Có quan hệ khăng khít, chặt chẽ, tác động lẫn nhau trong thế cân đối thống nhất: Môi trường tự nhiên (bao gồm cả tài nguyên thiên nhiên) cung cấp nguyên liệu và không gian cho sản xuất xã hội. Sự giàu nghèo của mỗi nước phụ thuộc khá nhiều vào nguồn tài nguyên: Rất nhiều quốc gia phát triển chỉ trên cơ sở khai thác tài nguyên để xuất khẩu đổi lấy ngoại tệ, thiết bị công nghệ hiện đại. Có thể nói, tài nguyên nói riêng và môi trường tự nhiên nói chung có vai trò quyết định đối với sự phát triển bền vững về kinh tế – xã hội (KT-XH) ở mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ, địa phương.
Mối quan hệ mật thiết giữa môi trường và phát triển bền vững KT-XH
Môi trường là nơi phân phối những nguyên, nhiên vật tư cho mọi hoạt động giải trí sản xuất kinh doanh thương mại. Để tăng nhanh hoạt động giải trí sản xuất kinh doanh thương mại, con người cần phải khai thác những loại tài nguyên vạn vật thiên nhiên trong môi trường. Theo đó, nhu yếu của con người về những nguồn tài nguyên cũng không ngừng tăng lên về cả số lượng lẫn chất lượng và mức độ phức tạp theo trình độ tăng trưởng của xã hội. Nó cung ứng và lưu giữ cho con người những nguồn gen, những loài động thực vật, những hệ sinh thái tự nhiên và tự tạo, những vẻ đẹp, cảnh sắc có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật, tôn giáo và văn hoá khác .
Tại Hội nghị thượng đỉnh Trái đất về môi trường và phát triển tổ chức ở Rio de Janeiro (Braxin) năm 1992 và Hội nghị thượng đỉnh thế giới về PTBV tổ chức ở Johannesburg (Cộng hòa Nam Phi) năm 2002 đã xác định PTBV là quá trình phát triển có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hoà giữa 3 mặt của sự phát triển, bao gồm:
– Phát triển kinh tế tài chính ( quan trọng nhất là tăng trưởng kinh tế tài chính ) .- Phát triển xã hội ( quan trọng nhất là triển khai văn minh, công minh xã hội ; xoá đói giảm nghèo và xử lý việc làm ) .- Bảo vệ môi trường ( BVMT ) ( quan trọng nhất là giải quyết và xử lý, khắc phục ô nhiễm, phục sinh và cải tổ chất lượng môi trường ; phòng chống cháy và chặt phá rừng ; khai thác hài hòa và hợp lý và sử dụng tiết kiệm chi phí tài nguyên vạn vật thiên nhiên ) .Trong đó, tiêu chuẩn để nhìn nhận sự PTBV là sự tăng trưởng kinh tế tài chính không thay đổi ; Thực hiện tốt tân tiến và công minh xã hội ; Khai thác hài hòa và hợp lý, sử dụng tiết kiệm ngân sách và chi phí tài nguyên vạn vật thiên nhiên, bảo vệ và nâng cao được chất lượng môi trường sống. Như vậy, BVMT là một trong ba yếu tố cấu thành của PTBV. Vấn đề đặt ra so với mọi vương quốc là không hề xem nhẹ, hoặc coi trọng BVMT, hay tăng trưởng kinh tế tài chính, tăng trưởng xã hội, mà trọng quy trình hoạch định chủ trương, đặt ra những pháp luật pháp lý, những vương quốc đều phải bảo vệ hài hòa việc PTBV cả ba yếu tố này. Đây là một bài toán khó không chỉ so với những nước kém tăng trưởng mà cả so với những nước tăng trưởng và đang tăng trưởng .
Bảo vệ môi trường tăng trưởng bền vững và kiên cố .Giữa môi trường và sự tăng trưởng vững chắc KT-XH có mối quan hệ ngặt nghèo. Môi trường là địa phận và đối tượng người dùng của sự tăng trưởng, còn tăng trưởng là nguyên nhân tạo nên những biến hóa của môi trường. Trong mạng lưới hệ thống KT-XH, sản phẩm & hàng hóa được vận động và di chuyển từ sản xuất đến lưu thông, phân phối và tiêu dùng cùng với dòng luân chuyển của nguyên vật liệu, nguồn năng lượng, loại sản phẩm, chất thải. Các thành phần đó luôn luôn tương tác với những thành phần tự nhiên và xã hội của mạng lưới hệ thống môi trường đang sống sót trong địa phận đó. Và môi trường chính là nơi tiềm ẩn những phế thải của mọi quy trình sản xuất và tiêu dùng đó, cũng là nơi con người sống sót và tăng trưởng. Nhưng chất lượng môi trường sống của con người ngày càng giảm xuống do những hoạt động giải trí của chính mình dẫn chỉ số ô nhiễm mỗi trường đang ở mức báo động ở một số ít nước trên quốc tế .
Theo báo cáo của các nhà nghiên cứu tại Đại học Trung văn Hong Kong (CUHK), nền kinh tế Trung Quốc đã phải chịu thiệt hại 38 tỷ USD mỗi năm do ô nhiễm không khí. Đó là số tiền mà chính quyền Trung Quốc phải chi trả để khắc phục hậu quả của ô nhiễm không khí đến sức khỏe người dân và hoạt động sản xuất nông nghiệp. Chính vì vậy những thiệt của việc lạm dụng và khai thác tài nguyên thiên nhiên môi trường quá mức, đưa các phế thải của mọi quá trình sản xuất kinh doanh và tiêu dùng thải ra môi trường mà không qua xử lí là rất lớn.
Bảo vệ môi trường chính là để giúp cho sự tăng trưởng kinh tế tài chính cũng như xã hội được vững chắc. KT-XH tăng trưởng giúp tất cả chúng ta có đủ điều kiện kèm theo để bảo vệ bảo mật an ninh quốc phòng, giữ vững độc lập chủ quyền lãnh thổ của dân tộc bản địa. Điều đó lại tạo điều kiện kèm theo không thay đổi chính trị xã hội để KT-XH tăng trưởng. BVMT là việc làm không chỉ có ý nghĩa hiện tại, mà quan trọng hơn, cao quý hơn là nó có ý nghĩa cho tương lai. Nếu một sự tăng trưởng có mang lại những quyền lợi kinh tế tài chính trước mắt mà khai thác hết sạch tài nguyên vạn vật thiên nhiên, hủy hoại môi trường, làm cho những thế hệ sau không còn điều kiện kèm theo để tăng trưởng mọi mặt ( cả về kinh tế tài chính, xã hội, sức khỏe thể chất, trí tuệ con người … ), thì sự tăng trưởng đó có ích gì ! Nếu thời điểm ngày hôm nay thế hệ tất cả chúng ta không chăm sóc tới, không làm tốt công tác làm việc bảo vệ môi trường, làm cho môi trường bị hủy hoại thì trong tương lai, con cháu tất cả chúng ta chắc như đinh sẽ phải gánh chịu những hậu quả tồi tệ .
Chính sách của Việt Nam
Nhận thức rõ điều đó, trong toàn cảnh tất cả chúng ta bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, văn minh hóa quốc gia, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Nước Ta đã ra Chỉ thị số 36 – CT / TW ngày 25/6/1998 về “ Tăng cường công tác làm việc BVMT trong thời kỳ công nghiệp hóa, tân tiến hóa quốc gia ”. Ngay những dòng tiên phong, Chỉ thị đã nêu rõ : “ BVMT là một yếu tố sống còn của quốc gia, của quả đât ; là trách nhiệm có tính xã hội thâm thúy, gắn liền với cuộc đấu tranh xóa đói giảm nghèo ở mỗi nước, với cuộc đấu tranh vì độc lập và tân tiến trên khoanh vùng phạm vi toàn quốc tế ”. Như vậy BVMT có ý nghĩa rất là lớn lao so với sự nghiệp tăng trưởng của quốc gia. Mục tiêu “ dân giàu, nước mạnh, xã hội công minh, dân chủ, văn minh ” không hề triển khai được nếu tất cả chúng ta không làm tốt hơn nữa công tác làm việc BVMT .Tính đến năm 2019, cơ cấu tổ chức sử dụng đất được vận động và di chuyển, bảo vệ nhu yếu về mặt phẳng cho tăng trưởng sản xuất, kinh doanh thương mại, thiết kế xây dựng hạ tầng, tăng trưởng đô thị, nhà ở. Cùng với đó, thực trạng tiêu tốn lãng phí, vi phạm pháp lý về đất đai được tăng nhanh xử lý, với việc giải quyết và xử lý hơn 1.300 dự án Bất Động Sản chậm tiến hành ( diện tích quy hoạnh 18.844 ha ). Nguồn thu từ tài nguyên đạt cao nhất trong nhiều năm qua, trong đó thu từ đất tính đến ngày 25-12-2019 đạt hơn 172.000 tỷ đồng, chiếm khoảng chừng 11 % thu ngân sách trong nước ; phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước đến nay đạt 9.354 tỷ đồng ( năm 2019 thu 1.165 tỷ đồng ) ; tiền cấp quyền khai thác tài nguyên được phê duyệt của cả nước là 50.909 tỷ đồng ( năm 2019 thu 4.780 tỷ đồng ). Bên cạnh đó, tỷ suất doanh nghiệp cho biết phải chi trả ngân sách không chính thức khi làm thủ tục về đất đai giảm 10,7 % ; tỷ suất người dân phản ánh có ” bôi trơn ” trong làm thủ tục cấp giấy ghi nhận giảm 29 % ; chỉ số giám sát sự hài lòng của dân cư ( SIPAS ) tăng đều qua 3 năm .
Các hoạt động giải trí sản xuất, kiến thiết xây dựng, công nghiệp là nguyên do chính dẫn đến thực trạng ô nhiễm môi trường tại những khu đô thị .Ngoài ra, nhờ sự nỗ lực của toàn ngành, công tác làm việc quản trị, BVMT có những chuyển biến can đảm và mạnh mẽ từ nhận thức đến hành vi của những cơ quan nhà nước, hội đồng doanh nghiệp và người dân. Nhiều giải pháp toàn diện và tổng thể, đồng nhất trong quản trị chất thải rắn, rác thải nhựa được tiến hành. Đồng thời cũng tiến hành kế hoạch hành vi vương quốc về trấn áp ô nhiễm không khí ; BVMT lưu vực sông ; đẩy nhanh quá trình giải quyết và xử lý triệt để những cơ sở, làng nghề gây ô nhiễm môi trường … Một điểm sáng nữa của ngành trong năm 2019 là đã triển khai xong việc tìm hiểu, lập bộ map tài nguyên nước dưới đất tỷ suất 1/200. 000 trên quy mô toàn nước, đồng thời là ngành tiên phong phát hành kiến trúc Chính phủ điện tử phiên bản 2.0 …
Tuy còn có nhiều khó khăn về kinh tế, song Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách tích cực về công tác BVMT như: Xây dựng hệ thống pháp luật về BVMT ngày càng hoàn thiện; xây dựng hệ thống bộ máy quản lý nhà nước về môi trường từ trung ương đến địa phương; tăng cường đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật và cán bộ quản lý về môi truờng; đầu tư nhiều chương trình, dự án phát triển kinh tế, xã hội có ý nghĩa về BVMT.
Luật Bảo vệ môi trường ( BVMT ) số 55/2014 / QH13 đã được Quốc hội khóa XIII trải qua ngày 23/6/2014 tại kỳ họp thứ 7, sửa chữa thay thế Luật BVMT 2005 và có hiệu lực hiện hành thi hành từ ngày 01/01/2015. Sau gần 5 năm tiến hành thực thi, Luật BVMT đã góp thêm phần tạo chuyển biến tích cực trong công tác làm việc BVMT.Cương lĩnh kiến thiết xây dựng quốc gia trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ( bổ trợ, tăng trưởng năm 2011 ), trong Nghị quyết 41 / NQ-TW ngày 15-11-2004 của Bộ Chính trị khóa IX về bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, văn minh hóa quốc gia . |
Hoàng Bảo