Lý thuyết Sinh học 9 Bài 50: Hệ sinh thái
Bài giảng Sinh học 9 Bài 50: Hệ sinh thái
I. THẾ NÀO LÀ MỘT HỆ SINH THÁI?
1. Khái niệm hệ sinh thái
– Hệ sinh thái gồm có quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã ( sinh cảnh ) .
– Trong hệ sinh thái, những sinh vật luôn luôn ảnh hưởng tác động lẫn nhau và ảnh hưởng tác động qua lại với tác nhân vô sinh của thiên nhiên và môi trường, tạo thành một mạng lưới hệ thống hoàn hảo và tương đối không thay đổi .
– Ví dụ :
+ Ví dụ hệ sinh thái tự nhiên : hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa ; hệ sinh thái rừng ngập mặn, …
Hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa Hệ sinh thái rừng ngập mặn
+ Ví dụ hệ sinh thái tự tạo : hệ sinh thái đầm nuôi tôm, hệ sinh thái ruộng bậc thang, hệ sinh thái bể cá cảnh, …
2. Các thành phần của một hệ sinh thái
Một hệ sinh thái hoàn hảo gồm có 2 thành phần đa phần là thành phần vô sinh và thành phần hữu sinh :
– Thành phần vô sinh : Đất, đá, nước, thảm mục, …
– Thành phần hữu sinh : Được chia thành 3 nhóm gồm có sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải .
+ Nhóm sinh vật sản xuất : Gồm hầu hết là thực vật, vi sinh vật quang hợp. Nhóm này có năng lực sử dụng nguồn năng lượng ánh sáng Mặt Trời tổng hợp nên chất hữu cơ .
+ Nhóm sinh vật tiêu thụ : Gồm những loài động vật hoang dã ăn thực vật và động vật hoang dã ăn động vật hoang dã .
+ Nhóm sinh vật phân giải : Gồm vi trùng, nấm, … sống dựa vào sự phân hủy những chất hữu cơ có sẵn. Nhóm này tham gia vào việc phân giải vật chất để trả lại cho thiên nhiên và môi trường những chất khởi đầu .
II. CHUỖI THỨC ĂN VÀ LƯỚI THỨC ĂN
Chuỗi và lưới thức ăn biểu lộ mối quan hệ dinh dưỡng giữa những loài sinh vật trong quần xã .
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn?
– Khái niệm chuỗi thức ăn : Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi. Trong một chuỗi, một mắt xích vừa có nguồn thức ăn là mắt xích phía trước vừa là nguồn thức ăn của mắt xích phía sau .
– Ví dụ : Cỏ → Châu chấu → Ếch → Rắn → Đại bàng .
2. Thế nào là một lưới thức ăn?
– Khái niệm : Lưới thức ăn là tập hợp những chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái, có những mắt xích chung .
Lưới thức ăn trong hệ sinh thái rừng
– Cấu trúc : Một lưới thức ăn hoàn hảo gồm có 3 thành phần đa phần là sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải .
– Đặc điểm :
+ Mỗi hệ sinh thái có một lưới thức ăn. Lưới thức ăn này biến hóa theo mùa và đổi khác khi cấu trúc của quần xã đổi khác .
+ Quần xã càng phong phú về thành phần loài thì lưới thức ăn trong quần xã càng phức tạp .
+ Trong một lưới thức ăn, một sinh vật hoàn toàn có thể tham gia vào nhiều chuỗi thức ăn khác nhau .
Trắc nghiệm Sinh học 9 Bài 50: Hệ sinh thái
Câu 1: (NB) Hệ thống gồm quần xã và môi trường vô sinh của nó tương tác thành một thể thống nhất được gọi là
A. tập hợp quần xã .
B. hệ quần thể .
C. hệ sinh thái .
D. sinh cảnh .
Hiển thị đáp án
Đáp án: C
Giải thích :
Hệ thống gồm quần xã và thiên nhiên và môi trường vô sinh của nó tương tác thành một thể thống nhất được gọi là hệ sinh thái .
Câu 2: (VD) Ví dụ nào sau đây có thể minh họa cho một hệ sinh thái?
A. Một hồ với rong, tảo, động vật hoang dã, vi trùng, … cùng mọi vật chất và yếu tố khí hậu tương quan .
B. Một khu rừng có thảm cỏ, cây, sâu bọ, chim chóc và thú, nấm, vi sinh vật, … ở đó .
C. Một cái hồ nhưng không tính những sinh vật, chỉ kể những tác nhân vô cơ ( nước, khoáng, khí, nhiệt độ, … ) .
D. Sinh vật và môi trường tự nhiên sống, miễn là chúng tạo thành một thể thống nhất .
Hiển thị đáp án
Đáp án: A
Giải thích :
A. Một hồ với rong, tảo, động vật hoang dã, vi trùng, … cùng mọi vật chất và yếu tố khí hậu tương quan → Có thể minh họa cho 1 hệ sinh thái .
B. Một khu rừng có thảm cỏ, cây, sâu bọ, chim chóc và thú, nấm, vi sinh vật, … ở đó → Không phải là một hệ sinh thái do thiếu yếu tố sinh cảnh .
C. Một cái hồ nhưng không tính những sinh vật, chỉ kể những tác nhân vô cơ ( nước, khoáng, khí, nhiệt độ, … ) → Không phải là hệ sinh thái vì chỉ có sinh cảnh mà không có quần xã .
D. Sinh vật và thiên nhiên và môi trường sống, miễn là chúng tạo thành một thể thống nhất → Không phải là một hệ sinh thái vì hệ sinh thái là quần xã và sinh cảnh của quần xã .
Câu 3: (TH) Hệ sinh thái cạn có độ đa dạng cao nhất là
A. savan .
B. taiga .
C. rừng nhiệt đới gió mùa .
D. rừng ngập mặn .
Hiển thị đáp án
Đáp án: C
Giải thích :
Rừng mưa nhiệt đới gió mùa có độ phong phú về loài cao → Hệ sinh thái cạn có độ phong phú cao nhất là rừng nhiệt đới gió mùa .
Câu 4: (NB) Hệ sinh thái bao gồm các thành phần là
A. thành phần vô sinh và hữu sinh .
B. sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ .
C. thành phần vô cơ và hữu cơ .
D. sinh vật sản xuất, sinh vật phân giải.
Hiển thị đáp án
Đáp án: A
Giải thích :
Hệ sinh thái gồm có những thành phần là :
– Thành phần vô sinh ( sinh cảnh ) .
– Thành phần hữu sinh ( quần xã ) .
Câu 5: (NB) Thành phần vô sinh của hệ sinh thái bao gồm những yếu tố nào sau đây?
A. Các chất vô cơ : Nước, khí cacbonic, khí oxi, …, những loài virut, vi trùng, …
B. Các chất mùn, bã, những loài rêu, địa y .
C. Các tác nhân khí hậu như : Nhiệt độ, ánh sáng, nhiệt độ, …, những loại nấm, mốc .
D. Đất, đá, nước, khí cacbonic, khí oxi, mùn hữu cơ, nhiệt độ, ánh sáng, nhiệt độ .
Hiển thị đáp án
Đáp án: D
Giải thích :
Thành phần vô sinh của hệ sinh thái gồm có : Đất, đá, nước, khí cacbonic, khí oxi, mùn hữu cơ, nhiệt độ, ánh sáng, nhiệt độ .
Câu 6: (TH) Khi nói về thành phần cấu trúc của hệ sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng?
A. Sinh vật phân giải có vai trò phân giải những chất hữu cơ thành chất vô cơ .
B. Tất cả những loài vi sinh vật đều được xếp vào nhóm sinh vật phân giải .
C. Các loài động vật hoang dã ăn thực vật được xếp vào nhóm sinh vật tiêu thụ .
D. Các loài thực vật quang hợp được xếp vào nhóm sinh vật sản xuất .
Hiển thị đáp án
Đáp án: B
Giải thích :
Không phải tổng thể những loài vi sinh vật đều được xếp vào nhóm sinh vật phân giải .
Câu 7: (TH) Trong một hệ sinh thái, cây xanh đóng vai trò là
A. sinh vật phân giải .
B. sinh vật phân giải và sinh vật tiêu thụ .
C. sinh vật sản xuất .
D. sinh vật phân giải và sinh vật sản xuất .
Hiển thị đáp án
Đáp án: C
Giải thích :
Cây xanh nhờ năng lực quang hợp mà chúng đóng vai trò là sinh vật sản xuất trong hệ sinhh thái .
Câu 8: (NB) Sinh vật tiêu thụ chủ yếu bao gồm
A. vi trùng, nấm và động vật hoang dã ăn cỏ .
B. động vật hoang dã ăn cỏ và động vật hoang dã ăn thịt .
C. động vật hoang dã ăn thịt và cây xanh .
D. vi trùng và cây xanh .
Hiển thị đáp án
Đáp án: B
Giải thích :
Sinh vật tiêu thụ hầu hết gồm có động vật hoang dã ăn thực vật, động vật hoang dã ăn thịt .
Câu 9: (NB) Hoạt động nào sau đây là của sinh vật sản xuất?
A. Tổng hợp chất hữu cơ trải qua quy trình quang hợp .
B. Phân giải chất hữu cơ thành chất vô cơ .
C. Phân giải xác động vật hoang dã và thực vật .
D. Không tự tổng hợp chất hữu cơ .
Hiển thị đáp án
Đáp án: A
Giải thích :
Sinh vật sản xuất tổng hợp chất hữu cơ trải qua quy trình quang hợp .
Câu 10: (NB) Trong chuỗi thức ăn, sinh vật sản xuất là loài sinh vật nào sau đây?
A. Nấm và vi trùng .
B. Thực vật .
C. Động vật ăn thực vật .
D. Các động vật hoang dã kí sinh .
Hiển thị đáp án
Đáp án: B
Giải thích :
Trong chuỗi thức ăn, sinh vật sản xuất là thực vật .
Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Sinh học lớp 9 đầy đủ, chi tiết khác:
Lý thuyết Bài 51-52 : Thực hành : Hệ sinh thái
Lý thuyết Bài 53: Tác động của con người đối với môi trường
Lý thuyết Bài 54 : Ô nhiễm môi trường tự nhiên
Lý thuyết Bài 55 : Ô nhiễm thiên nhiên và môi trường ( tiếp theo )
Lý thuyết Bài 56-57 : Một số oxit quan trọng
