Giáo sư William Lyon Phelps trong thư viện Đại học Ivy ( Ảnh : phelpsfamilyhistory ). William Lyon Phelps ( 1865 – 1943 ) là một nhà giáo dục, nhà phê bình văn học và tác giả nổi tiếng người Mỹ. Ông đã giảng dạy khóa học tiên phong về tiểu thuyết văn minh ở Mỹ. Những buổi diễn thuyết của ông trước nhà thời thánh thành phố Huron có 800 – 1000 người theo dõi đến nghe. William Lyon Phelps cũng là giáo sư giảng dạy tại Đại học Yale trong 41 năm và tiếp tục được mời làm giám khảo Trao Giải Pulitzer về văn học. Ngày 6/4/1933, ông có một buổi chuyện trò trên chương trình phát thanh, hoạt động giải trí quen thuộc sau khi nghỉ hưu. Bài phát biểu ” Điều mê hoặc của những cuốn sách ” của ông sau đó đã trở nên nổi tiếng và tiếp tục được trích dẫn trong những nghiên cứu và phân tích về văn hóa truyền thống đọc cũng như thẩm mỹ và nghệ thuật sử dụng từ ngữ.
Trong bài phát biểu dài chưa đầy 600 từ, Phelps đã nêu bật giá trị tinh thần mà những cuốn sách mang lại và kiến thức rộng lớn được lưu trữ trong sách. “Thói quen đọc sách là một trong những nguồn tài nguyên vĩ đại nhất của nhân loại”, ông khẳng định khi mở đầu bài phát biểu.
Ông cho rằng : ” Sách là của dân, do dân, vì dân. Văn học là phần bất tử của lịch sử dân tộc ; nó là phần tốt nhất và bền vững và kiên cố nhất của nhân cách “. Ông thậm chí còn còn lập luận rằng những cuốn sách giống như những người bạn ở góc nhìn nào đó còn có lợi thế hơn với những người bạn bằng xương bằng thịt, và ” tất cả chúng ta hoàn toàn có thể chiêm ngưỡng và thưởng thức những giá trị xã hội thật sự bất kỳ khi nào mình muốn “. Ông cho biết bản thân dành hầu hết thời hạn trong một căn phòng có 6.000 cuốn sách, và nhiều cuốn đã đọc đến hai lần. Ông cho rằng, một cuốn sách thực sự được cho phép người đọc tiến vào tâm lý ai đó, chạm đến những tâm lý sâu thẳm nhất. ” Những vĩ nhân đã qua đời nằm ngoài tầm với của tất cả chúng ta, và vĩ nhân còn sống hầu hết không hề tiếp cận được ; còn so với bạn hữu và người quen, không phải khi nào tất cả chúng ta cũng hoàn toàn có thể nhìn thấy họ. Nhưng trong thư viện cá thể, bạn hoàn toàn có thể trò chuyện với Socrates hoặc Shakespeare, Carlyle hoặc Dumas, Dickens hoặc Shaw, Barrie hoặc Galsworthy bất kể khi nào “, Phelps lập luận.
Ông khuyên mọi người nên có giá sách của riêng mình và hãy bắt đầu sưu tập sách ngay từ khi còn trẻ.
” Không nên lắp cửa, cửa kính hoặc để khóa ; chúng phải được đặt tự do và dễ mở bằng tay cũng như xem bằng mắt. Loại tranh tường tốt nhất chính là sách, chúng phong phú về sắc tố và hình thức hơn bất kể loại giấy dán tường nào, mê hoặc hơn về phong cách thiết kế “, ông Phelps đưa ra lời khuyên. Ông Phelps nêu nguyên do cho việc nên chiếm hữu sách. ” Một cuốn sách mượn giống như một vị khách đến chơi nhà. Bạn không hề để nó bị tổn thương, không hề cầm một cách không cẩn thận, không hề lưu lại trang, không hề lật trang một cách quen thuộc “, ông ví von. Phelps liệt kê một cách khôn khéo những ưu điểm khi người đọc thực sự chiếm hữu một cuốn sách cho riêng mình. ” Nhưng những cuốn sách của riêng bạn thuộc về bạn ; bạn đối xử với họ bằng sự thân thương và trìu mến chứ không phải hình thức. Sách vốn là để sử dụng chứ không phải để tọa lạc ; bạn không nên chiếm hữu cuốn sách nào mà chính bạn không dám ghi lại trang, hoặc ngần ngại khi mở ra và úp lên bàn “.
Theo ông, một lý do chính đáng để đánh dấu những đoạn yêu thích trong mỗi cuốn sách là để dễ nhớ hơn những thông tin hay và tham khảo chúng một cách nhanh chóng. “Trong những năm sau này, nó giống như việc đi thăm lại một khu rừng nơi bạn đã từng mở ra một con đường. Bạn có được niềm vui khi đặt chân lên vùng đất quá khứ, quan sát khung cảnh trí thức cũng như bản thân mình trước kia”, ông ví von.
Gần 100 năm đã trôi qua, tuy nhiên những giá trị của bài phát biểu ” Điều mê hoặc của những cuốn sách ” vẫn còn nguyên vẹn. Ông Phelps đã truyền lại niềm đam mê, cảm hứng khi người đọc tiến vào quốc tế trong sách và chìm đắm trong đại dương của tâm lý. Những lời nhắn nhủ của ông về văn hóa truyền thống đọc, về vai trò của sách, về kiến thiết xây dựng thư viện của riêng người đọc … không chỉ dừng lại ở những thính giả trong buổi phát thanh hôm đó, mà đã vươn đến những thế hệ về sau. Những năm đầu thế kỷ 21 đã tận mắt chứng kiến sự bùng nổ của truyền thông online tân tiến. Phim ảnh, game show, mạng xã hội … đang khiến nhiều người từ từ xa rời văn hóa truyền thống đọc. Tuy nhiên, gắn liền với sự sinh ra của chữ viết, việc đọc vẫn có những nét đặc trưng riêng không liên quan gì đến nhau mà không có hình thức nào sửa chữa thay thế được. Khi tất cả chúng ta một mình trên bãi biển, giữa đồng cỏ, dưới hiên nhà, có gì bầu bạn tốt hơn là một cuốn sách ? Cầm sách trên không chỉ là hành vi đọc, mà còn là cách tất cả chúng ta khiến tâm hồn mình bình yên hơn.
