Vanvn- Tôn giáo nào cũng khuyên người ta làm điều thiện. Một trong những điều thiện chính là làm từ thiện.
Từ hơn 2500 năm trước, trong giáo hội của Đức Phật đã hình thành tập quán những nhà sư đi khất thực. Bằng cách nhận đồ cúng dường của mọi người mà không phân biệt, những nhà sư muốn chứng tỏ rằng tất thảy con người đều bình đẳng. Bằng cách nhận đồ cúng dường, những vị còn muốn tạo điều kiện kèm theo cho mọi người được làm điều thiện. Ai cũng có thời cơ làm phúc làm đức và gửi phúc đức vào trong thiên hạ .
Hồi giáo thì pháp luật hẳn việc làm từ thiện là một trong năm việc bắt buộc phải làm suốt đời. Không phải nhiều ít tùy tâm mà hẳn hoi thành chỉ tiêu đơn cử : không chỉ người giàu mới làm từ thiện mà ai cũng phải trích ra từ 2,5 % đến 10 % thu nhập hàng năm để trợ giúp người nghèo và trẻ mồ côi. Tiền được trao trực tiếp, không nhất thiết phải qua một tổ chức triển khai nào. Bố thí là để triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm tôn giáo và là cách để làm trong sáng số gia tài mà mình kiếm được .
Tinh thần ấy của Hồi giáo, sau mười bốn thế kỷ, đến giờ vẫn còn hiện đại.
Thứ nhất, người ta không hề viện cớ mình không giàu sang để không phải làm từ thiện .
Thứ hai, làm từ thiện không nhờ vào vào thu nhập cao thấp, thấp thì số Tỷ Lệ góp phần ít, cao thì Phần Trăm nhiều hơn. Nhưng đã có pháp luật về mức sàn và mức trần, không được thấp hơn 2,5 % và không nhất thiết phải cao hơn 10 %. Rất thực tiễn và rất phải chăng, ví dụ điển hình 2,5 % của chị lao công và 10 % của những triệu phú ( hoặc ngược lại ) là vừa với năng lực góp phần của từng người .
Thứ ba, tiền là thứ không sạch, hoàn toàn có thể là theo nghĩa bóng, nhưng trước hết là về nghĩa đen. Một đồng xu hoặc một tờ giấy bạc có cả triệu bàn tay cầm đến, dính dấp mồ hôi, cả triệu con vi trùng truyền nhiễm. Đồng tiền ấy qua tay bao nhiêu người giàu nghèo, có khi phải đồ mồ hôi và máu, có khi phải dùng đến thủ đoạn, đến những phương pháp không hẳn đã trong sáng ngay thật. Đấy cũng là nguyên do Hồi giáo khuyên người ta dứt khoát phải cho bớt đi để làm trong sáng số tiền mà mình kiếm được .
Thứ tư, hãy trao trực tiếp cho người nghèo. Trực tiếp, đấy là sự liên kết giữa những tấm lòng, không cần phải qua trung gian. Sự thành tâm, sự trân trọng, sự sám hối nếu có, đều được bày tỏ một cách thẳng thắn, chính diện. Và tân tiến ở chỗ : trao trực tiếp như thế thì không có thời cơ cho sự rơi vãi hao hụt chấm mút, mà ngôn từ thời nay gọi là thất thoát .
Như vậy, làm từ thiện không phải là việc của riêng người giàu. Cũng không phải là việc của riêng tôn giáo. Vô vàn tổ chức triển khai từ thiện trên quốc tế là không tôn giáo. Cũng không chỉ là việc của những cơ quan chính phủ. Ngày nay có rất nhiều tổ chức triển khai đang rất nỗ lực xóa đói giảm nghèo, đấy là những tổ chức triển khai phi chính phủ. Cũng không hẳn là phải hình thành những tổ chức triển khai. Ngày nay cũng có nhiều cá thể tự nguyện đứng ra cải tổ điều kiện kèm theo sống cho hội đồng .
Từ thiện là việc làm của bất kể ai, bất kể cơ quan chính phủ nào, bất kỳ tôn giáo nào, bất kể tổ chức triển khai nào .
* * *
Nhưng mà trong những nỗ lực rầm rộ cũng có nhiều thứ khiến người ta ưu tư .
Có một chị bạn, về hưu chị hoạt động năng nổ nhiệt huyết hơn thời còn thao tác. Tháng này một chuyến đi về miền Trung trao học bổng cho mười cháu học viên nghèo vượt khó. Tháng sau chị vào miền Nam thăm hỏi động viên và trao quà cho những người phụ nữ từng bị lừa bán ra quốc tế. Trân trọng ý thức thao tác và sự năng nổ nhiệt tình của chị. Nhưng tôi biết làng quê của chị ở bắc miền Trung trường học còn thiếu bàn và ghế, học viên có khi phải ngồi xuống nền nhà mà ghi chép bài vở. Làng chị còn nhiều người nghèo phải lên thành phố đi làm giúp việc, đi làm lao động chân tay. Ngay trong dòng họ nhà chị còn có mấy cháu sắp hết đại trà phổ thông mà chưa dám xu thế đi tiếp lên ĐH .
Từ thiện đâu xa. Từ thiện trước hết ở ngay trong mái ấm gia đình mình, trong dòng họ mình, trong làng quê mình .
Ngay trong dòng họ nhà mình mà giúp còn chưa xong, sao vội nghĩ đến những nơi xa xôi. Lên đường đến với một vùng sâu vùng xa nào đó để giúp những cháu học viên là rất cần. Nhưng trước đó hãy giúp cho những đứa cháu trong dòng họ có thời cơ học tiếp, đặc biệt quan trọng là nên chọn những đứa có triển vọng vươn lên mà góp vốn đầu tư. Mọi sự góp vốn đầu tư đều cần đến sự khôn ngoan, sáng suốt. Không phải góp vốn đầu tư tràn ngập, mù quáng .
Chị cũng đã có lần đi làm từ thiện mang tầm quốc tế, sang tận làng quê Thái Lan, Nepal. Nhưng tôi vẫn nghĩ, trước hết chị hãy giúp cho con cháu trong dòng họ nhà chị bớt nghèo, hãy giúp cho làng quê của chị bớt xơ xác vườn không nhà trống.
Xin nhắc lại : mỗi người hãy trước hết vun đắp cho dòng họ nhà mình, làng quê mình, hoặc cho hội đồng thân thiện xung quanh mình .
Nói như vậy có hẹp hòi cục bộ hay không ? Không hề, ai cũng biết lo cho hội đồng gần kề thì ở đâu đâu mọi người cũng đều có thời cơ .
Nói chỉ cần chăm sóc đến cái gần kề tức là chỉ lo cho người ở gần ta, còn những người ở xa, rất xa, sẽ không được ai chăm sóc trợ giúp ? Không hề, những người ở xa ta ấy đều có những người ở gần họ, và những người ở gần ấy cũng cần có ý thức chăm sóc cho hội đồng gần kề .
Có thể cũng có những hội đồng xa tít bị bỏ quên, lúc ấy cần đến nghĩa vụ và trách nhiệm của những tổ chức triển khai chính phủ nước nhà và phi chính phủ. Lúc ấy tất yếu cũng cần đến sự chung tay của những cá thể thiện nguyện .
Theo đúng niềm tin đáp đền tiếp nối ( pay it forward ), chị giúp cho một đứa cháu họ xa, đứa cháu ấy học tập đỗ đạt rồi đến một nơi xa lập nghiệp, lúc đó đứa cháu ấy sẽ tự thấy có nghĩa vụ và trách nhiệm với gia tộc và cả với những người trong hội đồng cận kề với nó. Từ giúp gần mà thành ra giúp xa chính là như vậy .
* * *
Từ bi với chúng sinh, tức là không chỉ từ bi với con người, mà còn là từ bi với mọi sinh linh. Đấy là một nguyên do vì sao có người thích nuôi mèo nuôi chó, nuôi chim cảnh cá cảnh. Họ nuôi chim thú không hẳn là chỉ để thỏa mãn nhu cầu nhu yếu có đối tượng người dùng làm bầu bạn .
Những người này hầu hết rất tẩy chay những ai ăn thịt chó thịt mèo. Hoặc tuyệt vọng với những ai không thấy được vẻ đẹp của những con vật cảnh. Tất nhiên những người không nuôi thú cảnh có nguyên do riêng của họ, không hẳn là kẻ thô thiển thiếu tình thương thiếu tâm hồn. Nhà thơ Nga Robert Rozhdestvensky từng giễu cợt kiểu người hoang vắng tâm hồn, không mê hồn thơ ca nghệ thuật và thẩm mỹ, không thú vị gì chuyện thần tiên, tỏ ra cục súc trước cái đẹp của muông thú : Họ sống sót không tin vào chuyện cổ / Đi vào thơ như đi vào nhà thời thánh / Bắt chim phượng để rán ăn, và họ / đem cá vàng nấu xúp cho bữa trưa …
Nhưng ở nhiều người, yêu thú nuôi thì yêu một cách thái quá. Họ không hẳn đã yêu thương tha thiết một con người, nhưng chắc như đinh là yêu thú nuôi như người, hơn người. Con mèo chạy qua đường bị xe hơi đâm chết, chị ta đã khóc mấy ngày trời, người thân trong gia đình chết cũng không khóc nhiều đến thế. Con chó không đeo rọ mõm, đi cắn càn đâu nhé, bị người ta đánh cho què chân, thế là bà ấy chửi. Chửi từ đầu làng đến cuối xóm, thậm chí còn nếu tìm ra thủ phạm thì xung đột hoàn toàn có thể dẫn đến án mạng .
Một mạng chó còn quý hơn mạng người. Sẵn sàng bảo vệ chó mèo đến mức hoàn toàn có thể đánh người giết người. Một con berger hoàn toàn có thể được ôm ấp vuốt ve chiều chuộng, mỗi ngày xơi vài ba lạng thịt bò, trong khi còn biết bao con người vất vưởng ngoài kia, ốm đau thiếu đói .
Ôi chao, tình yêu súc vật ! Từ bi với con vật mà khước từ từ bi với con người .
Thời gian ở nước ngoài, tôi có quen một số người có tình yêu đặc biệt đối với thú nuôi. Yêu cả thú hoang nữa. Ông ta bà ta mua cả bao tải thức ăn lương khô cho chó hoang mèo hoang khỉ hoang. Đến giờ là ra trước cửa, cả đàn chó hoang khỉ hoang từ bên bìa rừng bìa công viên mò đến. Ông ấy bà ấy cho chúng ăn, nhìn chúng trìu mến, cám cảnh thương xót cho lũ thú hoang lang thang bơ vơ.
Tốt thôi. Tình yêu muông thú cũng có khi dẫn lối cho người ta đến với tình yêu chúng sinh, tình yêu quả đât .
Nhưng không phải luôn luôn như vậy. Vẫn có chuyện yêu chó mèo hơn người. Trong lúc ông ấy bà ấy đang thương cảm cho lũ thú hoang bơ vơ, chắc không phải khi nào họ cũng nghĩ đến ở khu vui chơi giải trí công viên bên kia đường, còn nhiều lắm những đứa trẻ long dong cơ nhỡ mà chẳng được đoái hoài .
HỒ ANH THÁI
