I. Những nét chính về tác giả – tác phẩm
1. Tác giả
– Nguyễn Đình Thi ( 1924 – 2003 ), quê ở TP. Hà Nội .
– Ông không chỉ là một nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch mà còn là một nhà soạn nhạc và lí luận văn học nổi tiếng .
– Nguyễn Đình Thi là một trong những khuôn mặt tiêu biểu vượt trội và có nhiều góp phần cho sự thay đổi của nền văn học Nước Ta tân tiến .
+ Trước cách mạng, ông là thành viên của tổ chức Văn hóa – Cứu quốc.
+ Sau cách mạng, ông được bầu làm Tổng thư ký hội văn hóa truyền thống cứu quốc ; Từ năm 1958 – 1989, ông làm Tổng thư ký Hội Nhà văn Nước Ta ; Từ năm 1995 ông là quản trị Ủy ban toàn nước liên hiệp những hội văn học nghệ thuật và thẩm mỹ .
– Phong cách sáng tác: Câu thơ của ông phóng khoáng tự do, không câu nệ vần, thậm chí không vần nhưng vẫn giàu nhạc điệu.
2. Tác phẩm
a. Xuất xứ
– “ Tiếng nói của văn nghệ ” được viết vào năm 1948. Đây là quy trình tiến độ đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra vô cùng ác liệt. Đó cũng là thời kì mà Đảng và Nhà nước ta đang nỗ lực thiết kế xây dựng một nền văn nghệ với mục tiêu : dân tộc bản địa – khoa học – đại chúng .
– Tác phẩm được in trong cuốn “ Mấy yếu tố văn học ” năm 1956 .
b. Bố cục : Ba phần
– Phần một : Từ đầu đến “ của tâm hồn ” : Nội dung phản ánh của văn nghệ .
– Phần hai : Tiếp theo đến “ tiếng nói của tình cảm ” : Vai trò, ý nghĩa của văn nghệ so với đời sống con người .
– Phần ba : Còn lại : Con đường đến với văn nghệ và sức mạnh diệu kỳ của nó .
c. Tóm tắt
Bám sát theo mạng lưới hệ thống vấn đề trong văn bản, ta hoàn toàn có thể tóm tắt như sau :
Luận điểm một : Nội dung phản ánh của văn nghệ vừa là thực tại khách quan vừa là nhận thức, tư tưởng, tình cảm của người nghệ sĩ. Mỗi tác phẩm văn nghệ biểu lộ một quan điểm sống của tác giả, hoàn toàn có thể làm biến hóa cách nhìn, cách nghĩ của người đọc .
Luận điểm hai : Tiếng nói của văn nghệ rất thiết yếu so với đời sống, nhất là trong hoàn cảnh kháng chiến vô cùng gian nan của dân tộc bản địa ta lúc bấy giờ .
Luận điểm ba : Văn nghệ có năng lực cảm hóa, có sức mạnh hấp dẫn kì diệu bởi nó là tiếng nói của tình cảm tác động tới mỗi người qua những rung cảm của trái tim .
II. Trọng tâm kiến thức
1. Nội dung phản ánh của văn nghệ
Nguyễn Đình Thi khẳng định: Tác phẩm nghệ thuật được xây dựng từ những chất liệu ở thực tại đời sống khách quan nhưng không phải là sự sao chép giản đơn. Khi sáng tạo một tác phẩm, người nghệ sĩ gửi vào đó một cách nhìn, một lời nhắn nhủ của riêng mình:
– Nội dung của tác phẩm văn nghệ là tư tưởng, tấm lòng của người nghệ sĩ gửi vào trong đó:. Nguyễn Đình Thi viết: Nghệ sĩ gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh.
– Chứa đựng tất cả những vui buồn, yêu ghét, mơ mộng của nghệ sĩ và mang đến cho ta bao rung động, ngỡ ngàng trước những điều tưởng như bình thường, quen thuộc. Nguyễn Đình Thi đã lấy hai tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Du và Tôn-xtôi để chứng minh điều ấy.
– Nội dung của văn nghệ còn là rung cảm và nhận thức của từng người tiếp nhận. Nó sẽ được mở rộng, phát huy vô tận đến từng thế hệ người đọc, người xem.
– Văn nghệ tập trung khám phá, thể hiện chiều sâu, tính cách, số phận, tâm hồn của con người.
=> Nội dung đa phần của văn nghệ là hiện thực mang tính đơn cử, sinh động, là đời sống tình cảm của con người qua cách nhìn và tình cảm có tính cá thể của người nghệ sĩ .
2. Vai trò, ý nghĩa của văn nghệ đối với đời sống con người
– Văn nghệ giúp cho chúng ta được sống đầy đủ hơn, phong phú hơn với cuộc đời và với chính mình.
– Trong những trường hợp con người bị ngăn cách bởi cuộc sống, tiếng nói của văn nghệ chính là sợi dây vô hình nối liền và buộc chặt họ với cuộc đời bên ngoài.
– Tiếng nói văn nghệ giúp cho những con người lam lũ, vất vả quên đi những cơ cực hàng ngày và nuôi dưỡng trong tâm hồn họ ước mơ và khát vọng vươn lên.
=> Những tác phẩm văn nghệ hay, giá trị luôn là những liều thuốc ý thức chữa lành những vết thương và nuôi dưỡng đời sống tâm hồn, tình cảm thêm nhiều mẫu mã .
3. Con đường đến với văn nghệ và sức mạnh diệu kì của nó
– Sức mạnh của văn nghệ xuất phát từ nội dung và con đường mà nó đến với người đọc, người nghe.
– Tác phẩm văn nghệ đến với con người bằng tình cảm chân thành, giản dị, gần gũi. Nó chứa đựng tình yêu, niềm vui, nỗi buồn của con người chúng ta trong đời sống sinh hoạt thường ngày.
– Tư tưởng của nghệ thuật không khô khan, trừu tượng mà lắng sâu, làm lay động những cảm xúc, khai sáng nhận thức và tâm hồn con người qua con đường tình cảm.
– Đến với tác phẩm văn nghệ, tất cả chúng ta được sống, được yêu, ghét, vui buồn, đợi chờ, … cùng những nhân vật và người nghệ sĩ. “ Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ ta đường đi, nghệ thuật và thẩm mỹ vào đốt lửa trong lòng tất cả chúng ta, khiến tất cả chúng ta tự phải bước lên con đường ấy ” .
=> Bằng nội dung và phương pháp riêng, đặc biệt quan trọng của mình, văn nghệ đã góp thêm phần giúp cho con người tự nhận thức về bản thân mình để khẳng định chắc chắn mình. Như vậy, văn nghệ với một cách tự nhiên đã làm nên những hiệu suất cao bền vững và kiên cố và thâm thúy .
III. Tổng kết
1. Nội dung
Tiếng nói của văn nghệ đã cho thấy sức mạnh của văn nghệ như sợi dây đồng cảm kỳ diệu giữa nghệ sĩ với bạn đọc thông qua những rung động mãnh liệt, sâu xa của trái tim. Văn nghệ giúp con người được sống phong phú hơn và tự hoàn thiện nhân cách, tâm hồn mình.
2. Nghệ thuật
– Bố cục văn bản “Tiếng nói của văn nghệ” chặt chẽ, hợp lý, cách dẫn dắt tự nhiên.
– Giàu hình ảnh, có nhiều dẫn chứng về thơ văn, về đời sống trong thực tiễn để khẳng định chắc chắn, thuyết phục những quan điểm, nhận định và đánh giá để tăng sức mê hoặc cho tác phẩm .
– Giọng văn toát lên lòng chân thành, niềm say sưa, đặc biệt quan trọng nhiệt hứng dâng cao ở phần cuối .
IV. Một số dạng đề tham khảo
Cấu 1.
“Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ.”
( Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ )
Suy nghĩ về quan điểm trên qua một số ít tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở .
Câu 2.
Trong bài Tiếng nói văn nghệ, Nguyễn Đình Thi có viết : “ Một bài thơ hay không khi nào ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được. Ta sẽ dừng tay trên trang giấy đáng lẽ lật đi, và đọc lại bài thơ. Tất cả tâm hồn tất cả chúng ta đọc … ”
Em hiểu quan điểm trên như thế nào ? Hãy chứng tỏ rằng bài thơ Đồng chí của Chính Hữu là “ Một bài thơ hay ” như vậy ?
Câu 3.
“Nghệ thuật giải phóng được cho con người khỏi những biên giới của chính mình, nghệ thuật xây dựng con người, hay nói cho đúng hơn, làm cho con người tự xây dựng được”.
( Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ – Theo Ngữ văn 9, tập 2, tr. 15 )
Từ việc lý giải nhận định và đánh giá, hãy viết về một tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 9 đã giúp em “ kiến thiết xây dựng được ” chính mình .
Câu 4.
Trong văn bản Tiếng nói của văn nghệ (SGK Ngữ văn 9 – tập hai), Nguyễn Đình Thi viết: “Bắt rễ ở cuộc đời hàng ngày của con người, văn nghệ lại tạo được sự sống cho tâm hồn người”.
Qua hai tác phẩm “ Sang thu ” của Hữu Thỉnh và “ Mùa xuân nho nhỏ ” của Thanh Hải, em hãy làm sáng tỏ đánh giá và nhận định trên .
Làm chủ kiến thức Ngữ văn 9 – Luyện thi vào 10
Tác giả: Phạm Trung Tình
