Tiêm trưởng thành phổi được sử dụng để giảm nguy cơ biến chứng suy hô hấp ở trẻ có nguy cơ bị sinh non. Tuy nhiên không phải mẹ bầu nào cũng biết đến loại thuốc này đến khi được bác sĩ chỉ định. Vậy thuốc trưởng thành phổi là gì, nên tiêm khi nào, có tác dụng phụ không?
Tiêm trưởng thành phổi là gì?
Đó là thuốc Bethametasone và Dexamethasone, cả hai đều thuộc nhóm Corticosteroid giúp thôi thúc trưởng thành phổi của thai nhiCơ chế : TTP giúp phổi tăng năng lực chuyển phế bào I thành phế bào II, tăng tổng hợp và giải phóng Surfactant vào phế nang, giúp giảm hội chứng suy hô hấp cấp gây ra bởi thiếu Surfactant dẫn đến xẹp phế nang ở những trẻ sinh non .
Có hai loại thuốc trưởng thành phổi được sử dụng hiện nay gồm: Dexamethasone và Betamethasone. Cả hai loại thuốc này đều thuộc nhóm Corticosteroid, có tác dụng thúc đẩy trưởng thành phổi ở thai nhi.
Thai non tháng là gì?
- Thai đủ tháng là thai >37w, lúc này các cơ quan của thai trưởng thành để sẵn sàng thích ứng với cuộc sống bên ngoài.
- Sinh non là trẻ sinh ra từ 22-37w và được phân nhóm như sau:
+Cực non: < 28w.
+Rất non: 28-32w.
+Non trung bình: 32-37w.
- Khi đẻ non nhiều cơ quan, nội tạng chưa trưởng thành về mặt chức năng, nhất là phổi—> nguy cơ suy hô hấp là rất lớn
Khi nào tiêm trưởng thành phổi
Khi có dấu hiệu dọa sinh non hoặc có nguy cơ sinh non cao thì mới phải tiêm trưởng thành phổi.
Dấu hiệu dọa sinh non
Sảy thai: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng tránh
- Cơn co tử cung gây đau (ít nhất 2 cơn trong 1 giờ).
- Ra máu hay nhầy màu hồng âm đạo.
- Biến đổi ở cổ tử cung (Bs khám hoặc siêu âm mới biết được).
Nguy cơ sinh non cao nếu
- Mẹ: Hở eo tử cung, cổ tử cung ngắn, khâu vòng CTC, tiền sử khoét chóp cổ tử cung, u xơ tử cung, dị dạng tử cung (tử cung đôi), tiền sử sinh non…
- Thai: Thai chậm tăng trưởng, rau tiền đạo, tiền sản giật, hết ối, ối vỡ, nhiễm khuẩn ối…
(Thai IVF, đa thai: không nhất thiết phải tiêm trưởng thành phổi)
Tiêm trưởng thành phổi thời điểm nào
- Tiêm TTP từ 24-34w. Nếu chưa sinh sau 7 ngày, cân nhắc tiêm lại 1 đợt (nếu còn nguy cơ sinh non trong 7 ngày tới).
- Thuốc và liều dùng:
+Betamethasone 12mg (Diprospan (5+2)mg), tiêm bắp 2 lần, cách nhau 24h.
+Dexamethasone 6mg tiêm bắp 4 lần cách 12h.
- Sau 34w việc tiêm TTP không có tác dụng với phổi thai nên việc tiêm lúc này không cần thiết.
Thuốc trợ phổi hoạt động như thế nào?
Khi mẹ bầu được tiêm trưởng thành phổi, thuốc sẽ theo các mạch máu chuyển đến cơ thể thai nhi và tác động theo nhiều cách:
- Tăng khả năng sản xuất surfactant, chất chỉ có đủ sau tuần thai 32. Surfactant có vai trò làm giảm sức căng bề mặt của lớp dịch phế nang, chống lại lực đàn hồi của phổi. Nếu không sản xuất đủ surfactant, phổi có nguy cơ bị xẹp, dẫn đến suy hô hấp.
- Tăng thể tích phổi
- Giảm lượng chất lỏng trong phổi
Đối với mẹ :
- Tăng đường huyết nhẹ, bắt đầu sau mũi tiêm đầu tiên 12 giờ và kéo dài trong khoảng 5 ngày. Vì vậy, tầm soát tiểu đường thai kỳ nên thực hiện trước khi tiêm thuốc hoặc sau đó 5 ngày để có kết quả chính xác. Với những mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ nặng cần ở lại để theo dõi.
- Bạch cầu tăng 30% sau 24 giờ và trở lại bình thường sau 3 ngày.
Tiêm trưởng thành phổi có tác dụng phụ không?
Theo cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), hai loại thuốc trưởng thành phổi Betamethasone và Dexamethasone được sử dụng cho các mẹ bầu thuộc nhóm C: Có thể có nguy cơ. Như vậy có nghĩa thuốc trưởng thành phổi có tác dụng phụ.
- Đã có nhiều dữ liệu về tác hại ở não, chức năng hạ trúc đồi, tuyến yên và thượng thận thai. Tiêm trưởng thành phổi cũng sẽ làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng ở mẹ bầu.
- Một vài nghiên cứu cũng đã chỉ ra, thai nhi chậm tăng cân, liền khớp sọ sớm, cốt hóa sớm đầu xương dài và sau khi tiêm thì thai nhi ít vận động.
- Gây ra tăng đường huyết bắt đầu ở mũi tiêm trưởng thành phổi đầu, kéo dài trong 5 ngày. Vì thế, thai phụ cần phải được tầm soát tiểu đường thai kì khi tiêm để tránh tăng đường huyết không kiểm soát.
