Vân Đồn – Wikipedia tiếng Việt

Vân Đồn là một huyện đảo thuộc tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam.

Huyện Vân Đồn nằm ở phía đông tỉnh Quảng Ninh, là một vùng biển nằm trong vịnh Bắc Bộ với 600 hòn đảo lớn nhỏ thuộc hai quần đảo Cái Bầu (tên cũ là Kế Bào) và Vân Hải. Đảo lớn nhất và tập trung đông dân nhất của huyện là đảo Cái Bầu (tên cũ là Kế Bào) với diện tích tự nhiên 17.212 ha, cách đất liền qua lạch biển Cửa Ông và sông Voi Lớn. Huyện lỵ của huyện là thị trấn Cái Rồng nằm trên đảo Cái Bầu, cách thành phố Hạ Long khoảng 50 km, cách Cửa Ông 7 km theo đường tỉnh lộ 334 qua cầu Vân Đồn[6]. Quần đảo Vân Hải nằm ở rìa phía đông nam huyện, gồm các đảo lớn như: Trà Bản, Ba Mùn (Cao Lô), Cảnh Cước (Quan Lạn), Đống Chén, Thẻ Vàng, Ngọc Vừng,… và hàng trăm đảo nhỏ khác. Các đảo đều có địa hình núi đá vôi, thường chỉ cao 200–300 m so với mặt biển, có nhiều hang động karst.[cần dẫn nguồn]

Vùng biển huyện Vân Đồn có vị trí địa lý:

Huyện Vân Đồn có diện tích quy hoạnh 581,8 km² [ 3 ], dân số năm 2019 là 46.616 người [ 4 ], tập trung chuyên sâu đa phần ở thị xã Cái Rồng và những xã Đông Xá, Hạ Long, Quan Lạn .Do địa hình là quần đảo hầu hết là những hòn đảo nhỏ, lại là núi đá vôi, nên trong hàng loạt diện tích quy hoạnh tự nhiên của huyện, diện tích quy hoạnh đất liền không lớn, đa phần là diện tích quy hoạnh mặt biển. Huyện đảo Vân Đồn có 68 % diện tích quy hoạnh đất tự nhiên trên những hòn đảo là rừng và đất rừng. Trên những hòn đảo không có sông ngòi lớn mà chỉ có vài con suối trên những hòn đảo lớn .Cũng giống như tổng thể những hòn đảo trong vịnh Bắc Bộ những hòn đảo của huyện Vân Đồn vốn trước kia là những đỉnh núi của phần thềm lục địa, ở vị trí Tây Bắc vịnh Bắc bộ, phần lê dài của dãy núi Đông Triều. Sau thời kỳ biển tiến, hình thành vịnh Bắc Bộ, những đỉnh núi này còn sót lại, nằm nổi trên mặt biển thành những hòn đảo độc lập thuộc hai vùng của vịnh Bắc Bộ là vịnh Bái Tử Long và vịnh Hạ Long. Các hòn đảo thuộc huyện Vân Đồn chỉ là một phần trong quần đảo Tây Bắc vịnh Bắc Bộ. Các ngọn núi trên những hòn đảo của huyện tiêu biểu vượt trội có :
Người dân địa phương thường gọi những eo biển giữa những hòn đảo với nhau và với đất liền là sông như : sông Voi Lớn nằm giữa hòn đảo Cái Bầu với đất liền, sông Mang ở hòn đảo Quan Lạn. Trên địa phận huyện có hai hồ nhỏ là hồ Voòng Tre và hồ Mắt Rồng .

Lượng mưa bình quân hàng năm ở đây khoảng trên 2000 mm/năm.[cần dẫn nguồn]

Huyện Vân Đồn có 12 đơn vị chức năng hành chính thường trực, gồm thị xã Cái Rồng ( huyện lỵ ) và 11 xã : Bản Sen, Bình Dân, Đài Xuyên, Đoàn Kết, Đông Xá, Hạ Long, Minh Châu, Ngọc Vừng, Quan Lạn, Thắng Lợi, Vạn Yên .Trong đó, 7 xã, thị xã nằm trên hòn đảo Cái Bầu và những hòn đảo nhỏ trong vùng biển phụ cận hòn đảo Cái Bầu là thị xã Cái Rồng và những xã : Đông Xá, Hạ Long, Bình Dân, Đoàn Kết, Đài Xuyên, Vạn Yên

• 5 xã thuộc quần đảo Vân Hải là các xã: Minh Châu, Quan Lạn, Ngọc Vừng, Bản Sen, Thắng Lợi.

Từ đất liền hoàn toàn có thể sang hòn đảo Cái Bầu bằng đường đi bộ đi qua 3 cây cầu Vân Đồn I, Vân Đồn II và Vân Đồn III. Tỉnh lộ 334 dài 40 km tiếp nối đuôi nhau những cây cầu trên và chạy xuyên thấu 40 km trong hòn đảo Cái Bầu. Tuy nhiên, giao thông vận tải trong huyện đa phần là bằng đường thủy giữa những hòn đảo. Xã Vạn Yên ( trên hòn đảo Cái Bầu ) có bến cảng Vạn Hoa, thị xã Cái Rồng ( trên hòn đảo Cái Bầu ) có cảng Cái Rồng, hoàn toàn có thể cho xà lan, tàu thuyền tải trọng hàng trăm tấn ra vào thuận tiện, đồng thời là đầu mối giao thông vận tải qua lại giữa những hòn đảo. Năm 2020, mở bán khai trương đường cao tốc Hạ Long – Vân Đồn đi qua. Ở đây còn có trường bay Vân Đồn hiện đã được đưa vào khai thác .Trên những hòn đảo Trà Bản, Ngọc Vừng, Quan Lạn có những đoạn đường xe hơi dùng cho quân sự chiến lược và lâm nghiệp, nhưng chỉ là những đoạn đường trong nội bộ những hòn đảo. Còn giữa những hòn đảo với nhau và với đất liền đa phần vẫn dùng phương tiện đi lại giao thông vận tải đường thủy .
Con người đã xuất hiện trên những hòn đảo của huyện Vân Đồn từ rất sớm. Di chỉ khảo cổ ở đây có tỷ lệ đậm đặc. Hang Soi Nhụ là một di chỉ thuộc trung kỳ đồ đá mới, trước cả văn hóa truyền thống Hạ Long. Tại thôn Đá Bạc xã Minh Châu có di chỉ mộ cổ thời Hán .Tên Vân Đồn có nguồn gốc từ tên núi Vân ( núi có mây phủ ) ở làng Vân ( nay thuộc xã Quan Lạn ) nằm trong tuyến hòn đảo ngoài Vân Hải. Do ở cửa ngõ của vùng quần đảo hiểm yếu nên, theo sử sách, năm 980 ở đây đã có đồn Vân, trấn giữ vùng biển Đông Bắc, của quân đội nhà Tiền Lê. Sang triều Lý năm 1149 vua Lý Anh Tông chính thức lập trang Vân Đồn, đồng thời Vân Đồn biến thành thương cảng tiên phong của Đại Việt, trong giao thương mua bán với những nước trong khu vực Đông Á và Thế giới như : Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Vương Quốc của nụ cười, Indonesia … Thương cảng Vân Đồn thịnh vượng suốt 3 triều đại là : Lý – Trần – Hậu Lê ( Lê sơ ) rồi suy thái và bị quên lãng vào thời nhà Mạc. [ 7 ]
Di tích Thương cảng Vân Đồn còn lại vừa tiềm ẩn dấu ấn của nhà Trần về chiến công chống nhà Nguyên lại vừa có dấu ấn về giao thương mua bán, kinh doanh. Trận Vân Đồn năm 1288 trên dòng sông Mang ( Quan Lạn ) gắn liền với tên tuổi của danh tướng Trần Khánh Dư. Dưới sự chỉ huy của ông, quân dân nhà Trần đã đánh tan đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ, góp thêm phần quan trọng vào thắng lợi chung của trận Bạch Đằng năm 1288 .Sau khi Thương cảng Vân Đồn được hình thành từ thời Lý ( 1149 ), đến thời Trần đã tăng trưởng tới hưng thịnh. Các bến thuyền cổ trung chuyển hàng hoá gồm hương liệu, gốm sứ, lâm thổ sản hình thành dọc ven sông Bạch Đằng, Cửa Lục cho tới những hòn đảo Cống Đông, Quan Lạn. Tại hòn đảo Cống Đông ( nay là xã Thắng Lợi ), những nhà khảo cổ đã tìm thấy dấu tích của nhiều khu công trình kiến trúc Phật giáo quy mô thời Trần như chùa, tháp, nhiều di vật bia đá, lan can, chân kê cột … Đây là những dẫn chứng rõ nhất cho sự tăng trưởng phồn thịnh về thương mại dưới triều nhà Trần .Trong quy trình lịch sử vẻ vang thì Vân Đồn đã nhiều lần thay tên và có lúc là huyện, lúc là châu. Đến tháng 12 năm 1948 thì nhà nước nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quyết định hành động xây dựng huyện Cẩm Phả ( được tách ra khỏi thị xã Cẩm Phả ) .Huyện Cẩm Phả khi đó gồm 12 xã : Hồng Thanh, Vân Hải, Minh Châu, Tam Khê, Thi Đua, Thụy Hà, Tràng Xá, Đoàn Kết, Lương Hà, Hạ Long, Đông Hà, Xuyên Yên. [ 8 ]Ngày 6 tháng 3 năm 1957, chia xã Vân Hải thành 4 xã : Quan Lạn, Bản Sen, Ngọc Vừng, Minh Châu [ 9 ]. Ngày 12 tháng 12 năm 1957, xây dựng xã Vạn Hoa. [ 10 ]Từ ngày 30 tháng 10 năm 1963, hai tỉnh Quảng Yên và Hải Ninh hợp nhất thành tỉnh Quảng Ninh, huyện Vân Đồn thường trực tỉnh Quảng Ninh. [ 11 ]

Ngày 16 tháng 7 năm 1964, sáp nhập hai xã Cô Tô và Thanh Lân trực thuộc tỉnh Quảng Ninh vào huyện Cẩm Phả.[12]

Ngày 26 tháng 9 năm 1966, sáp nhập xã Tân Hải thuộc thị xã Hồng Gai và xã Thắng Lợi thuộc thị xã Cẩm Phả vào huyện Cẩm Phả. [ 13 ]Ngày 16 tháng 1 năm 1979, sáp nhập xã Văn Châu vào xã Cộng Hòa và chuyển xã này về thị xã Cẩm Phả quản trị. [ 14 ]Ngày 10 tháng 9 năm 1981, xây dựng thị xã Cái Rồng, sáp nhập xã Tân Hải vào xã Ngọc Vừng và sáp nhập xã Thạch Hà vào những xã Đông Xá, Hạ Long và thị xã Cái Rồng. [ 15 ]Ngày 16 tháng 4 năm 1988, sáp nhập xã Vạn Hoa vào xã Vạn Yên. [ 16 ]Cuối năm 1993, huyện Cẩm Phả có 1 thị xã Cái Rồng và 13 xã : Bản Sen, Bình Dân, Đảo Cô Tô, Đài Xuyên, Đoàn Kết, Đông Xá, Hạ Long, Minh Châu, Ngọc Vừng, Quan Lạn, Thắng Lợi, Thanh Lân, Vạn Yên .Đến ngày 23 tháng 3 năm 1994, huyện Cẩm Phả được đổi tên thành huyện Vân Đồn như lúc bấy giờ. Đồng thời, tách 2 xã Đảo Cô Tô, Thanh Lân để xây dựng huyện hòn đảo Đảo Cô Tô .Ngày 21 tháng 8 năm năm ngoái, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 973 / QĐ-BXD công nhận thị xã Cái Rồng lan rộng ra là đô thị loại IV .
Nền kinh tế tài chính của Vân Đồn đa phần là kinh tế tài chính biển và khai thác tài nguyên gồm có : nuôi trồng và đánh bắt cá món ăn hải sản, trồng và khai thác lâm nghiệp, dịch vụ du lịch biển, khai thác than, đá vôi, cát trắng, sắt, vàng sa khoáng. Kinh tế lâm nghiệp suy giảm do khai thác hết sạch, vận tốc trồng lại rừng không theo kịp vận tốc khai thác .Vùng biển của huyện có nhiều chủng loại món ăn hải sản quý như : tôm he, cá mực, sá sùng, cua, ghẹ, ngọc trai, bào ngư … Nghề khai thác món ăn hải sản có từ truyền kiếp, tuy nhiên hầu hết là đánh bắt cá trong lồng bè và ven bờ, chỉ từ năm 1995 tới nay mới tăng trưởng đánh bắt cá xa bờ. Việc nuồi trồng thuỷ sản, đặc biệt quan trọng là nghề nuôi cấy ngọc trai, từ năm 1990 mới tăng trưởng mạnh. Sản lượng món ăn hải sản đánh bắt cá và nuôi trồng vào đầu những năm 1990 tăng từ 2-3 nghìn tấn / năm lên 5-6 nghìn tấn / năm .Công nghiệp khai khoáng gồm : than đá đã được khai thác từ thời Pháp thuộc ở mỏ than Kế Bào. Trữ lượng hiện còn khoảng chừng 107 triệu tấn. Mỏ quặng sắt Cái Bầu có trữ lượng lớn khoảng chừng 154.000 tấn. Mỏ cát trắng Vân Hải có trữ lượng trên 13 triệu tấn, hiện đang khai thác với sản lượng 20.000 tấn / năm. Vàng sa khoáng vàng trong đới quặng sắt có ở hòn đảo Cái Bầu .Huyện hòn đảo Vân Đồn, nằm ôm trọn vùng vịnh Bái Tử Long, có nhiều hòn đảo đá vôi và những hang động đẹp, lại tiếp nối với vịnh Hạ Long, di sản quốc tế. Các xã hòn đảo tuyến ngoài giáp vịnh Hạ Long ( tuyến hòn đảo Vân Hải ) có nhiều bãi tắm đẹp, nhiều món ăn hải sản ngon, khí hậu trong lành và những di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống, có nhiều tiềm năng để tăng trưởng kinh tế tài chính dịch vụ du lịch .Rừng trên nhiều hòn đảo xưa kia có nhiều lâm sản quý, trong đó có nhiều loại cây gỗ quý như gỗ lim, gỗ táu, gỗ nghiến, gỗ mun … nhưng đang hết sạch do vận tốc khai thác cao hơn vận tốc tái sinh. Cây gỗ mần lái là lâm sản đặc hữu ở đây. Đình làng Quan Lạn được làm trọn vẹn từ loại gỗ này. Trong rừng có nhiều chim thú quý ( khỉ lông vàng, vẹt đầu bạc, đại bàng đất, công trĩ, hươu sao … ), nhiều loài có số lượng không nhiều được ghi vào sách đỏ quốc tế. Nhưng ngày này, lâm sản đã suy giảm nghiêm trọng : Rừng Ba Mùn là một khu rừng nguyên sinh từng được pháp luật là vườn vương quốc, nhưng sau bị khai thác bừa bãi đã suy giảm sức khỏe thể chất. Để thay thế sửa chữa và tăng cấp khoanh vùng phạm vi bảo vệ nguồn sinh quyển quý và hiếm, nhà nước pháp luật hàng loạt rừng nguyên sinh trên những hòn đảo vùng vịnh Bái Tử Long ( kể cả những hòn đảo thuộc thành phố Cẩm Phả và thành phố Hạ Long ) mới được gọi là vườn vương quốc, đó là vườn vương quốc Bái Tử Long. Toàn huyện có trên 2000 ha rừng trồng hầu hết là rừng thông, sa mộc, bạch đàn. Việc trồng rừng này không hề Phục hồi trọn vẹn sự đa dạng sinh học đã mất do khai thác rừng nguyên sinh, mà chỉ phần nào cải tổ cảnh sắc môi trường tự nhiên .Đất nông nghiệp của toàn huyện rất hẹp ( 1.242 ha ) trong đó : đất trồng lúa chưa đến 600 ha, và gần 100 ha cây ăn quả. Đất nông nghiệp lại là đất bạc mầu, trên núi đá lại pha cát, thiếu nước tưới vì ít sông hồ nên hiệu suất thấp. Tổng sản lượng lương thực hàng năm chưa đến 5.000 tấn quy thóc .Tiểu thủ công nghiệp trên địa phận huyện có những nghề đóng thuyền, sản xuất vật tư kiến thiết xây dựng, làm đồ mộc, chế biến món ăn hải sản .Khu kinh tế tài chính Vân Đồn được nhà nước phê duyệt xây dựng từ năm 2007 và hiện đang được tiến hành kiến thiết xây dựng những hạ tầng. Theo quy hoạch, đây sẽ là một TT du lịch sinh thái xanh biển hòn đảo chất lượng cao và dịch vụ hạng sang, đồng thời là TT hàng không, đầu mối giao thương mua bán quốc tế, thôi thúc tăng trưởng kinh tế tài chính ở Vân Đồn nói riêng và Quảng Ninh nói chung .

Vườn Quốc gia Bái Tử Long[sửa|sửa mã nguồn]

Vườn vương quốc Bái Tử Long được xây dựng năm 2001, trên cơ sở tăng cấp khu Bảo tồn vạn vật thiên nhiên Ba Mùn về quy mô khu vực bảo vệ. Không chỉ là khu bảo tồn sinh quyển trên cạn, mà vườn vương quốc Bái Tử Long còn là nơi bảo vệ nguồn sinh vật ven biển của Nước Ta .

Các di chỉ khảo cổ và kiến trúc cổ[sửa|sửa mã nguồn]

• Hang Soi Nhụ
• Di chỉ mộ thời Hán tại thôn Đá Bạc
• Hệ thống các bến bãi thương cảng cổ Vân Đồn: bến Cái Làng, bến Cống Cái, bến Con Quy, bến Cái Cổng, bến Cống Yên, bến Cống Hẹp, bến Gạo Rang… và bến Cống Đông, nằm ven những lạch nước sâu, rộng và lặng sóng được gọi là sông nhưng không phải sông, đó là: sông Mang, sông Cống Đông, sông Voi Lớn,…
• Đình làng Quan Lạn

Hệ thống hang động Karst và hòn đảo đá kỳ thú[sửa|sửa mã nguồn]

• Đảo hòn Đũa
• Đảo hòn Thiên Nga
• Hang Soi Nhụ

Các bãi tắm biển hoang sơ[sửa|sửa mã nguồn]

Từ hòn Thiên Nga ra khơi thêm 15 km, sẽ tìm thấy một chuỗi những bãi tắm nguyên sơ toàn một màu cát trắng, phẳng mịn dài hàng chục cây số trên một chuỗi các đảo Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng. Những bãi tắm này đều thoải và rộng hàng trăm mét kể từ bờ, độ sâu vừa phải nước chỉ tới ngang ngực.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vvc.vn
Category: Thời sự