Pháp chủ (chữ Hán: 法主) danh xưng đầy đủ là: Pháp chủ Hội đồng Chứng minh (chữ Hán: 越南佛教教會證明理事會法主) hay Thiền gia Pháp chủ (chữ Hán: 禪家法主) là ngôi vị cao nhất đứng đầu Giáo hội Phật giáo Việt Nam, tương tự ngôi vị Tăng thống trong một số giáo hội khác.
Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]
Pháp chủ tên tuổi rất đầy đủ là Pháp chủ Hội đồng Chứng minh, là tôn hiệu cao nhất đứng đầu Giáo hội Phật giáo. Hiện nay, chức vụ Pháp chủ dùng để gọi người chỉ huy cao nhất của Giáo hội Phật giáo Nước Ta. Pháp chủ là người đứng đầu Hội đồng Chứng minh, thay mặt đại diện Hội đồng Chứng minh phát hành những Giáo chỉ, những văn bản quan trọng nhất, đại diện thay mặt cho Giáo hội trong những hoạt động giải trí đối ngoại. Ngôi vị Pháp chủ chỉ được suy tôn bởi Đại hội Phật giáo toàn nước và là ngôi vị tại vị suốt đời .Từ khi xây dựng vào 1981 đến nay, Giáo hội Phật giáo Nước Ta đã suy tôn những vị Pháp chủ của Hội đồng chứng tỏ :
STT
|
Chân dung
|
Thọ đại giới
|
Pháp phái
|
Sơn môn
|
Tại vị
|
Trụ xứ
|
Các chức vụ khác
|
1
|
Đức Đệ Nhất Pháp chủ Đại lão Hoà thượng Thích Đức NhuậnĐại lão Hoà thượng |
1917
|
Tào Động
|
Đồng Đắc
|
1981–1993
|
- Chùa Đồng Đắc
- Chùa Quán Sứ
- Chùa Quảng Bá
- Chùa Hòe Nhai
- Chùa Phổ Giác
|
- Phó hội trưởng Hội Phật giáo thống nhất Việt Nam (1958 -1979)
- Quyền hội trưởng Hội Phật giáo thống nhất Việt Nam (1979 – 1981)
|
2
|
Đức Đệ Nhị Pháp chủ Đại lão Hoà thượng Thích Tâm TịchĐại lão Hoà thượng |
1939
|
Lâm Tế
|
Tế Xuyên
|
1997–2005
|
- Chùa Quán Sứ
- Chùa Cao Đà
- Tổ Đình Tế Xuyên – Bảo Khám
- Chùa Bồ Đề
|
- Chánh thư ký Hội đồng chứng minh (1987 – 1997)
- Phó Pháp chủ Hội đồng chứng minh (1992 -1997)
- Trưởng sơn môn Bồ Đề
- Trưởng sơn môn Tế Xuyên
|
3
|
Đức Đệ Tam Pháp chủ Đại lão Hoà thượng Thích Phổ TuệĐại lão Hoà thượng |
1937
|
Lâm Tế
|
Đa Bảo
|
2007–2021
|
|
- Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hà Tây (1993 – 2008)
- Hiệu trưởng Trường Trung cấp Phật học Hà Tây (1993 – 2008).
- Ủy viên Kiểm soát Hội đông Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam. (1992 – 1997)
- Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự GHPGVN (1997 – 2007)
- Viện trưởng Phân viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam tại Hà Nội (2003 – 2007).
- Tổng Biên tập tạp chí Nghiên cứu Phật học (2003 – 2007)
- Phó Trưởng ban Giáo dục Tăng Ni Trung ương GHPGVN.
- Phó ban Ban Tăng sự Trung ương GHPGVN (1997 – 2007).
- Phó Pháp chủ kiêm Chánh Thư ký Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam (2002 – 2007).
|
Trụ sứ của những đời Pháp chủ[sửa|sửa mã nguồn]
Từ khi xây dựng Giáo hội năm 1981, Đức Pháp chủ đệ nhất Thích Đức Nhuận và Đức Pháp chủ đệ nhị Thích Tâm Tịch trú tại chùa Quán Sứ là trụ sở chính của Giáo hội Phật giáo Nước Ta .Đại hội Phật giáo Toàn quốc khóa VI vào tháng 11 năm 2007 đã suy tôn Đức Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ lên ngôi vị Pháp chủ. Mặc dù ở ngôi vị Pháp chủ nhưng Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ không trú tại chùa Quán sứ – Trụ sở Giáo hội Phật giáo Nước Ta, mà vẫn trụ trì ở chùa Viên Minh ( chùa Ráng ) Phú Xuyên, TP. Hà Nội .
Quyền Pháp chủ Hội đồng Chứng minh[sửa|sửa mã nguồn]
Trong Điều 17 – Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam có ghi: “Trong thời gian của nhiệm kỳ, nếu Đức Pháp chủ khuyết vị thì Ban Thường trực Hội đồng Chứng minh cung thỉnh một trong các vị Phó Pháp chủ đảm nhiệm Quyền Pháp chủ và thông báo Hội đồng Chứng minh, Hội đồng Trị sự biết để suy tôn trong Hội nghị Thường niên gần nhất của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.”
Năm 1993 và năm 2005, sau khi hai vị Đệ Nhất và Đệ Nhị Pháp chủ viên tịch, Giáo hội đã không suy tôn Quyền Pháp chủ nào mà đợi đến Đại hội tiếp nối của Giáo hội ( vào năm 1997 và năm 2007 ) mới suy tôn một vị Pháp chủ kế vị .Năm 2021, ngay sau khi Đức Đệ Tam Pháp chủ Thích Phổ Tuệ viên tịch, nhân ngày lễ tưởng niệm tuần thất thứ 6 Đức Pháp Chủ tại chùa Vĩnh Nghiêm ( Thành Phố Hồ Chí Minh ), Ban Thường trực HĐCM đã tổ chức triển khai phiên họp đặc biệt quan trọng để suy tôn Hoà thượng Thích Trí Quảng lên ngôi Quyền Pháp chủ. Sau đó, lễ suy tôn diễn ra sáng 31/12, tại hội nghị kỳ 6, khóa VIII ( nhiệm kỳ 2017 – 2022 ) của Hội đồng trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Nước Ta .
Thiền gia Pháp chủ Hội Phật giáo Bắc Kỳ[sửa|sửa mã nguồn]
Trong thời kì chấn hưng Phật giáo, tại miền Bắc đã có ba vị được tôn làm Thiền gia Pháp chủ ( gọi tắt là Pháp chủ ), đứng đầu Hội Phật giáo Bắc Kỳ sau đổi là Giáo hội Tăng già Bắc Việt :
- Thiền gia Pháp chủ Hòa thượng Thích Thanh Hanh (1934 – 1936)
- Thiền gia Pháp chủ Hoà Thượng Thích Thanh Tường (1936): Sư thế danh là Đinh Xuân Lạc (1858-1936), trụ trì chùa Vũ Thạch quận Hoàn Kiếm và chùa Trầm huyện Chương Mĩ, Hà Nội.
- Thiền gia Pháp chủ Hòa thượng Thích Mật Ứng (1951 – 1952)
Phó Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]
Phó Pháp chủ là một giáo phẩm cao cấp chỉ đứng sau Pháp chủ trong Hội đồng Chứng minh, thường dành cho các Hòa thượng có tuổi hạ cao, uy tín trong Giáo hội, là thành viên Hội đồng Chứng minh. Các vị này thường được thỉnh đi chứng minh các sự kiện trọng đại của Phật giáo, tham dự các buổi lễ quan trọng; tham khảo và hỏi ý kiến trước khi thông qua các quyết định quan trọng cho Giáo hội Phật giáo; được thỉnh chủ trì, chứng minh trong các giới đàn; thường được ngồi tại vị trí trang trọng nhất của Lễ đài, sự kiện.
Phó Pháp Chủ kiêm Giám luật là một danh vị nhầm để suy cử cho các vị Hoà thượng tinh thông giáo điển đặc biệt là giới luật và hành trì nhầm để tôn vinh những đống góp đặc biệt của các ngài.
Phó Pháp Chủ kiêm Chánh Thư ký là một danh vị nhầm để suy cử cho vị Hòa thượng đảm trách vai trò thư kí của ban Thường trực Hội đồng Chứng minh.
Dưới đây là tổng hợp những Phó Pháp chủ từ khi xây dựng Giáo hội Phật giáo Nước Ta năm 1981 đến nay :
TT
|
Chân dung
|
Giáo phẩm
|
Pháp Danh
|
Năm sinh/mất
|
Nhiệm kỳ Phó pháp Chủ
|
Thời gian tại vị
|
Đại hội được suy cử
|
Ghi Chú
|
1
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Đôn Hậu
|
1905 – 1992
|
1981 – 1992
|
11
|
Đại hội I
|
Giám Luật
(1981 – 1992)
|
2
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Ẩn Lâm (Arannavasi)
|
1898-1982
|
1981 – 1982
|
1
|
Đại hội I
|
|
3
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Minh Nguyệt
|
1907-1985
|
1981 – 1985
|
4
|
Đại hội I
|
|
4
|
|
Hòa Thượng
|
Maha Saray
|
1918-2001
|
1981 – 2001
|
20
|
Đại hội I
|
|
5
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Huệ Thành
|
1912-1998
|
1981 – 1998
|
17
|
Đại hội I
|
|
6
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Mật Hiển
|
1907-1992
|
1981 – 1992
|
11
|
Đại hội I
|
|
7
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Nguyên Sinh
|
? – 1984
|
1981 – 1984
|
3
|
Đại hội I
|
Chánh Thư ký (1981 – 1984)
|
8
|
|
Hòa Thượng
|
Thạch Xom (Suvannathera)
|
1911-2006
|
1987 – 2006
|
19
|
Đại hội II
|
|
9
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Giác Nhu
|
1912-1997
|
1987 – 1997
|
10
|
Đại hội II
|
|
10
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Tâm Tịch
|
1915-2005
|
Phó Pháp Chủ 1987 – 1997
(Đăng đàn làm Đệ nhị Pháp chủ từ năm 1997 đến khi mất)
|
10
|
Đại hội II
|
Chánh Thư ký
(1987 – 1997)
|
11
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Trí Tịnh
|
1917-2014
|
1992 – 2014
|
22
|
Đại hội III
|
Giám Luật
(1992 – 2014)
|
12
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Tâm Thông
|
1916-1999
|
1997 – 1999
|
2
|
Đại hội IV
|
Chánh Thư ký
(1997 – 1999)
|
13
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Phổ Tuệ
|
1917-2021
|
Phó Pháp Chủ 2002 – 2007
(Đăng đàn làm đệ Tam Pháp chủ từ năm 2007 đến khi mất)
|
5
|
Đại hội V
|
Chánh Thư ký
(2002 – 2007)
|
14
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Kim Minh
|
1916-2008
|
2002 – 2008
|
6
|
Đại hội V
|
|
15
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Danh Nhưỡng
|
1929-2017
|
2002 – 2017
|
15
|
Đại hội V
|
Giám Luật
( 2007 – 2017 )
|
16
|
không_khung|236x236px
|
Hòa Thượng
|
Thích Minh Châu
|
1919-2012
|
2007 – 2012
|
5
|
Đại hội VI
|
|
17
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Thanh Sam
|
1929-2018
|
2007 – 2018
|
11
|
Đại hội VI
|
Chánh Thư ký
(2007 – 2017)
|
18
|
|
Hòa Thượng
|
Dương Nhơn
|
1930-
|
2007 – 2022
|
|
Đại hội VI
|
|
19
|
không_khung|231x231px
|
Hòa Thượng
|
Thích Hiển Pháp
|
1933-2018
|
2007 – 2018
|
11
|
Đại hội VI
|
|
20
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Thanh Bích
|
1913-2013
|
2012 – 2013
|
1
|
Đại hội VII
|
Giám Luật
(2012 – 2013)
|
21
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Giác Nhường
|
1937
|
2012 – 2022
|
|
Đại hội VII
|
Giám Luật
(2012 – 2022)
|
22
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Đức Nghiệp
|
1929
|
2012 – 2022
|
|
Đại hội VII
|
|
23
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Thiện Bình
|
1933-2016
|
2012 – 2016
|
4
|
Đại hội VII
|
|
24
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Đức Phương
|
1933-2018
|
2012 – 2018
|
6
|
Đại hội VII
|
|
25
|
|
Hoà Thượng
|
Thích Trí Tâm
|
1933-2017
|
2015 – 2017
|
2
|
Suy cử bổ sung năm 2015
|
|
26
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Chơn Thiện
|
1942-2016
|
2015 – 2016
|
1
|
Suy cử bổ sung năm 2015
|
|
27
|
|
Hòa Thượng
|
Thích Trí Quảng
|
1938
|
2015 – 2022
|
|
Suy cử bổ sung năm 2015
|
Giám Luật (2017-2022) Quyền pháp chủ (2022-)
|
28
|
|
Hoà Thượng
|
Thích Thanh Dũng
|
1932
|
2017- 2022
|
|
Đại hội VIII
|
Chánh thư ký
(2017 – 2022)
|
29
|
|
Hoà Thượng
|
Thích Thanh Từ
|
1924
|
2017- 2022
|
|
Đại hội VIII
|
|
30
|
|
Hoà Thượng
|
Thích Thiện Duyên
|
1926-2021
|
2017- 2021
|
4
|
Đại hội VIII
|
|
31
|
|
Hoà Thượng
|
Thích Thanh Đàm
|
1923 – 2022
|
2017- 2022
|
5
|
Đại hội VIII
|
|
32
|
|
Hoà Thượng
|
Thích Trí Tịnh[1]
|
1925
|
2017- 2022
|
|
Đại hội VIII
|
|
33
|
không_khung|165x165px
|
Hoà Thượng
|
Thích Hiển Tu
|
1921
|
2021-2022
|
|
suy cử bổ sung năm 2021
|
|
- ^ ( Hòa thượng Thích Trí Tịnh ở Linh Phong Thiền Uyển, Vũng Tàu, để phân biệt với Hòa thượng Thích Trí Tịnh ở chùa Vạn Đức, Tp Hồ Chí Minh )
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]