( Last Updated On : 14/09/2021 by Lytuong. net )
Phạm trù đạo đức học Nghĩa vụ. Nghĩa vụ là gì? Các quan điểm về nghĩa vụ.
Những quan niệm khác nhau về nghĩa vụ :
Nghĩa vụ là phạm trù cơ bản của đạo đức học. Nó quan hệ với phạm trù niềm hạnh phúc như là phương tiện đi lại và cứu cánh. Hạnh phúc và nghĩa vụ làm tiền đề cho nhau và lao lý lẫn nhau. Nghĩa vụ được nhận thức phụ thuộc vào vào thế giới quan khác nhau .
a / Chủ nghĩa duy tâm cho rằng nghĩa vụ là sự bắt buộc trước “ mệnh lệnh tuyệt đối ”. Kant, một nhà triết học cổ xưa Đức cho rằng mệnh lệnh tuyệt đối thôi thúc, sai khiến con người hành vi. Tuân theo mệnh lệnh tuyết đối tức là con người đã thực thi nghĩa vụ. Nói một cách khác, đạo đức học của Kant yên cầu con người hành vi theo cái phải làm, chứ không phải cái muốn làm. Hành vi đạo đức như vậy được biểu lộ như thể sự bắt buộc, không có tính tự giác. Chính Hegel, nhà triết học cổ xưa Đức cũng đã phê phán quan điểm đó của Kant là Kant đã lý giải một cách sai lầm đáng tiếc về giá trị của nghĩa vụ và đã hạ thấp con người .
b / Tôn giáo quan niệm nghĩa vụ là ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm trước thần linh, trước thượng đế. Nghĩa vụ thiêng liêng của con người là quyết tử mọi quyền lợi cá thể, nhu yếu bản thân để phụng sự ý nguyện của đấng tối cao và những thánh thần. Có như vậy khi về quốc tế bên kia con người sẽ được hưởng niềm hạnh phúc toàn vẹn .
c / Các nhà duy vật thế kỷ 17 – 18 đã lý giải phạm trù nghĩa vụ gắn liền với sư triển khai quyền lợi cá thể. Tuy nhiên, trong số những nhà duy vật Pháp thế kỷ 18 đã có ý niệm tân tiến của Holbach thừa nhận rằng nghĩa vụ đạo đức là cái tất yếu so với tổng thể mọi người, là cái không tách rời niềm hạnh phúc của cá thể và xã hội .
d / Các nhà đạo đức tư sản tân tiến lý giải phạm trù nghĩa vụ mang tính chủ quan, không có nội dung khách quan. Họ chủ trương giáo dục đạo đức chỉ dạy cho con người biết hành vi, không cần giáo dục cho họ ý thức về nghĩa vụ. Họ có dự tính vận dụng thành tựu của khoa học tác động ảnh hưởng vào thần kinh con người để dễ tinh chỉnh và điều khiển theo ý muốn của người chỉ huy. Như vậy là họ đang biến con người thành cái máy, làm mất đi tính tích cực, dữ thế chủ động, phát minh sáng tạo của con người .
Quan điểm đạo đức học Mácxít về nghĩa vụ đạo đức:
a/ Nghĩa vụ là ý thức trách nhiệm của con người, là ý thức cần phải làm và mong muốn làm vì lợi ích người khác và vì lợi ích chung của xã hội.
Nghĩa vụ đạo đức là một trong những nét đặc trưng của tính người. Ở con vật, mỗi hành vi nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu nhu yếu được triển khai theo bản năng. Ở con người thì sự phát sinh nhu yếu và hành vi nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu nhu yếu không số lượng giới hạn ở nghành nghề dịch vụ bản năng. Con người là một sinh thể có ý thức. Con người biết xác lập những hành vi nào là thiết yếu để thỏa mãn nhu cầu nhu yếu. Để thỏa mãn nhu cầu được những nhu yếu của mình trước hết con người phải lao động. Lao động khi nào cũng mang tính xã hội. Tính chất xã hội của lao động pháp luật bản tính xã hội của con người. Trong lao động, con người ý thức được sự thiết yếu phải hợp tác, từ đó con người có xu thế tương hỗ nhau, có quan hệ đoàn kết và công minh so với nhau. Con người quen dần với sự tất yếu phải hòa hợp những nhu yếu và ham muốn của mình với những nhu yếu và ham muốn của người khác, đem quyền lợi của mình phục tùng quyền lợi của người khác và của xã hội. Như vậy nghĩa vụ đạo đức được hình thành và được triển khai trải qua lao động của con người .
b/ Nghĩa vụ đạo đức được thực hiện một cách tự giác và tự do :
Nghĩa vụ đạo đức khác với nghĩa vụ pháp lý. Nghĩa vụ pháp lý bao hàm sự trừng giới, sự cưỡng chế bên ngoài. Nghĩa vụ đạo đức phát sinh do sự ý thức được nghĩa vụ và trách nhiệm trước người khác và xã hội, từ sự tự nguyện mong ước được làm của chủ thể. Nghĩa vụ đạo đức được triển khai và kiểm soát và điều chỉnh đa phần bằng sức mạnh bên trong của lương tâm mỗi người. Do vậy thực thi nghĩa vụ đạo đức là tự do .
c/ Nghĩa vu đạo đức có tính xã hội và khách quan :
Lợi ích của mỗi cá thể, của mỗi tập thể và của toàn xã hội chỉ hoàn toàn có thể triển khai, bảo vệ được trong mối quan hệ tôn trọng và ship hàng quyền lợi của nhau giữa cá thể này với cá thể khác, giữa cá thể và tập thể, giữa cá thể và xã hội. Mối quan hệ 2 chiều giữa hai chủ thể như vậy đem lại điều thiện cho cả 2 chủ thể, nó làm cho quan hệ đạo đức mang tính công minh thế cho nên nghĩa vụ có tính khách quan .
d/ Nghĩa vụ đạo đức được cụ thể hóa trong những hoàn cảnh, đối tượng cụ thể thành nhiệm vụ, bổn phận.
Bổn phận là nghĩa vụ đơn cử mà một người nào đó đã biết, đã nhận thức được và tự nguyện làm ví dụ điển hình như bổn phận làm con, bổn phận của một công dân. v.v …
5/5 – ( 1 bầu chọn )
