Đánh giá tác hại của ô nhiễm nguồn nước đối với đa dạng sinh học, sức khỏe con người và đề xuất các giải pháp giảm thiểu
15/04/2022
1. Thực trạng ô nhiễm nguồn nước ở Việt Nam
Theo Cục Quản lý Tài nguyên nước (Bộ TN&MT), Việt Nam hiện có 108 lưu vực sông (LVS) với khoảng 3.450 sông, suối tương đối lớn (chiều dài từ 10 km trở lên), trong đó có 9 hệ thống sông lớn (diện tích lưu vực (LV) lớn hơn 10.000 km2), bao gồm: Hồng, Thái Bình, Bằng Giang – Kỳ Cùng, Mã, Cả, Vu Gia – Thu Bồn, Ba, Đồng Nai và sông Cửu Long. Tổng lượng nước mặt trung bình hàng năm khoảng 830-840 tỷ m3, trong đó hơn 60% lượng nước được sản sinh từ nước ngoài, chỉ có khoảng 310-320 tỷ m3 được sản sinh trên lãnh thổ Việt Nam. Lượng nước bình quân đầu người trên 9.000 m3/năm. Nước dưới đất cũng có tổng trữ lượng tiềm năng khoảng 63 tỷ m3/năm, phân bố ở 26 đơn vị chứa nước lớn, nhưng tập trung chủ yếu ở đồng bằng Bắc bộ, Nam bộ và khu vực Tây Nguyên. Bên cạnh đó, Việt Nam còn có khoảng 2.900 hồ chứa thủy điện, thủy lợi tương đối lớn (dung tích từ 0,2 triệu m3 trở lên) đã vận hành, đang xây dựng hoặc đã có quy hoạch xây dựng, với tổng dung tích các hồ chứa trên 65 tỷ m3. Ngoài ra còn rất nhiều ao, hồ nhỏ tại các đô thị và vùng nông thôn trên cả nước.
Hầu hết, khu vực thượng nguồn của những LVS đều có chất lượng nước tương đối tốt. Một số khu vực thượng nguồn có hiện tượng kỳ lạ ô nhiễm do chịu ảnh hưởng tác động bởi hoạt động giải trí khai thác tài nguyên. Khu vực trung lưu và hạ lưu ( đặc biệt quan trọng là những đoạn chảy qua khu vực đô thị, khu vực công nghiệp, làng nghề ), môi trường nước liên tục bị ô nhiễm do tác động ảnh hưởng của chất thải. Mức độ ô nhiễm phụ thuộc vào vào yếu tố thủy văn ( tăng cao vào mùa khô ) và đặc biệt quan trọng phụ thuộc vào vào việc trấn áp những nguồn thải. Tại những khu vực bị ô nhiễm, hầu hết là ô nhiễm hữu cơ, những thông số kỹ thuật đặc trưng cho chất hữu cơ và vi sinh vật vượt ngưỡng số lượng giới hạn được cho phép. Vấn đề ô nhiễm dầu mỡ, sắt kẽm kim loại nặng chỉ xảy ra cục bộ tại những khu vực chịu tác động ảnh hưởng bởi những hoạt động giải trí giao thông vận tải thủy hoặc sản xuất công nghiệp, khai thác tài nguyên. Tại những khu vực cửa sông, đặc biệt quan trọng là những cửa sông khu vực đồng bằng sông Cửu Long ( ĐBSCL ), thực trạng xâm nhập mặn có xu thế ngày càng tăng mức độ nghiêm trọng .
Trong quá trình năm nay – 2020, với sự nỗ lực quản trị và trấn áp những nguồn gây ô nhiễm môi trường ( ÔNMT ), chất lượng nước trên những LVS lớn như : Hồng – Tỉnh Thái Bình, Mã, Vu Gia – Thu Bồn và Mê Công duy trì ở mức tốt. Nhiều sông, đoạn sông, nước sông sử dụng tốt cho mục tiêu cấp nước hoạt động và sinh hoạt. Tuy nhiên, một số ít khu vực vẫn ô nhiễm cục bộ, chất lượng nước ở mức kém, tuy nhiên đã có sự cải tổ đáng kể so với nhiều năm trước ( đoạn sông Cầu trước khi vào TP. Thái Nguyên ; đoạn sông Nhuệ chảy qua địa phận TP.HN, đoạn chảy qua chợ Đông Ba trên sông Hương … ). Bên cạnh đó, những điểm trung tâm về môi trường nước trên LVS vẫn chưa được cải tổ rõ ràng, điển hình như ô nhiễm trên những sông nội thành của thành phố TP. Hà Nội ( sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu, sông Sét … ) thuộc LVS Nhuệ ; sông Ngũ Huyện Khê, cầu Bóng Tối thuộc LVS Cầu và kênh Tân Hóa – Lò Gốm, kênh Tàu Hũ – Bến Nghé, kênh Tham Lương – Bến Cát – Vàm Thuật … thuộc LV mạng lưới hệ thống sông Đồng Nai. ÔNMT trên những LVS đa phần là ô nhiễm hữu cơ và dinh dưỡng, hầu hết những điểm quan trắc chưa ghi nhận tín hiệu ô nhiễm hóa chất BVTV. Vấn đề ô nhiễm dầu mỡ, sắt kẽm kim loại nặng chỉ xảy ra cục bộ tại những khu vực chịu tác động ảnh hưởng bởi hoạt động giải trí giao thông vận tải thủy hoặc sản xuất công nghiệp, khai thác tài nguyên .
Các điểm trung tâm về ÔNMT nước tập trung chuyên sâu trên những LV sông Nhuệ – sông Đáy, LVS Cầu và LV mạng lưới hệ thống sông Đồng Nai. Tại những LVS khác, tiến trình năm nay – 2020 chưa ghi nhận những điểm trung tâm về ÔNMT nước mặt ; tuy nhiên, tại những đoạn sông chảy qua khu vực hoạt động giải trí dân số tăng trưởng như chợ Đông Ba, ngã ba Sình trên sông Hương, chợ bến cá Cẩm Hòa, cầu Vĩnh Điện trên sông Thu Bồn hay khu vực cầu Thuận Phước trên sông Vu Gia …, chất lượng môi trường nước sông bị suy giảm so với những đoạn sông khác, tuy nhiên mức ô nhiễm giảm dần từ năm năm nay – 2020 .
Kết quả quan trắc quy trình tiến độ năm nay – 2020 cho thấy LV sông Nhuệ – sông Đáy có chất lượng môi trường nước sông liên tục ở mức “ kém ”, có tới 62 % số điểm quan trắc cho hiệu quả chất lượng nước ở mức “ xấu ” trở xuống ( WQI < 50 ), trong đó 31 % số điểm quan trắc cho tác dụng ở mức “ ô nhiễm nặng ” ( WQI < 25 ), cần những giải pháp giải quyết và xử lý trong tương lai. Đa phần những thông số kỹ thuật quan trắc đều có giá trị vượt ngưỡng A2 của QCVN 08 - MT : năm ngoái / BTNMT, nhóm hữu cơ và nhóm dinh dưỡng có tỷ suất vượt cao nhất, luôn ở mức trên 60 % tổng số hiệu quả quan trắc trong năm .
Biểu đồ 1. Diễn biến giá trị BOD5 trên sông Nhuệ quá trình năm nay – 2020
Nguồn : Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
Trên dòng chính sông Nhuệ, chất lượng môi trường nước sông dịch chuyển qua những năm, tuy nhiên giá trị trung bình năm của những thông số kỹ thuật ô nhiễm khá cao, vượt ngưỡng B1 của QCVN 08 – MT : năm ngoái / BTNMT. Theo dòng chảy của sông, ô nhiễm cục bộ Open liên tục trên đoạn sông Nhuệ chảy qua khu vực nội thành của thành phố TP. Hà Nội ( đoạn từ cầu Tó đến điểm cầu Chiếc ). Nguyên nhân gây ô nhiễm hầu hết do nước thải hoạt động và sinh hoạt của Q. HĐ Hà Đông và nước thải sản xuất của những cơ sở sản xuất và làng nghề trong khu vực ( nước thải làng nghề lụa Vạn Phúc, làng nghề miến Cự Đà … ) .
Sau khi tiếp đón nước sông Tô Lịch ( luân chuyển nước thải từ những Q. nội thành của thành phố TP. Hà Nội ), nước sông Nhuệ liên tục bị ô nhiễm nặng. Đoạn sông chảy qua địa phận những huyện Thường Tín, Phú Xuyên cũng bị ô nhiễm do nước thải hoạt động và sinh hoạt và làng nghề. Bên cạnh đó, nước sông Nhuệ bị ô nhiễm cũng gián tiếp tác động ảnh hưởng, làm suy giảm chất lượng nước sông Đáy, đặc biệt quan trọng vào mùa khô .
Biểu đồ 2. Diễn biến giá trị amoni trên sông Đáy tiến trình năm nay – 2020
Nguồn : Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
Các sông nội thành của thành phố Thành Phố Hà Nội ( sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu, sông Lừ, sông Sét ) là những điểm trung tâm ÔNMT trên LV sông Nhuệ – sông Đáy. Trong tiến trình năm nay – 2020, TP. Hà Nội đã có nhiều khu công trình, dự án Bất Động Sản, đề án bảo vệ, cải tổ môi trường nước những sông nội thành của thành phố, giúp làm giảm mức độ ÔNMT ( đặc biệt quan trọng là thông số kỹ thuật TSS ), tuy nhiên giá trị những thông số kỹ thuật hữu cơ, nitơ vẫn khá cao, vượt ngưỡng B1 của QCVN 08 – MT : năm ngoái / BTNMT. Trên sông Tô Lịch, đoạn chảy qua khu vực nội thành của thành phố từ Nghĩa Đô đến Cầu Sét, chỉ số WQI luôn có giá trị thấp ( < 25 ), nước tiếp tục bị ô nhiễm nặng và hầu hết chưa có sự cải tổ qua những năm. Các sông nội thành của thành phố khác như sông Lừ, sông Sét, sông Kim Ngưu ... cũng ở trong thực trạng tương tự như. Diễn biến giá trị BOD5 trên những sông nội thành của thành phố Thành Phố Hà Nội tiến trình năm nay - 2020 .
Biểu đồ 3. Diễn biến giá trị BOD5 trên những sông nội thành của thành phố TP.HN quá trình năm nay – 2020
Nguồn : Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
Biểu đồ 4. Diễn biến chỉ số WQI trên những sông nội thành của thành phố TP.HN quy trình tiến độ năm nay – 2020
Nguồn : Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
Sông Ngũ Huyện Khê vẫn là một trong những điểm trung tâm ô nhiễm nghiêm trọng, gây ÔNMT nước sông Cầu ( đoạn Bắc Giang – TP Bắc Ninh ). So với tiến trình trước, chất lượng nước sông Ngũ Huyện Khê đã có sự cải tổ nhưng vẫn liên tục bị ô nhiễm nặng ( cầu Đào Xá, Văn Môn, Song Thát, Lộc Hà ). Bên cạnh đó, việc điều tiết nước sông tại cống Đặng Xá của tỉnh TP Bắc Ninh ( nơi tiêu thoát nước từ sông Ngũ Huyện Khê ra sông Cầu ) tại một số ít thời gian chưa hài hòa và hợp lý, xả quá lớn và vượt quá năng lực tự làm sạch của sông Cầu, gây nên hiện tượng kỳ lạ cá chết tại vùng hạ lưu sông Cầu thuộc địa phận tỉnh Bắc Giang .
Biểu đồ 5. Diễn biến giá trị amoni trong nước sông Ngũ Huyện Khê quá trình năm nay – 2020
Nguồn : Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
Chất lượng môi trường nước biển chịu tác động ảnh hưởng mạnh của hoạt động giải trí tăng trưởng KT-XH khu vực ven bờ, đặc biệt quan trọng là hoạt động giải trí tăng trưởng cảng biển, hoạt động giải trí nuôi trồng thủy, món ăn hải sản ven biển hay hoạt động giải trí tăng trưởng du lịch biển .
Biểu đồ 6. Diễn biến giá trị thông số kỹ thuật tổng dầu mỡ khoáng trong môi trường nước biển ven bờ quy trình tiến độ 2018 – 2019
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
Biểu đồ 7. Diễn biến giá trị thông số kỹ thuật amoni trong môi trường nước biển ven bờ tại khu vực cửa sông quy trình tiến độ 2018 – 2020
Nguồn : Tổng hợp từ số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường
2. Các nguồn thải gây ÔNMT (nguồn) nước ở Việt Nam
Hiện nay, những con sông, suối, hồ chứa, hồ và biển của Nước Ta nhiễm những loại hóa chất, chất thải, nhựa và rất nhiều chất gây ô nhiễm khác. Đây là nguyên do mà nguồn nước đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng tác động xấu đi đến sức khỏe thể chất của con người cũng như những loại động vật hoang dã và thực vật do ÔNMT nước gây ra .
Nguồn ô nhiễm từ các loại nước thải
Nước thải hoạt động và sinh hoạt : Tùy theo khu vực, vùng miền, tỷ suất nước thải phát sinh từ những nguồn là khác nhau. Tuy nhiên, lượng nước thải hoạt động và sinh hoạt và nước thải công nghiệp vẫn chiếm tỷ suất lớn nhất trong cơ cấu tổ chức nước thải phát sinh. Bên cạnh những nguồn nước thải nêu trên, một lượng không nhỏ chất thải rắn ( CTR ) không được trấn áp, đổ bừa bãi cùng với những khu vực giải quyết và xử lý CTR không bảo vệ pháp luật cũng là rủi ro tiềm ẩn làm ô nhiễm những những nguồn nước trong LVS. Theo số liệu của Bộ Xây dựng, tính đến năm 2018, tỷ suất khu đô thị ( từ loại III trở lên ) được góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý nước thải ( XLNT ) tập trung chuyên sâu là 39 % với 43 nhà máy sản xuất XLNT tập trung chuyên sâu đã đi vào hoạt động giải trí, tổng hiệu suất phong cách thiết kế ” đạt 926.000 m3 / ngày đêm. Nếu kể cả những dự án Bất Động Sản đang kiến thiết xây dựng, có khoảng chừng 80 mạng lưới hệ thống XLNT tập trung chuyên sâu, tổng hiệu suất phong cách thiết kế khoảng chừng 2.400.000 m3 / ngày đêm. Tuy nhiên, những xí nghiệp sản xuất đã đi vào hoạt động giải trí mới chỉ phân phối được khoảng chừng 13 % nhu yếu. Nhiêu nhà máy sản xuất đã thiết kế xây dựng xong mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý nhưng chưa triển khai xong mạng lưới hệ thống cấp thoát nước đồng điệu, dẫn đến những nhà máy sản xuất chưa hoạt động giải trí hết hiệu suất, chỉ khoảng chừng xấp xỉ 20 % hiệu suất phong cách thiết kế ” ( Cục Quản lý Tài nguyên nước, 2017 ) .
Nước thải công nghiệp : Theo Bộ Công Thương, đến hết năm 2020, cả nước đã có 698 cụm công nghiệp ( CCN ) đi vào hoạt động giải trí với tỷ suất lấp đầy trung bình đạt 65 %, trong đó chỉ có 109 CCN có mạng lưới hệ thống XLNT tập trung chuyên sâu đã hoạt động giải trí, chiếm 17,2 %. Vùng Tây Nguyên có tỷ suất CCN có mạng lưới hệ thống XLNT tập trung chuyên sâu tối thiểu ( 3 % ), nhiều nhất là vùng Đông Nam Bộ ( 43 % )
Theo báo cáo giải trình công tác làm việc BVMT năm 2020 của Bộ NN&PTNT, cả nước hiện có 4.575 làng nghề, trong đó có 1.951 làng nghề được công nhận. Đến năm 2020, có 16,1 % làng nghề có mạng lưới hệ thống XLNT tập trung chuyên sâu đạt nhu yếu về BVMT. Hàng năm sẽ thải ra lượng rất lớn CTR, nước thải có chứa những chất ô nhiễm : N2O, CO2, CH4 … gây hiệu ứng nhà kính, một số ít sắt kẽm kim loại nặng và những vi sinh vật có hại, rủi ro tiềm ẩn gây ÔNMT không khí, đất, nước mặt và nước ngầm nếu như không có những giải pháp thu gom giải quyết và xử lý đúng kỹ thuật .
Nguồn ô nhiễm theo các lĩnh vực
Nguồn ô nhiễm do dân số và đô thị hóa : Nước Ta đang ở thời gian then chốt của quy trình tăng trưởng đô thị, mức độ tăng trưởng kinh tế tài chính nhanh trong quy trình tiến độ năm nay – 2020 đã thôi thúc quy trình tăng trưởng đô thị cả về lượng và chất. Theo báo cáo giải trình của Bộ Xây dựng, tính đến năm 2020, Nước Ta có 862 đô thị, tăng thêm 62 đô thị so với năm năm nay. Trong đó tăng thêm 5 đô thị loại I, 6 đô thị loại II, 7 đô thị loại III, 3 đô thị loại IV và 39 đô thị loại V. Giai đoạn năm nay – 2020, tỷ suất đô thị hóa toàn nước tăng từ 36,7 % năm năm nay lên 39,3 % năm 2020. Theo dự báo, tỷ suất đô thị hóa của Nước Ta sẽ đạt khoảng chừng 45 % vào năm 2026, số dân cư sinh sống tại đô thị khoảng chừng hơn 45 triệu. Tỷ lệ đô thị hóa cao nhất ở vùng Đông Nam Bộ ( 71,68 % ), thấp nhất tại vùng Trung du miềm núi phí Bắc ( trung du miền núi phía Bắc ), ( 21,89 % ). Các tỉnh, thành phố thường trực Trung ương có tỷ suất dân số đô thị cao gồm có TP. Hồ Chí Minh với 83 %, Thành Phố Đà Nẵng với 78,6 %, Tỉnh Bình Dương là 84,23 % và Quảng Ninh là 68,86 % .
Nguồn ô nhiễm từ những khu công nghiệp ( KCN ), CCN, khai thác tài nguyên : Đến hết năm 2020, toàn nước đã có 369 KCN được xây dựng ( gồm có 329 KCN nằm ngoài KKT, 34 KCN nằm trong những KKT ven biển, 6 KCN nằm trong KKT cửa khẩu ) với tổng diện tích quy hoạnh khoảng chừng 114 ngàn ha. Trong đó, có 284 KCN đã đi vào hoạt. Có 258 / 284 KCN ( hay 90,69 % ) có nhà máy sản xuất XLNT tập trung chuyên sâu hoạt động giải trí với tổng hiệu suất XLNT đạt hơn 1,1 triệu m3 / ngày đêm. Lao động trong những KCN khoảng chừng trên 3 triệu lao động. Trong thời hạn qua, trên địa phận cả nước, hiện tượng kỳ lạ ÔNMT nước đã làm cho hiện tượng kỳ lạ cá chết không bình thường hàng loạt. Theo báo cáo giải trình công tác làm việc BVMT năm 2020 của Bộ Công Thương, hoạt động giải trí khai thác tài nguyên phát sinh khoảng chừng 150 triệu m3 đất, đá bóc, hơn 100 triệu m3 nước thải và hàng nghìn tấn chất thải khác mỗi năm .
Ô nhiễm từ nông thôn, nông nghiệp, chăn nuôi, nuôi trồng thủy hải sản : Hiện nay, Nước Ta có khoảng chừng 70 % dân số đang sinh sống ở nông thôn, hạ tầng còn lỗi thời, phần nhiều những chất thải của con người và gia súc không được giải quyết và xử lý nên thấm xuống đất hoặc bị rửa trôi, làm cho thực trạng ô nhiễm nguồn nước về mặt hữu cơ và vi sinh vật ngày càng cao. Trong sản xuất nông nghiệp, do lạm dụng những loại thuốc bảo vệ thực vật, những nguồn nước ở sông, hồ, kênh, mương bị ô nhiễm, tác động ảnh hưởng lớn đến môi trường nước và sức khỏe thể chất nhân dân. Thời gian qua những trang trại chăn nuôi tập trung chuyên sâu ngày càng được lan rộng ra về quy mô và diện tích quy hoạnh, do đó số lượng gia súc, gia cầm vẫn duy trì không thay đổi ở mức 30 triệu con gia súc và 400 triệu con gia cầm / năm. Bên cạnh đó, việc nuôi trồng thủy hải sản ồ ạt, thiếu quy hoạch, không tuân theo quá trình kỹ thuật nên đã gây nhiều ảnh hưởng tác động xấu đi tới môi trường nước. Cùng với việc sử dụng nhiều và không đúng cách những loại hóa chất trong nuôi trồng thủy hải sản, những thức ăn dư lắng xuống đáy ao, hồ, lòng sông làm cho môi trường nước bị ô nhiễm những chất hữu cơ, làm tăng trưởng 1 số ít loài sinh vật gây bệnh và Open 1 số ít tảo độc, thậm chí còn đã có tín hiệu Open thủy triều đỏ ở một số ít vùng ven biển Nước Ta .
3. Tác động của ô nhiễm nguồn nước đối với kinh tế – xã hội
Các loại CTR ( túi ni lông, nhựa, những chai nước ngọt … ) ; hóa chất và sắt kẽm kim loại nặng từ nước thải công nghiệp, đô thị là tác nhân gây ô nhiễm nguồn nước. Những chất gây ô nhiễm này rất ô nhiễm so với sinh vật có trong nguồn nước, làm giảm năng lực sinh sản cũng như tuổi thọ của sinh vật. Khi nguồn nước bị ô nhiễm, sự ngày càng tăng của những chất dinh dưỡng mới có trong nguồn nước vô tình sẽ kích thích sự tăng trưởng của cây và tảo, hiệu quả là nguồn nước sẽ bị giảm ôxy một cách đáng kể. Sự thiếu ôxy này sẽ làm chết những loài thực vật và động vật hoang dã có trong nguồn nước và tạo ra vùng chết, nơi mà những nguồn nước không có sự sống của sinh vật. Không chỉ vậy, mùi nước hôi thối gây ảnh hưởng tác động đến chất lượng hoạt động và sinh hoạt sống của người dân xung quanh. Mọi vật trong tự nhiên đều sống sót theo một vòng tuần hoàn, nước ô nhiễm đã phá vỡ mắt xích đó, gây nguy khốn cho những sinh vật khác trong đó có con người .
Đối với sức khỏe thể chất con người, một số ít tín hiệu nhiễm bệnh dễ thấy khi sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm đó là : Nhiễm chì hay gặp những bệnh về thận, thần kinh ; Nhiễm Amoni làm da xanh, khung hình thiếu sức sống ; Nhiễm Natri gây bệnh về cao huyết áp, tim mạch ; Nhiễm Cadimi hoàn toàn có thể gây đau sống lưng hoặc thoái hóa đốt sống ; Các hợp chất hữu cơ, thuốc trừ sâu, thuốc dữ gìn và bảo vệ thực vật gây cảm xúc ói, nôn hoặc cao hơn là ngộ độc. Theo thống kê của Bộ Y tế và Bộ TN&MT, có khoảng chừng 9.000 người tử trận mỗi năm do nguồn nước và vệ sinh kém ; Khoảng 20.000 người mắc bệnh ung thư mới phát hiện mà một trong những nguyên do chính là do ô nhiễm nguồn nước ; 44 % trẻ nhỏ bị nhiễm giun và 27 % trẻm em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng tại Nước Ta do thiếu nước sạch và vệ sinh kém ; khoảng chừng 21 % dân số đang sử dụng nguồn nước bị nhiễm Asen .
Bên cạnh đó, ô nhiễm nguồn nước cũng gây ra những tổn thất lớn về kinh tế tài chính. ÔNMT nước tác động ảnh hưởng lớn đến những ngành kinh doanh thương mại thủy hải sản của người dân và làm cho dân cư không có nguồn nước tưới tiêu cho nông nghiệp. Trong khoảng chừng 5 năm trở lại đây, dòng sông Cửu An đoạn chảy qua huyện Ân Thi ( Hưng Yên ) đã thực sự trở thành nỗi ám ảnh của người dân những xã Đa Lộc, Bãi Sậy. Đoạn sông dài gần 3 km chảy qua những khu vực nói trên liên tục có màu đen kịt, nổi váng, sủi bọt và bốc mùi hôi thối nồng nặc. Đặc biệt, về mùa khô cứng, nước sông Cửu An luôn trong trình trạng đen đặc, không hề sử dụng để làm nguồn nước tưới cho cây vụ Đông. Nước ô nhiễm chảy đến đâu, cây cối chết ở đó. Ngay cả rau bèo trên sông cũng bị nhiễm độc và chết. Nguyên nhân được xác lập hầu hết là do nước thải từ những xí nghiệp sản xuất, nhà máy sản xuất, trang trại chăn nuôi và nước thải hoạt động và sinh hoạt xả trực tiếp với lưu lượng lớn. Tình trạng ô nhiễm nguồn nước mặt sông Cửu An còn tác động ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động giải trí sản xuất nông nghiệp của nhiều người dân. Tại những xã dọc theo hai bên bờ sông, nhiều hộ nông dân luôn trong thực trạng không có nước tưới. Chỉ tính riêng trong năm 2017 đã có hơn 30 ha nuôi thủy hải sản của xã Đa Lộc, hàng trăm ha đất nông nghiệp của những xã Bãi Sậy, Đa Lộc … bị thiếu nước sản xuất vì dòng sông ô nhiễm .
Sự cố môi trường biển do Công ty Formosa thành phố Hà Tĩnh gây ra năm năm nay đã gây ra thiệt hại lớn so với ngành du lịch. Số liệu thống kê cho thấy, tại 4 tỉnh bị ảnh hưởng tác động ( TP Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế ), tỷ suất khách du lịch hủy tour khoảng chừng 50 %, hiệu suất sử dụng phòng giảm từ 40 đến 50 % so với cùng kỳ năm năm ngoái. Đặc biệt, hiệu suất sử dụng phòng tại những địa phương của thành phố Hà Tĩnh chỉ đạt từ 10 – 20 % .
4. Kiến nghị một số giải pháp chủ yếu để giảm thiểu tác hại của ô nhiễm nguồn nước ở Việt Nam trong giai đoạn 2022 – 2025
Trách nhiệm công dân : Người dân tự nâng cao ý thức cá thể trong hội đồng. BVMT là nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi người, mọi tổ chức triển khai chính trị, xã hội .
Nhà nước, chính quyền sở tại những cấp : Tăng cường những hoạt động giải trí tuyên truyền giáo dục trong hội đồng, liên tục phát hành những chủ trương, quy định hướng dấn thi hành Luật BVMT năm 2020 ; Hoàn thiện chính sách, chủ trương pháp lý về BVMT ; Hoàn thiện mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai quản trị nhà nước về BVMT những cấp từ Trung ương đến những tỉnh, huyện, xã ; Tăng cường công tác làm việc kiểm tra so với những cơ sở sản xuất, kinh doanh thương mại, dịch vụ trên địa phận ; Tăng cường kiểm tra, trấn áp việc góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng những trạm XLNT công nghiệp, hoạt động và sinh hoạt tập trung chuyên sâu ; Tổ chức tốt hoạt động giải trí thu phí BVMT so với nước thải .
Đối với những bên tương quan : Các chủ nguồn thải tự giác triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm XLNT, BVMT ; Các cơ quan tư vấn tăng cường điều tra và nghiên cứu vận dụng những công nghệ tiên tiến mới tiên tiến và phát triển trong việc giải quyết và xử lý những loại nước thải từ nguồn phát sinh ; Tăng cường xã hội hóa, lan rộng ra và nâng cao hiệu suất cao hợp tác quốc tế về BVMT
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Các Báo cáo thực trạng Môi trường Quốc Gia 2012, năm ngoái, năm nay, 2018, 2019, 2020 .
2. Nguyễn Đức Khiển. Thực trạng và giải pháp hạn chế ô nhiêm nguồn nước tại Nước Ta .
3. Trần Lâm. Thực trạng báo động về ô nhiễm nguồn nước. Tạp chí Sức khỏe và đời sống 1-2016
4. Trần Hiếu Nhuệ, Lâm Minh Triết. XLNT.NXB KHKT, năm ngoái
5. Trần Hiếu Nhuệ và các đồng nghiệp. Quá trình Vi sinh vật trong các công trình xử lý nước. NXB KHKT 1998.
GS.TS Trần Hiếu Nhuệ
Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Nước Ta ( VACNE )
( Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số Chuyên đề Tiếng Việt I / 2022 )
