Người dân nín thở đi qua đoạn đường đầy bụi đang xây đắp trên đường Vũ Trọng Phụng, Thành Phố Hà Nội trưa 17-7 – Ảnh : NAM TRẦNĐể trấn áp thực trạng này, Bộ Tài nguyên và môi trường tự nhiên đang đề xuất kiến nghị Thủ tướng phát hành thông tư về tăng cường trấn áp ô nhiễm thiên nhiên và môi trường không khí .Nhiều chuyên viên thiên nhiên và môi trường đều chứng minh và khẳng định rằng cách giảm ô nhiễm không khí bền vững và kiên cố nhất là phải giảm được những nguồn phát thải ô nhiễm. Và đang còn quá nhiều yếu tố cần xử lý trên khoanh vùng phạm vi link vùng để giảm ô nhiễm không khí bền vững và kiên cố tại những đô thị .
Nhiều nguồn cùng thải
TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh đang trở thành những đô thị có mức độ ô nhiễm không khí cao nhất cả nước. Nhiều thời gian chỉ số chất lượng không khí ( AQI ) tại hai đô thị này chạm ngưỡng báo động. Bộ Tài nguyên và thiên nhiên và môi trường cũng nhìn nhận ô nhiễm không khí trên toàn nước có khunh hướng ngày càng tăng .Số liệu của Cục Đăng kiểm Nước Ta ghi nhận tính đến tháng 4-2020 cả nước có khoảng chừng 3,76 triệu ôtô, đến hết tháng 5-2020 số ôtô tăng lên 3,79 triệu xe, trung bình một tháng cả nước tăng thêm khoảng chừng 30.000 ôtô và có đến khoảng chừng 45 % ôtô, xe máy đang tập trung chuyên sâu tại TP. Hà Nội, TP.HCM.Riêng Thành Phố Hà Nội hiện có khoảng chừng 7 triệu xe máy, khoảng chừng 800.000 ôtô, trung bình mỗi tháng số xe máy, ôtô ĐK mới tăng lên hàng chục ngàn chiếc. Con số này chưa gồm có lượng ôtô, xe máy vãng lai từ những tỉnh vùng ven đổ về TP. Hà Nội để Giao hàng nhu yếu luân chuyển sản phẩm & hàng hóa và đi lại của dân cư .Tương tự tại TP.Hồ Chí Minh, Sở GTVT TP cho biết tính đến tháng 6-2019, toàn TP có khoảng chừng 8,94 triệu xe cá thể gồm khoảng chừng 825.300 ôtô và 8,12 triệu xe máy, tăng 6,98 % so với cùng kỳ năm 2018. Tính từ năm 2010 đến nay, TP Hồ Chí Minh tăng thêm hơn 4 triệu xe và trung bình mỗi người dân đều có một xe máy hoặc ôtô .Bộ Tài nguyên và thiên nhiên và môi trường nhìn nhận khí thải từ số lượng lớn xe cộ tham gia giao thông vận tải, trong đó có hàng triệu xe máy cũ, ôtô quá hạn lưu hành, không bảo vệ tiêu chuẩn khí thải là nguyên do chính dẫn tới ô nhiễm thiên nhiên và môi trường không khí tại TP. Hà Nội, Thành Phố Hồ Chí Minh lúc bấy giờ .Số lượng xe khổng lồ này còn thải vào không khí lượng khí thải tăng nhiều hơn nữa khi hạ tầng giao thông vận tải còn nhiều hạn chế, gây kẹt xe nhiều nơi, nhiều thời gian .Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và môi trường tự nhiên cũng xác lập bụi từ hoạt động giải trí kiến thiết xây dựng khu công trình, khí thải phát sinh từ cơ sở sản xuất công nghiệp, khí thải từ lò đốt sử dụng nguyên vật liệu hóa thạch như nhiệt điện than, sản xuất ximăng, hóa chất, phân bón … tại TP.HN, TP Hồ Chí Minh và vùng lân cận đang làm cho mức độ ô nhiễm không khí tại đô thị trở nên nghiêm trọng hơn .
Không khí tại Thành Phố Hà Nội có nhiều ngày trong thực trạng bị ô nhiễm nặng nề – Ảnh : NAM TRẦN
Tách bạch nguồn gây ô nhiễm để kiểm soát
Trao đổi với Tuổi Trẻ, tiến sỹ Hoàng Dương Tùng – quản trị Mạng lưới Không khí sạch Nước Ta, nguyên phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường – cho biết hiện TP TP.HN đã xác lập được những nguồn gây ô nhiễm từ xe cộ cá thể, từ những cơ sở sản xuất ngoài thành phố, hoạt động giải trí kiến thiết xây dựng đô thị và đốt rơm rác vùng ven đô thị .Điều kiện khí hậu thời tiết không phải nguyên do gây ô nhiễm, nhưng là yếu tố ảnh hưởng tác động làm tăng hay giảm ô nhiễm. Tuy nhiên, hiện chưa thể tách bạch được những nguồn gây ô nhiễm, chưa thể kiểm kê đúng mực tỉ lệ gây ô nhiễm của những nguồn khí thải để có những giải pháp đơn cử .Tuy vậy, theo tiến sỹ Tùng, nguồn gây ô nhiễm từ xe cá thể đang được nhận định và đánh giá là nguồn gây ô nhiễm lớn nhất. Trong khi phương tiện đi lại giao thông vận tải công cộng tại những đô thị chưa tăng trưởng, thế cho nên trước mắt phải có giải pháp cấp bách giảm ô nhiễm phát thải từ ôtô, xe máy bằng cách giảm số lượng xe cộ cá thể trải qua việc tăng trưởng mạng lưới hệ thống giao thông vận tải công cộng .Tiếp đó, cần trấn áp mức độ phát thải xe cộ trải qua kiểm định ôtô hằng năm và tiến tới kiểm định khí thải xe máy. Trường hợp xe không đạt cần trùng tu, bảo trì để đạt tiêu chuẩn phát thải khi chạy trên đường .Bên cạnh đó, những đô thị cần kiến thiết xây dựng những tuyến phố phát thải thấp, lao lý xe máy, ôtô đạt tiêu chuẩn nào mới được chạy và tăng cường sử dụng xe công cộng để giảm ô nhiễm từ giao thông vận tải. Đồng thời trấn áp khí thải từ những cơ sở sản xuất giấy, hạt nhựa, từ những xí nghiệp sản xuất ximăng, nhiệt điện … Muốn làm điều này cần một chính sách liên tỉnh để trấn áp ô nhiễm không khí đô thị, vì nhiều giải pháp thời hạn qua những đô thị đã đặt ra nhưng triển khai khá lờ đờ .
Còn theo PGS.TS Nguyễn Đình Hòe – tổng thư ký Hội Bảo vệ tài nguyên và môi trường Việt Nam, những đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM đều có tỉ trọng công nghiệp xây dựng rất cao, tỉ trọng đóng góp GDP của công nghiệp xây dựng vào tăng trưởng các đô thị rất lớn. Trong khi để tăng trưởng được 1% GDP thì môi trường suy thoái 4%, vì vậy tất cả các đô thị đều phải tính toán giải quyết bài toán ô nhiễm môi trường.
Cũng theo PGS.TS Nguyễn Đình Hòe, thủ phạm gây ô nhiễm không khí tại những đô thị tiên phong là sản xuất công nghiệp, kiến thiết xây dựng nhà cửa và phát thải từ xe cộ. Ngoài ba nguồn này, tỷ lệ nhà cao tầng liền kề quá rậm rạp làm nguồn gây ô nhiễm trở nên ô nhiễm hơn do hiệu ứng nhà kính, nhiệt độ vùng TT thường cao hơn vùng ven từ 2-3 độ .Các chuyên viên thiên nhiên và môi trường cũng cho rằng việc tăng trưởng những siêu đô thị quy mô 8-10 triệu dân chỉ những vương quốc lắm tiền họ mới tăng trưởng quy mô lớn như thế này, quy mô đô thị lớn thì càng khó trấn áp yếu tố môi trường tự nhiên, đô thị quy mô vừa và nhỏ dễ trấn áp ô nhiễm không khí hơn .
Xe khách xả khói đen mù mịt gây ô nhiễm thiên nhiên và môi trường trên đường Nguyễn Văn Linh, H.Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh – Ảnh : TỰ TRUNG
Báo động ô nhiễm không khí đô thị
Vào tháng 2-2020, tác dụng giám sát chất lượng không khí của AirVisual ghi nhận TP. hà Nội TP. Hà Nội lần tiên phong vượt qua Thành Phố Hà Nội Bắc Kinh ( Trung Quốc ), trở thành một trong những Thành Phố Hà Nội ô nhiễm nhất quốc tế. Nồng độ bụi mịn PM 2.5 trung bình ở TP. Hà Nội là 46,9 microgam / m3, cao gấp gần 5 lần khuyến nghị của WHO và gần 2 lần quy chuẩn Nước Ta .Cùng thời gian từ tháng 1, tháng 2 năm nay, số liệu quan trắc của Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và môi trường tự nhiên ghi nhận TP.HN có khoảng chừng 50 % số ngày có chỉ số chất lượng không khí ( AQI ) trên 100, ở mức kém đến rất xấu ; trong đó từ ngày 18-1 đến 21-2 thực trạng ô nhiễm không khí tại TP. Hà Nội ở mức nghiêm trọng khi có nhiều giờ chất lượng không khí ở ngưỡng rất xấu, tác động ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất người dân .
* PGS.TS Nguyễn Đình Hòe:
Cần có chiến lược dài hơi
Nền kinh tế tài chính lúc bấy giờ là nền kinh tế tài chính ăn vào môi trường tự nhiên, chỗ nào cũng thấy xả thải ô nhiễm không khí, nguồn nước nhưng chế tài không mạch lạc, rõ ràng. Muốn quản trị tốt môi trường tự nhiên đô thị, hạn chế ô nhiễm, cải tổ thiên nhiên và môi trường cần có những kế hoạch dài hơi 5-10 năm hoặc lâu hơn nữa .Muốn có một kế hoạch bảo vệ thiên nhiên và môi trường tốt cần có sự tham gia của người dân đô thị, kế hoạch này cần gắn với kế hoạch quy hoạch công nghiệp, GTVT. .. Ví dụ những khu Đức Giang, khu bóng đèn phích nước Rạng Đông ( Thành Phố Hà Nội ) từng xảy ra cháy nổ, gây ô nhiễm nghiêm trọng, tác động ảnh hưởng sức khỏe thể chất người dân là do không làm tốt quy hoạch, sơ tán xí nghiệp sản xuất ra khỏi nội ô chậm trễ .
* Chuyên gia tư vấn môi trường Đào Nhật Đình:
Phải đồng bộ nhiều giải pháp
Tình trạng ô nhiễm không khí tại TP.HN đã lê dài từ năm 1998 đến nay. Dù chính quyền sở tại TP. Hà Nội đã dời những nhà máy sản xuất như điện Yên Phụ, thuốc lá Thăng Long, cao su đặc Sao Vàng ra khỏi nội ô, đồng thời chuyển tiêu chuẩn khí thải ôtô từ Euro 0 lên Euro 4, xăng đang chuyển từ dùng xăng có chì sang dùng xăng không chì, đường phố đã sạch hơn …, Kết luận TP.HN đã làm được nhiều việc để cải tổ môi trường tự nhiên nhưng ô nhiễm không khí không giảm .
Tất nhiên, cần tiếp tục sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường hơn, khuyến khích người dân sử dụng giao thông công cộng chạy bằng điện nhiều hơn, nhưng dường như rất khó giảm được ô nhiễm không khí. Chẳng hạn, hiện nay nguồn gây ô nhiễm không khí vẫn do các phương tiện cá nhân xả thải, phần lớn bụi PM 2.5 là bụi thứ cấp và thải ra tới một mức nào đó sẽ xuất hiện bụi PM 2.5.
Nếu tất cả chúng ta giảm khí thải xe cộ 50% như Thành Phố Hà Nội giữa mùa COVID-19 thì mức độ ô nhiễm chưa giảm, lượng bụi PM 2.5 không giảm, phải giảm về 0 mới giảm được bụi PM 2.5 .Thêm vào đó, nhiều địa phương đã nỗ lực đưa công nghệ tiên tiến thân thiện với môi trường tự nhiên vào sản xuất tại những xí nghiệp sản xuất nhiệt điện than, xí nghiệp sản xuất ximăng quanh TP. Hà Nội nhưng những cụm công nghiệp làng nghề như làm giấy tại TP Bắc Ninh thì mức độ phát thải gây ô nhiễm vẫn như 20 năm trước và vẫn có ảnh hưởng tác động xấu đến TP.HN. 
Hà Nội, miền Bắc gia tăng ô nhiễm không khí về đêm TTO – Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường cảnh báo nhắc nhở người dân cần giảm những hoạt động giải trí ngoài trời vào buổi tối và đêm do ô nhiễm không khí ngày càng tăng.
