Trong tiến trình 2018 – 2020, hàng nghìn người trên cả nước đã tử trận do ảnh hưởng tác động bởi thực trạng ô nhiễm bụi mịn PM2. 5 .
Đó là tác dụng điều tra và nghiên cứu tác động ảnh hưởng của ô nhiễm không khí do Trung tâm điều tra và nghiên cứu ô nhiễm không khí và đổi khác khí hậu ( Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh ) và nhóm điều tra và nghiên cứu đến từ trường Đại học Công nghệ, Đại học Y tế công cộng triển khai, vừa được công bố .
Đô thị được xếp loại càng cao, nồng độ bụi mịn càng tăng
Tại hội thảo khoa học trực tuyến chia sẻ và cập nhật các kết quả nghiên cứu về chất lượng không khí tại Việt Nam giai đoạn 2018-2020, vừa được Tổng cục Môi trường tổ chức, Phó giáo sư, tiến sỹ Nguyễn Thị Nhật Thanh, thành viên nhóm nghiên cứu đến từ Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết Việt Nam có 193 đô thị (từ đặc biệt đến loại IV); xếp loại đô thị càng cao thì số đô thị có nồng độ PM 2.5 vượt ngưỡng Quy chuẩn Việt Nam (25μg/m3) càng tăng.
Trong đó, khu vực có nồng độ bụi PM2. 5 cao tập trung chuyên sâu đa phần ở những đô thị lớn như TP.HN, Thành phố Hồ Chí Minh …
Cụ thể, tại miền Bắc, phân bổ nồng độ bụi PM2. 5 trung bình theo dân số năm 2020 của những tỉnh / thành phố ở ngưỡng từ 12,7 đến 33,3 μg / m3. Nồng độ bụi PM2. 5 trung bình của những trạm cảm ứng và trạm Đại sứ quán Mỹ từ 22,0 đến 62,7 μg / m3. Có tới 44 % những tỉnh thành phố ở miền Bắc có nồng độ bụi PM 2.5 trung bình năm vượt ngưỡng Quy chuẩn Nước Ta .
Tại thành phố Thành Phố Hà Nội, phân bổ nồng độ bụi PM2. 5 trung bình theo số dân số năm 2020 của những Q. / huyện từ 24,5 đến 33,5 μg / m3 ; nồng độ bụi PM2. 5 trung bình của những trạm cảm ứng và trạm Đại sứ quán Mỹ tại TP.HN từ 22,3 đến 59,8 μg / m3 .
Trong đó, những Q. nội thành của thành phố Thành Phố Hà Nội như Q. Đống Đa, Ba Đình, Hai Bà Trưng, có nồng độ bụi mịn PM2. 5 cao nhất. Đây là những khu vực tập trung chuyên sâu đông dân cư, có tỷ lệ dân số và giao thông vận tải cao, nhiều hoạt động giải trí kinh tế tài chính xã hội .
[Xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh]
Tương tự, tại miền Trung, phân bổ nồng độ bụi PM2. 5 trung bình theo số dân số năm 2020 của những tỉnh / thành phố từ 11,5 đến 22,5 μg / m3. Nồng độ bụi PM2. 5 trung bình của những trạm cảm ứng từ 12,1 đến 35,9 μg / m3 ; trong đó Thanh Hóa là tỉnh có nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm vượt Quy chuẩn Việt Nam cao nhất .
Tại miền Nam, phân bổ nồng độ bụi PM2. 5 trung bình theo số dân số năm 2020 của những tỉnh / thành phố từ 11,9 đến 26,9 μg / m3. Nồng độ bụi PM2. 5 trung bình của những trạm cảm ứng và trạm của Lãnh sự quán Mỹ ở ngưỡng 15,6 đến 39,1 μg / m3 .
Khí thải từ phương tiện đi lại giao thông vận tải và từ mặt đường khi xe chạy là nguyên do gây bụi PM 2.5. ( Ảnh : Hùng Võ / Vietnam + )
Riêng tại Thành phố Hồ Chí Minh, phân bố nồng độ bụi PM2.5 trung bình theo số dân số năm 2020 của các quận/huyện cao nhất, từ 21,3 đến 27,4μg/m3; nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm 2020 của các trạm cảm biến từ 15,7 đến 39,1μg/m3.
Hàng nghìn người đã tử vong do bụi PM2.5
Theo phó giáo sư Hồ Quốc Bằng, Giám đốc Trung tâm điều tra và nghiên cứu ô nhiễm không khí và biến hóa khí hậu – Viện Môi trường và Tài nguyên ( Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh ), tác động ảnh hưởng của ô nhiễm không khí tác động ảnh hưởng tới những bệnh tim, phổi, ung thư phổi, đã khiến 1.397 ca tử trận. Trong đó, nồng độ trung bình năm bụi PM2. 5 cao nhất khiến 1.136 ca tử trận .
Theo ông Bằng, Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất Nước Ta với dân số hơn 8.6 triệu người ; có 637.323 chiếc xe ôtô, hơn 7,3 triệu chiếc xe máy, 4.757 cơ sở sản xuất, trong đó có 2.807 cơ sở sinh khí thải. Kết quả quan trắc cho thấy Thành phố Hồ Chí Minh bị ô nhiễm bụi PM2. 5 với nồng độ trung bình 24 giờ lên tới 129 ug / m3, vượt Quy chuẩn Nước Ta 3,5 lần .
Nguyên nhân gây ô nhiễm bụi PM2.5 và TSP (tổng bụi lơ lửng) tại Thành phố Hồ Chí Minh được xác định đến từ các nguồn thải như: Khí thải xe gắn máy, mặt đường khi xe chạy hay thắng xe, từ hộ gia đình, dệt may, cảng biển, thực phẩm, nhà hàng-quán ăn công trình xây dựng, vật liệu xây dựng, sản xuất giấy…
Trong số những nguồn thải trên, bụi PM2. 5 chiếm 32,3 % từ khí thải xe gắn máy và từ mặt đường khi xe chạy ; 32,3 % từ hộ mái ấm gia đình ; 13,3 % từ dệt may ; 7,3 % từ cảng biển ; 6,8 % từ nhà hàng quán ăn, quán ăn. Tương tự, TSP chiếm 24,9 % từ khí thải xe gắn máy, mặt đường khi xe chạy ; 14, % dệt may ; 8,8 % thực phẩm ; 7,5 % hộ mái ấm gia đình ; 6,0 % sản xuất giấy ; 6,0 % khu công trình kiến thiết xây dựng …
Tiến sỹ Nguyễn Thị Trang Nhung, thành viên nhóm nghiên cứu đến từ trường Đại học Y tế công cộng, cho biết báo cáo “Kết quả nghiên cứu tác động ô nhiễm không khí do bụi mịn PM2.5 lên sức khỏe cộng đồng tại Hà Nội năm 2019” cũng chỉ ra gánh nặng bệnh tật liên quan đến tử vong và nhập viện do phơi nhiễm với bụi mịn PM2.5 là đáng kể. Số ca tử vong sớm do phơi nhiễm với bụi mịn PM2.5 là 2.855 ca, tương đương khoảng 35,5 ca tử vong sớm trên 100.000 dân.
Theo báo cáo, các quận Đống Đa, Ba Đình và Hai Bà Trưng có tỷ suất tử vong cao do những bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí so với các quận, huyện khác.
Từ thực tiễn nêu trên, giới chuyên viên kiến cần có quy hoạch bổ trợ lắp ráp những trạm quan trắc truyền thống cuội nguồn tại những tỉnh, thành phố có nồng độ bụi PM2. 5 vượt chuẩn quy chuẩn ; tăng cấp và lan rộng ra mạng lưới trạm quan trắc không khí đạt tiêu chuẩn sự phân chia đồng đều trên cả nước …
Riêng tại Thành phố Hồ Chí Minh, đại diện Trung tâm nghiên cứu ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu cho biết bước đầu đã đề xuất 13 giải pháp kiểm soát ô nhiễm không khí đến năm 2025 như: Kiểm tra khí thải đột xuất xe cơ giới đang lưu hành; điều tra, rà soát thống kê số lượng xe cũ, xe máy đã qua sử dụng; đầu tư 9 trạm quan trắc chất lượng không khí tự động…
Ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết so với quản trị môi trường tự nhiên cấp tỉnh, năm 2021, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phát hành hướng dẫn lập Kế hoạch quản trị chất lượng thiên nhiên và môi trường cấp tỉnh. Đây là công cụ pháp lý quan trọng để tiến hành công tác làm việc bảo vệ môi trường tự nhiên không khí .
Tuy vậy, đại diện thay mặt Tổng cục Môi trường cũng thừa nhận ô nhiễm môi trường tự nhiên không khí là yếu tố phức tạp, tương quan đến nhiều nghành nghề dịch vụ và được hội đồng rất là chăm sóc. Vì thế, để giảm ô nhiễm không khí rất cần sự chung tay của những bộ / ngành, sự sát cánh của những chuyên viên và tổ chức triển khai trong và ngoài nước. / .
Hùng Võ (Vietnam+)
