Có lẽ quá nhiều người biết đến sự nổi tiếng của ông nhưng lại ít ai biết được những thăng trầm, những biến cố mà ông đã từng trải nghiệm trên con đường chạm tới vinh quang.
Trưởng văn phòng Luật sư Phạm Hồng Hải và cộng sự
Ông là PGS-TS-LS Phạm Hồng Hải, thành viên Hội đồng Lâm thời luật sư toàn nước, Trưởng văn phòng Luật sư Phạm Hồng Hải và tập sự .Phòng thao tác của ông nằm trên tầng 2 của Văn phòng Luật sư ( LS ) Phạm Hồng Hải và tập sự tại Khu đô thị mới Nam Trung Yên, đơn giản và giản dị đến không ngờ. Tôi quan sát mãi mà tịnh không thấy ông treo bất kể một thứ gì trên tường : bằng cấp, giấy ghi nhận, giấy khen hoặc ảnh chụp với những … VIP như cái cách mà 1 số ít người vẫn thường khoe trong phòng thao tác để dọa … khách .Chỉ có duy nhất một thứ được treo ở vị trí sang trọng và quý phái nhất, đó là một bức thư pháp mà nội dung là những lời dạy của Khổng Tử về đạo làm Người .Tôi hỏi, bằng tiến sĩ luật của Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga oách thế, sao không treo ? Ông bảo, học là để cho mình Giao hàng giảng dạy và điều tra và nghiên cứu khoa học chứ bằng cấp có phải để trang trí đâu mà … triển lãm .
Thì đúng vậy, 37 năm về trước, khi quốc gia còn trong khói lửa cuộc chiến tranh, Phạm Hồng Hải khi ấy là một anh lính trẻ, bị thương dập nát nửa người, phải nằm bất động trong Quân Y viện nhưng vẫn miệt mài đèn sách … trên giường bệnh .Với thương tích quá nặng, ông biết mình không khi nào có thời cơ được trở lại chiến đấu vì Tổ quốc nên ông tự thấy mình phải học để phụng sự quốc gia theo cách khác .Đơn giản vậy thôi chứ khi ấy nằm liệt giường, không đứng, không đi được, ông nào mơ đến tấm bằng tiến sĩ sau này. Cả chức vụ PGS, cả nghề luật sư, cả sự nổi tiếng … Nói tóm lại, toàn bộ những gì ông có giờ đây đều không có trong toan tính của ông lúc ấy .Chỉ duy có một điều, ông biết rất rõ, ngay từ khi ấy, đó là cuộc sống đã dành cho ông một ân huệ lớn khi ông là người duy nhất như mong muốn sống sót trong khi toàn bộ đồng đội trên boong của một con tàu không số đã phải vĩnh viễn nằm lại giữa biển khơi không khi nào trở về … Ông được ship hàng trên đoàn tàu Không số của Bộ Tư lệnh Hải quân ngay sau khi nhập ngũ, năm 1969. Thi tốt nghiệp đại trà phổ thông xong ở quê, chưa kịp nhận bằng thì ông xung phong ngay vào bộ đội .
Phó Giáo sư – Tiến sĩ – Luật sư Phạm Hồng Hải .Sở hữu một khuôn mặt hơi mang hình dáng … ngoại bang với hàng ria mép được chăm chút kỹ lưỡng, nhìn ông nom giống một diễn viên điện ảnh. Nhưng ông lại là một luật sư nổi tiếng, đã từng giữ chức vụ Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HN, đã từng xuất hiện trong những phiên tòa xét xử nổi đình nổi đám nhất, đã từng được VTV chọn là ” người đương thời “. Và, đặc biệt quan trọng hơn, ông là luật sư duy nhất ở ViệtCó lẽ thấy ông to khỏe, lại nhanh gọn, có trình độ ( thời ấy có bằng lớp 10 là rất oách ) nên ông được chọn vào đoàn tàu Không số. Đây là một đoàn tàu cảm tử chuyên chở vũ khí vào Nam. Chiến tranh khi ấy đang ở vào thời kỳ ác liệt nhất. Nhổ neo rồi không khi nào trở lại, mất xác trên biển khơi là chuyện thông thường của những con tàu Không số. Phạm Hồng Hải đã hai lần cùng đồng đội chở vũ khí vào Nam và con tàu của ông đã suôn sẻ trở về một cách bảo đảm an toàn .Nhưng biến cố xảy ra vào buổi chiều muộn ngày 16/4/1972, khi con tàu của ông đang nằm trên sông Cấm ( thuộc địa phận TP. Hải Phòng ) ăn hàng để chuẩn bị sẵn sàng cho một chuyến vào Nam thì bị máy bay Mỹ đánh bom trúng .Ký ức của ông giờ đây, về trận chiến ấy, chỉ còn những vệt sáng xanh lét hãi hùng của lửa, của tiếng bom nổ, tiếng máy bay Mỹ gầm rú. Trước khi ngất xỉu, ông chỉ kịp nhìn thấy những vệt sáng xanh lè của lửa và xác những người đồng đội cháy sém. Mãi sau này ông mới biết, trong số 20 người trên con tàu ấy, chỉ có 3 người sống sót. Đó là 2 chiến sỹ Giao hàng dưới hầm tàu và ông, người duy nhất còn sống trên boong tàu .Cuộc quay trở lại từ cái chết với những thương tích trầm trọng đã lấy đi của ông nhiều phần sức khỏe thể chất nhưng đã đem lại cho ông những bài học kinh nghiệm làm Người quý giá. Ông hiểu rằng, cuộc sống đã đem món quà Tặng Ngay vô giá là sự sống đến cho ông và tự thân ông, ông sẽ phải sống sao cho có ích nhất .Sau gần 2 năm ròng nằm liệt trong Quân Y viện, trải qua 3 lần phẫu thuật, ông đã mất đi nhiều phần sức khỏe thể chất. Là thương bệnh binh hạng 4/4, không còn có thời cơ trở lại mặt trận, ông quyết tâm học ngay trên giường bệnh .Ngày ấy, trong Quân Y viện Hải quân, đã có nhiều người kinh ngạc khi thấy hình ảnh một thương bệnh binh băng bó trắng toát khắp người nhưng vẫn miệt mài đọc sách, miệng lẩm nhẩm những công thức toán học. Thậm chí có người tưởng ông bị … tinh thần do sức ép của bom .
LS Phạm Hồng Hải (Người thứ 2, hàng đầu, từ phải sang)
trong Buổi Lễ ra mắt Hội đồng lâm thời Đoàn Luật sư toàn quốc.
Xuất viện năm 1973, ông thi ĐH và đậu ngay với số điểm trên cao. Không cần phần điểm ưu tiên dành cho bộ đội, ông đàng hoàng bước vào giảng đường ĐH. Và, không riêng gì có vậy, do điểm thi cao, ông còn được Nhà nước cử đi học ở quốc tế .Sang Liên Xô ( cũ ), ông được vào học luật ở Đại học Luật Tasken. Dù là thương bệnh binh mới ở mặt trận ra, sức khỏe thể chất kém nhưng ông học rất giỏi. Ông là một trong số những sinh viên khan hiếm được Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa XHCN Nước Ta tại Liên Xô ( cũ ) Tặng Ngay bằng khen vì thành tích xuất sắc trong học tập .
Phút căng thẳng trong công trong vụ án “vườn điều”.
Tốt nghiệp Đại học Luật Tasken với tấm bằng đỏ, ông về nước. Sáu năm học tập ở quốc tế, ông đã thu nạp được nhiều kiến thức và kỹ năng ở nhiều nghành thuộc về pháp luật .Nhưng, câu truyện về cái chết hụt năm xưa vẫn đeo bám ông, giống như một nỗi ám ảnh. Đã từng chạm vào cái chết nhưng lại được cuộc sống ban cho ân huệ được sống, hơn khi nào hết ông hiểu được một cách tận cùng cái quý giá của đời sống làm người. Vì thế mà trong rất nhiều kỹ năng và kiến thức đã học được, ông luôn luôn chăm sóc đến những gì thuộc về quyền con người, ngay cả trong những thực trạng ngặt nghèo nhất .
Bởi vậy, sau khi ở Đại học Luật Tasken trở về Việt Nam làm cán bộ nghiên cứu tại Viện Nhà nước và Pháp luật, ông quan tâm nhiều đến quyền của người bị buộc tội, trong đó có quyền được bào chữa. 
Phó Giáo sư – Tiến sĩ – Luật sư Phạm Hồng Hải
Đại diện Văn phòng Luật sư Hồng Hải & Cộng sự rất bức xúc trước tình trạng
cố tình vi phạm ngày một trắng trợn & sự coi thường Pháp luật của nhiều đối tượng hiện nay…
Trong vòng tố tụng, có nhiều loại người phạm tội. Có người phạm tội do cố ý nhưng cũng có không ít người phạm tội do vô ý, do thiếu hiểu biết về pháp lý và có cả những người bị hàm oan. Những đối tượng người tiêu dùng đó cần phải có người bào chữa. Bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp cho họ, góp thêm phần làm sáng tỏ thực sự khách quan chính là bảo vệ pháp chế XHCN. Còn kể cả trong trường hợp, tội lỗi của họ đã rõ ràng thì khi LS có tình thương với họ cũng là một động lực để họ hoàn lương .Hơn 10 năm làm cán bộ nghiên cứu và điều tra ở Viện Nhà nước và Pháp luật, ông đã đeo đuổi đề tài ” Bảo đảm quyền bào chữa cho người bị buộc tội ” .Để có tư liệu thực tiễn ship hàng việc nghiên cứu và điều tra khoa học, ông đã tham gia làm LS kiêm nhiệm, tiên phong là ở Đoàn LS TP. Hải Phòng rồi sau đó là Đoàn LS TP.HN. Năm 1991, ông quay lại Nga liên tục điều tra và nghiên cứu và bảo vệ thành công xuất sắc luận án Tiến sĩ Luật học với đề tài này tại Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga năm 1993 .Tám năm sau, năm 2001, với những góp phần trong giảng dạy và nghiên cứu và điều tra khoa học, ông được Hội đồng học hàm Nhà nước phong Phó giáo sư Luật học. Và, những đề tài khoa học xoay quanh chính sách minh oan trong tố tụng vẫn là niềm mê hồn của ông. Ông vẫn vừa giảng dạy, vừa nghiên cứu và điều tra, vừa tham gia bào chữa ở phiên tòa xét xử với tư cách là LS kiêm nhiệm .Nhưng có một điều đặc biệt quan trọng là, ngay từ khi Phạm Hồng Hải hành nghề luật sư như một nghề tay trái thì ông toàn được mời ngồi trong những phiên tòa xét xử nổi đình nổi đám để bào chữa cho những nhân vật cựu quan chức phạm tội, trong những vụ án từng là điểm trung tâm chú ý quan tâm của dư luận như vụ Năm Cam, vụ Mường Tè, vụ Lã Thị Kim Oanh … Ông đã từng là LS của bị cáo Trần Hùng Sơn ( trong vụ án Mường Tè ), của bị cáo Lương Quốc Dũng ( nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Thể dục thể thao ) … Rõ ràng, trong số hàng nghìn LS, ông là một trong số những người khan hiếm hay được mời bào chữa cho những nhân vật có thân phận đặc biệt quan trọng mà ta cứ hay gọi là … VIP và tất yếu là trong những vụ án không đơn thuần .Điều đó có phải ngẫu nhiên không và câu vấn đáp chắc như đinh là không. Lẽ vì, nghề LS cũng giống như nghề bác sĩ và những bị can, bị cáo khác gì những con bệnh. Đã có bệnh thì tất phải tìm bác sĩ giỏi mà cầu cứu thôi … Và, đó là một trong nhiều nguyên do họ tìm đến ông, mời ông bào chữa. Cứ thế, người nọ mách người kia và từ từ ông trở nên nổi tiếng. Đã thế, những vụ án lớn thường được truyền trên truyền hình. Gương mặt đầy chất ” Xinema ” của ông cũng vì vậy mà ngẫu nhiên Open ở mọi nhà .Nhưng việc tham gia bào chữa có làm ông trở nên nổi tiếng thì khi ấy với ông vẫn chỉ là để lấy trong thực tiễn ship hàng cho nghiên cứu và điều tra khoa học chứ ông không khi nào nhắm tới cái đích sẽ trở thành LS chuyên nghiệp .Cứ thế, tưởng rồi cuộc sống ông từ bấy sẽ mãi mãi gắn bó với việc làm giảng dạy và điều tra và nghiên cứu khoa học. Nhưng không phải. Năm 2004, lại một biến cố nữa xảy ra trong đời ông .Số là, Pháp lệnh Luật sư năm 2001 pháp luật chỉ có những người không phải là cán bộ, công chức Nhà nước mới được gia nhập đoàn LS. Đối với những người đang làm luật sư kiêm nhiệm ( tức là vừa làm công chức vừa làm luật sư ) như ông, Bộ Tư pháp sẽ cho gia hạn thêm 3 năm để quyết định hành động sẽ bỏ công chức sang làm LS hay thôi LS để làm công chức .Quy định đó vô tình trở thành bước ngoặt trong cuộc sống ông khi buộc ông phải đứng trước sự lựa chọn nghiệt ngã giữa hai việc làm mà ông cùng yêu quý. Đó là còn chưa kể, lúc ấy ông không chỉ có danh mà còn có ghế ( giữ chức vụ Trưởng phòng Nghiên cứu tư pháp hình sự của Viện Nhà nước và Pháp luật ). Nhưng rồi, bị đặt vào tình thế ngặt nghèo ấy, ông mới ngộ ra chính mình. Rằng, ông yêu nghề LS biết bao và lâu nay ông hành nghề bằng chính tình yêu vô biên ấy chứ không chỉ đơn thuần để làm thực tiễn để ship hàng cho việc nghiên cứu và điều tra khoa học .Và, thế là như một định mệnh, ông quyết định hành động xin về hưu để làm LS chuyên nghiệp. Sợ bị vợ ngăn cản, ông đã phải giấu vợ viết đơn xin nghỉ hưu. Và, hiệu quả của sự lựa chọn nghiệt ngã ấy là sự sinh ra của Văn phòng LS Phạm Hồng Hải và tập sự .Có văn phòng riêng, ông càng nhiều người mua hơn và ” người mua truyền thống cuội nguồn ” của ông lại vẫn là những … cựu VIP. Tôi đã đặt lên bàn ông câu hỏi của nhiều bạn đọc trong và ngoài giới LS rằng, có phải giờ đây ông đã rất giàu và giàu lên nhờ những ” người mua truyền thống lịch sử ” ấy ?Cứ tưởng câu hỏi không dễ chịu đó sẽ hoặc làm ông nổi xung hoặc ” nhã nhặn ” hơn là tìm cách tránh mặt. Nhưng không, ông rưng rưng cười, thay cho câu vấn đáp bằng một câu truyện .Luật sư Phạm Hồng Hải đang tranh tụng trong Vụ án giết người trên xe Lexus của Kim AnhĐó là một lần, có một phụ nữ lặn lội từ Cao Bằng xuống TP.HN, tìm đến Văn phòng LS của ông mời đích danh ông bào chữa cho chồng bà ta nguyên là một cựu quan chức, phạm tội đang bị tạm giam tại Trại tạm giam Công an tỉnh Cao Bằng. LS Phạm Hồng Hải nhận lời và sau một thời hạn nghiên cứu và điều tra hồ sơ, thấy có nhiều điểm chưa rõ, ông đã lên Cao Bằng làm thủ tục vào gặp bị can tại trại giam để hỏi thêm một số ít yếu tố .Nhưng khi gặp LS Phạm Hồng Hải tại Trại giam thì thật giật mình, vị cựu quan chức này, hình như là theo thói quen, bỗng lên giọng hách dịch : ” Là luật sư của tôi, anh đã điều tra và nghiên cứu hồ sơ kỹ chưa mà đã lên đây gặp tôi ? Nếu chưa điều tra và nghiên cứu kỹ, mời anh về, tôi không thao tác ” .Phạm Hồng Hải không vấn đáp. Ông mở cặp lặng lẽ đưa cho vị cựu quan chức một mảnh giấy trắng phau, một cây bút và nói rành mạch từng lời : ” Tôi đề xuất bị can viết đơn phủ nhận luật sư ” .Bào chữa cho những VIP, dù lúc ấy họ chỉ còn là cựu VIP vì đã trở thành bị can, nhưng ai bảo là không cay đắng …* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Thông tin thêm về LS Phạm Hồng Hải:
“Một cuộc đời không phẳng lặng” – Hầu hết mọi người đều thốt lên như vậy khi được biết qua về cuộc đời ông. Đó là Phạm Hồng Hải – vị luật sư, chủ nhiệm Đoàn Luật sư Hà nội. Dù trải qua nhiều biến động trong cuộc đời, gặp ông, ta vẫn thấy toát sự nhân hậu và lòng tin vào con người.
Từ đoàn tàu không số
Lớn lên trong 1 mái ấm gia đình 7 anh chị em, trải qua tuổi thơ lúc ở chỗ này lúc ở chỗ khác theo cơ quan bố trong quá trình chống cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ lần thứ nhất. Khát khao chiến đấu vì tổ quốc, đó là hình ảnh chung của thế hệ người trẻ tuổi một thời đạn lửa, chưa đầy 16 tuổi đã tốt nghiệp lớp 10, ông đã viết quyết tâm thư vào bộ đội. Ông được phân về trong Đoàn tàu không số thuộc Bộ Tư lệnh Hải Quân từ năm 1969 đến năm 1974 .Bước ngoặt lớn nhất của cuộc sống ông là sau khi bị thương trong một cuộc chiến đấu với không quân Mỹ vào ngày 16 tháng 4 năm 1972. Trong trận chiến đấu đó, toàn bộ những cán bộ chiến sỹ trên con tầu đều quyết tử và mất xác chỉ còn có 3 người : ông và chiến sỹ ra đa ship hàng trên bong. Còn hai đồng đội khác là 2 chiến sỹ cơ điện Giao hàng dưới hầm ngầm con tầu. Như vậy, trong trận chiến đấu đó, ông là người duy nhất trên bong tầu còn sống sót. Với thương tích cánh tay trái bị dập nát, tai trái bị sức ép bom B52 hầu hết mất hết thính lực, rất nhiều vết thương trên ứng dụng vùng ngực và bụng nên ông phải điều trị trong Quân y viện Quân chủng Hải Quân trong vòng 1 năm trời với 3 lần lên bàn mổ .
Đến tiến sĩ, nhà Luật gia
Ngay từ những ngày nằm trong Quân y viện, ông đã xác định cần phải trở lại với công việc học hành. Vì thế, trong thời gian này, ông đã sưu tầm sách vở để ôn luyện chờ khi có điều kiện thi Đại học. Sau khi ra viện, ông đã được chuyển về trại điều dưỡng thương binh và từ đây ông đã thi Đại học vào tháng 9 năm 1973. Nhờ đạt diểm cao nên ông đã được cử đi học luật ở Liên Xô cũ.
Sau khi tốt nghiệp Đại học luật Liên Xô với tấm bằng đỏ ( bằng ưu ), ông vẫn chưa mường tượng được nghề luật sư như thế nào. Chính thế cho nên, ông đã xin về làm công tác làm việc nghiên cứu và điều tra và giảng dạy tại Viện Nhà nước và Pháp luật. Ngay từ đầu năm 1980, ông đã là hội viên Hội luật gia Nước Ta và là thành viên của Văn phòng tư vấn pháp lý thuộc Hội luật gia thành phố Thành Phố Hà Nội. Công tác nghiên cứu và điều tra khoa học đã bổ trợ cho ông tri thức trong nhiều nghành nghề dịch vụ pháp lý khác nhau và tạo ra những điều kiện kèm theo thuận tiện để làm công tác làm việc tư vấn. Từ năm 1996, vì biết ông là người đã từng sống và chiến đấu ở Đoàn tầu không số nên những luật sư ở thành phố Hải Phòng Đất Cảng đã mời ông gia nhập Đoàn luật sư thành phố Hải Phòng Đất Cảng. Như vậy, từ năm 1996, ông vẫn làm cán bộ nghiên cứu và điều tra giảng dạy pháp lý nhưng làm luật sư kiêm nhiệm. Tuy nhiên, cho tới năm 2004, mặc dầu lúc này ông đã bảo vệ Tiến sỹ luật học được 11 năm và phong hàm Giáo sư được 3 năm và đang giữ chức vụ Trưởng phòng nghiên cứu và điều tra tư pháp hình sự, ông vẫn quyết định hành động nghỉ hưu sớm để làm luật sư chuyên nghiệp .Trải qua nhiều vụ án phức tạp, điển hình như ” vụ án vườn điều “, ông và những tập sự đã thiết kế xây dựng được uy tín cho văn phòng Luật sư của ông và những đồng sự. Sự tin tưởng đó đã khiến ông được bầu vào vị trí Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Hà nội, đại diện thay mặt cho hơn 300 tổ chức triển khai hành nghề với số lượng gần 2000 luật sư kể cả luật sư tập sự .
