Trong những mô hình báo chí truyền thông, phát thanh là mô hình có lợi thế, thông tin nhanh, quy trình đảm nhiệm thuận tiện, phương tiện đi lại nghe đơn thuần, hình thức thông tin sôi động nhờ sử dụng hiệu suất cao những phương tiện đi lại lời nói, tiếng động, âm nhạc .Trong những mô hình báo chí truyền thông, phát thanh là mô hình có lợi thế, thông tin nhanh, quy trình tiếp đón thuận tiện, phương tiện đi lại nghe đơn thuần, hình thức thông tin sôi động nhờ sử dụng hiệu suất cao những phương tiện đi lại lời nói, tiếng động, âm nhạc .
Kênh truyền thông quan trọng
Mức độ nhạy bén của phát thanh được nhìn nhận là “ hoàn toàn có thể tức khắc đưa thính giả của mình tới bên kia đường phố, thành phố, quốc gia hay quốc tế. Phát thanh hoàn toàn có thể phát tin từ hiện trường một sự kiện quan trọng trong khi nhóm làm chương trình truyền hình còn đang đi lấy thiết bị “ truyền hình trực tiếp ”, còn phóng viên báo chí báo viết vẫn đang ghi chép. Sẽ còn phải chờ thêm nhiều phút nữa trước khi người ta hoàn toàn có thể xem được trên truyền hình, và nhiều giờ nữa đọc trên báo viết ” ( 1 ). Chính bởi những lợi thế này, phát thanh ngày này được coi là kênh truyền thông có vai trò quan trọng số 1 trong đời sống tân tiến .
Tuy nhiên, sự lên ngôi của những mô hình báo chí truyền thông mới và mạng xã hội ngày này đang tạo ra thế cạnh tranh đối đầu quyết liệt giữa những mô hình báo chí truyền thông. Đặc biệt, với đặc trưng nhanh, rộng và khoanh vùng phạm vi tương tác đa chiều, không phân biệt khoảng trống và thời hạn, mạng xã hội thực sự đang là một “ gã khổng lồ ” có ảnh hưởng tác động vô cùng can đảm và mạnh mẽ tới đời sống con người ở mọi vương quốc .
Các lợi thế của phát thanh giờ đây không còn là độc quyền trước sự lên ngôi và có phần lấn lướt của mạng xã hội trên nền tảng công nghệ tiên tiến số .
Trong kỷ nguyên bùng nổ thông tin lúc bấy giờ, phát thanh không hề bằng lòng với hào quang trong quá khứ. Để sống sót và tăng trưởng, phát thanh thời nay buộc phải thay đổi trên nhiều phương diện. Ngoài những yếu tố quan trọng số 1 là nâng cao chất lượng nội dung thông tin, thay đổi hình thức và phong thái bộc lộ …, phát thanh cần một mạng lưới hệ thống trang thiết bị văn minh, đồng nhất theo chuẩn quốc tế .
Để đến được với thính giả, ngoài việc góp vốn đầu tư về phương tiện kỹ thuật để có sóng trong, sóng khỏe, chất lượng âm thanh tốt, phát thanh cần tạo ra năng lực tiếp cận công chúng một cách nhạy bén, ở đâu có thông tin, ở đó có phát thanh. Sự tăng trưởng của Internet và công nghệ tiên tiến số đã làm biến hóa cơ bản thói quen tiếp đón của công chúng .
Nếu như trước đây, đài phát thanh từ chỗ quyết định hành động cho thính giả nghe gì, nghe khi nào và nghe như thế nào, thì nay thính giả là người dữ thế chủ động, trấn áp, lựa chọn cái mình muốn nghe, thời gian nghe, khoảng trống nghe. Vì vậy, ngoài chiếc radio truyền thống lịch sử, phát thanh cần phải Open trên nền tảng Internet, trên những thiết bị di động phổ cập như điện thoại thông minh mưu trí và những thiết bị cầm tay thông dụng khác .
Phát thanh thời nay không thuần túy chỉ là nghe, mà cần cung ứng nhu yếu của công chúng dưới nhiều dạng thức, nhiều mô hình truyền thông khác nhau gồm : video, audio, văn bản, phát trực tiếp liên tục 24/7, Internet, podcast, mobile để tạo ra ảnh hưởng tác động lớn nhất và thoáng rộng nhất. Công nghệ đóng vai trò rất là quan trọng trong kỷ nguyên số của phát thanh tân tiến .
Phát thanh kỹ thuật số
Thực tế những năm qua, phát thanh quốc tế đã và đang chuyển nhanh sang công nghệ tiên tiến số DAB ( Digital Audio Broadcasting ). Theo bà Woro Indah Widiastuti, Giám đốc Bộ Công nghệ tin tức và Truyền thông Indonesia, ngay từ những năm đầu của thế kỷ XXI, nhà nước Indonesia đã xác lập, không hề chỉ dựa vào phát thanh đơn thuần mà phải tăng trưởng phát thanh kỹ thuật số .
Vì thế ngay từ năm 2006, nhà nước Indonesia đã xây dựng một nhóm tăng trưởng phát thanh kỹ thuật số và phát sóng thử nghiệm tiên phong ở Jakarta, sau đó tăng trưởng rộng ra toàn nước, tiến tới đổi khác dần dịch vụ analog sang kỹ thuật số ( 2 )
Sau Na Uy, dự báo sẽ có nhiều nước từng bước dừng phát sóng FM để chuyển sang phát sóng số. Lý do của sự quy đổi này là chất lượng âm thanh số tốt hơn, tích hợp và đồng điệu hóa được radio với những mô hình truyền thông khác như chạy text, hình ảnh, web ; năng lực phát podcast, ngân sách quản lý và vận hành rẻ hơn nhiều so với phát sóng truyền thống lịch sử ( trường hợp ở Na Uy là rẻ hơn 8 lần ). Na Uy ước tính, những đài phát thanh sẽ tiết kiệm ngân sách và chi phí được hơn 200 triệu kroner, tương tự 23,5 triệu USD / năm bằng cách dừng phát thanh FM .
Tại Hội thảo Báo chí quốc tế với chủ đề : Báo chí Việt – Lào trong kỷ nguyên truyền thông số ( ngày 26/7/2019 ), PGS, tiến sỹ Nguyễn Thế Kỷ, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Nước Ta khẳng định chắc chắn : “ Xu hướng số hóa là không hề đảo ngược trong tiến trình tăng trưởng lúc bấy giờ của quốc tế. Và báo chí truyền thông, truyền thông – với tư cách là một ngành nghề, luôn tiếp xúc sớm nhất, phản ứng nhạy bén nhất với mọi dịch chuyển xã hội, đương nhiên, không hề thoát ra ngoài quỹ đạo của sự tăng trưởng này. Trong đó, báo chí truyền thông truyền thống cuội nguồn, gồm có phát thanh, truyền hình, báo in … là nghành chịu tác động ảnh hưởng thâm thúy nhất ” ( 3 ) .
Thực tế cho thấy, việc ứng dụng công nghệ tiên tiến số vào phát thanh văn minh là một bước tiến quan trọng, được cho phép những đài phát thanh xử lý được nhiều chưa ổn, giảm ngân sách khai thác, tăng nguồn thu với những dịch vụ ngày càng tăng, đem lại nhiều quyền lợi về hiệu suất quang phổ và chất lượng âm thanh .
Trong yếu tố san sẻ thông tin, công nghệ số mở ra năng lực tàng trữ lớn, việc sử dụng và phát hành những tài liệu nghe nhìn tốt hơn từ bộ phận tàng trữ của những đài phát thanh. Kỹ thuật số là giải pháp tối đa hóa những giá trị của phát thanh, trải qua những chính sách trao đổi số hóa khác nhau hoàn toàn có thể tạo ra nguồn thu và ảnh hưởng tác động lớn .
Giải pháp có tính đột phá
Mặc dù có nhiều ưu điểm, nhưng phát thanh số ở Nước Ta vẫn chưa tăng trưởng mạnh vì tương quan đến công nghệ tiên tiến, ngân sách khởi đầu và công tác làm việc quản trị. Tại Nước Ta lúc bấy giờ, phát thanh FM vẫn đang được sử dụng cho công tác làm việc tuyên truyền ở nhiều địa phương, nhất là những vùng sâu, vùng xa .
Để nâng cao chất lượng hiệu suất cao hoạt động giải trí và tăng cường công tác làm việc quản trị ngành phát thanh – truyền hình trong tình hình mới, ngày 16/2/2009 Thủ tướng nhà nước đã ký Quyết định Số 22/2009 / QĐ-TTg, phê duyệt Quy hoạch truyền dẫn, phát sóng phát thanh, truyền hình đến năm 2020 .
Theo đó, đến năm 2020 công nghệ tiên tiến số sẽ được vận dụng thoáng đãng trong truyền dẫn, phát sóng phát thanh. Phấn đấu đa phần những hộ mái ấm gia đình ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo có nhu yếu, được cung ứng thiết bị thu những kênh chương trình phát thanh kỹ thuật số với Chi tiêu tương thích. Để đạt được những tiềm năng trên, nhà nước đã đề ra 6 giải pháp trọng tâm cho mạng lưới hệ thống phát thanh ở Nước Ta là :
– Nâng cao và thống nhất nhận thức, tăng cường thông tin, tuyên truyền ;
– Hoàn thiện những chính sách, chủ trương, pháp luật nhằm mục đích triển khai xong môi trường tự nhiên pháp lý để thôi thúc tăng trưởng hạ tầng truyền dẫn, phát sóng ;
– Đổi mới tổ chức triển khai hoạt động giải trí truyền dẫn, phát sóng ;
– Phát triển nguồn lực ;
– Nghiên cứu, tăng trưởng và thay đổi công nghệ tiên tiến ;
– Đẩy mạnh hợp tác quốc tế .
Có thể nói, những giải pháp trên vừa là khuynh hướng quan trọng, đồng thời là cơ sở pháp lý cho mạng lưới hệ thống phát thanh Nước Ta tăng trưởng tổng lực và đồng điệu trong tương lai .
Về mặt kim chỉ nan, nếu thực thi đúng lộ trình, thì năm 2020 này phát thanh Nước Ta sẽ về đích trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên số tổng lực. Tuy nhiên, một trong những yếu tố cốt lõi, đồng thời cũng là khó khăn vất vả so với Nước Ta và nhiều nước tăng trưởng lúc bấy giờ là chưa thống nhất chọn được định dạng chuẩn cho phát thanh số .
Chẳng hạn, nước Mỹ có khuynh hướng chọn chuẩn HD Radio, nguyên do khoảng chừng 70 % người Mỹ có thói quen nghe Radio trên xe xe hơi .
Nước Hàn chọn chuẩn DMB +, định dạng chuẩn cho người nghe đài trên điện thoại di động, thiết bị đa phương tiện cầm tay .
Châu Âu chọn chuẩn DRM + cho di động. Nước Úc chọn chuẩn DAB + cho thiết bị đa phương tiện .
Nhiều nước trong khu vực châu Á thử nghiệm phát sóng số chuẩn HDRadio, DRM. Ấn Độ chọn chuẩn DRM +, đồng thời có kế hoạch sản xuất máy thu thanh số. Việc chọn chuẩn cho phát thanh số tùy thuộc điều kiện kèm theo tự nhiên, thực trạng kinh tế tài chính, xã hội, trình độ dân trí của mỗi nước. Đến nay trên quốc tế chưa có quy mô chung cho phát thanh số mặt đất ( 4 ) .
Một yếu tố khác so với phát thanh Nước Ta lúc bấy giờ, mặc dầu hầu hết trong 64 đài tỉnh, thành phố thường trực Trung ương đều đã vận dụng công nghệ tiên tiến số vào khu vực sản xuất và truyền dẫn, nhưng khâu phát sóng thì vẫn đang triển khai theo công nghệ tiên tiến analog .
Đây là công nghệ tiên tiến truyền thống cuội nguồn, có hiệu suất phát sóng lớn và năng lực hoạt động giải trí 24/24 giờ. Vùng phủ sóng của nhiều đài đã vươn ra những tỉnh lân cận, gây can nhiễu lẫn nhau, dẫn đến tiêu tốn lãng phí về tài nguyên tần số và vùng phủ sóng .
Tại Nước Ta, sóng phát thanh mặc dầu đã được đưa lên Vinasat, qua những mạng truyền thông, lan tỏa thoáng đãng, tuy nhiên phát thanh vẫn đang phải đương đầu với nhiều thử thách, với những phương tiện đi lại truyền thông xã hội, yên cầu những đài phát thanh phải nhanh gọn biến hóa kinh khủng từ phát thanh truyền thống cuội nguồn sang phát thanh kỹ thuật số để mê hoặc người nghe ( 5 ) .
Có thể nói, so với những mô hình truyền thông mới, mặc dầu bị lấn lướt nhưng phát thanh vẫn là mô hình có những thế mạnh không thua kém. Phát thanh hoàn toàn có thể đưa thông tin tức thì, công chúng hoàn toàn có thể cùng làm tin, cùng phản hồi về một yếu tố nào đó .
Với phát thanh, công chúng hoàn toàn có thể trực tiếp tương tác với người làm chương trình và tương tác với nhau. Đặc biệt, công chúng trọn vẹn có lợi thế trong việc đảm nhiệm thông tin khi đang vận động và di chuyển …
Tiện lợi hơn những mô hình báo chí truyền thông khác, dù đang làm bất kể việc gì, bất kể ở đâu ( không cần phải nhìn như truyền hình, hay dùng tay để lật trang như trang báo in hay báo điện tử ) công chúng cũng hoàn toàn có thể nghe được phát thanh …
Trong xã hội lúc bấy giờ, phát thanh ở Nước Ta không chỉ là người bạn sát cánh an toàn và đáng tin cậy của phần đông công chúng mà còn là công cụ quan trọng số 1 của Đảng, Nhà nước, trong việc triển khai những trách nhiệm chính trị – xã hội .
Để triển khai tốt vai trò, thiên chức của mình trong môi trường tự nhiên truyền thông mới, cung ứng nhu yếu ngày càng cao của thính giả, những đài phát thanh ở Nước Ta cần tập trung chuyên sâu 1 số ít yếu tố sau :
– Thứ nhất, cần nhanh gọn điều tra và nghiên cứu, thống nhất lựa chọn định dạng chuẩn cho phát thanh số, phối hợp với hạ tầng hiện có, tích hợp nhiều phương pháp truyền thông, phối hợp ngặt nghèo với doanh nghiệp để sản xuất cung ứng thiết bị thu, phát, thiết bị đầu cuối cho tương thích, không để tiêu tốn lãng phí về thời hạn và kinh tế tài chính ;
– Thứ hai, tăng cường việc vận dụng phương pháp làm báo đa phương tiện, tăng nhanh việc thông tin bằng âm thanh tích hợp với nhiều dạng thức như : video, văn bản, hình ảnh … để tạo ra sự sinh động cho người tiếp đón ;
– Thứ ba, cùng với phát sóng chương trình phát thanh số, những đài phát thanh cần tận dụng nhiều kênh thông tin khác nhau trên nền tảng Internet, khai thác tối đa lợi thế của mạng xã hội để thông tin đến với công chúng nhanh, rộng, linh động và phổ dụng ;
– Thứ tư, trong khâu truyền dẫn, phát sóng chương trình, những đài phát thanh cần đẩy nhanh quá trình góp vốn đầu tư tăng trưởng hạ tầng truyền dẫn, phát sóng văn minh, đồng nhất, thống nhất về tiêu chuẩn và công nghệ tiên tiến ; hướng tới tiềm năng sửa chữa thay thế trọn vẹn hạ tầng truyền dẫn, phát sóng sang công nghệ tiên tiến số, đa dạng hóa những mô hình dịch vụ và nâng cao hiệu suất cao sử dụng nguồn tài nguyên tần số. / .
_________________
Bài đăng trên Tạp chí điện tử Người làm báo ngày 22.7.2020
(1) Marray Masterton and Roger Patching, Sau đây là bản tin chi tiết, NXB Thế giới (2001).
(2), (5) Kim Hoàng, “Phát thanh và sự kết nối công nghệ truyền thông”, http://brt.vn/26/76707/Phat-thanhva-su-ket-noi-cong-nghe-truyen-thong.htm
(3) Nguyễn Thế Kỷ, “Báo chí, phát thanh, truyền hình trong kỷ nguyên số đa nền tảng”, http://nguoilambao.vn/bao-chi-phat-thanh-truyen-hinh-trong-ky-nguyen-so-da-nen-tang-n15073.html
(4) Đào Duy Hứa, “Phát thanh số: cơ hội và thách thức”, https://vov.vn/xa-hoi/dau-an-vov/phat-thanh-so-cohoi-va-thach-thuc-547801.vov
TS. Nguyễn Văn Trường
