Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang ngày càng ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống kinh tế – xã hội trên khắp toàn cầu. Những công nghệ “thời thượng” từ cuộc cách mạng này như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ chuỗi khối (Blockchain) đang tích cực đóng góp cho cuộc sống nhân loại.
Nhiều trí thức trẻ người Việt Nam học ở những ngôi trường đại học hàng đầu thế giới đang cố gắng phát triển các giải pháp công nghệ để giải quyết một số vấn đề lớn của thế giới, trong đó một số giải pháp đã đạt được thành công đáng ghi nhận. Tuổi Trẻ Xuân giới thiệu ba gương mặt thế hệ 8X và 9X tiêu biểu dưới đây.
Hơn 10 năm qua, tiến sỹ Nguyễn Anh Tuấn ( ĐH Minnesota, Mỹ ) chỉ miệt mài một hướng nghiên cứu và điều tra : phong cách thiết kế, tăng trưởng con chip và công nghệ nền tảng cho cánh tay robot giúp người cụt tay tìm lại cảm xúc hoạt động tự nhiên .
Với những ai là fan của dòng phim khoa học viễn tưởng như Star Wars, chuyện cánh tay robot dường như đã nghe từ “xửa xưa” rồi. Nhưng với những người làm khoa học như TS Tuấn, hành trình hơn 10 năm phát triển công nghệ lõi cho món “xửa xưa” đó vẫn đang ở giai đoạn “học bò” như cách anh ví von.
Chàng trai sinh năm 1992 may mắn khi sớm nhận ra con đường anh muốn đi, càng may mắn hơn khi đam mê và nỗ lực của anh gặp được “bệ đỡ” tin cậy là GS Yang Zhi – người thầy nhận ra tiềm năng đặc biệt từ cậu học trò Việt Nam khi ông là giáo sư tại ĐH Quốc gia Singapore. Cả hai thầy trò đều tin rằng tín hiệu điện não và thần kinh là con đường hiệu quả nhất để tạo ra một giao diện giúp kết nối suy nghĩ của con người với máy tính.
Công nghệ đó, nếu thành công, có thể mở ra một kỷ nguyên mới: cộng sinh giữa con người và máy móc. Đây cũng là đề tài luận án tiến sĩ của Tuấn. Một điều lý thú là cả luận văn tốt nghiệp ĐH và luận án tiến sĩ của Tuấn đều được giải luận văn xuất sắc nhất ĐH Quốc gia Singapore (2014) và ĐH Minnesota (2021).
Trong thời hạn ở Nước Singapore, Tuấn cùng đồng nghiệp phong cách thiết kế và tạo ra nhiều chip vi mạch hoàn toàn có thể đọc tín hiệu điện não cũng như kích thích mô thần kinh. Nhóm tăng trưởng được những thuật toán mới để giải quyết và xử lý tín hiệu điện não hiệu suất cao nhất. Kết hợp những con chip và thuật toán đó giúp tạo ra một giao diện hai chiều giữa mô thần kinh và máy tính, đây chính là những nền tảng công nghệ cốt lõi cho dự án Bất Động Sản tham vọng là làm ra cánh tay robot hoàn toàn có thể điều khiển và tinh chỉnh bằng ý nghĩ, giúp những người mất tay tìm lại cảm xúc hoạt động tự nhiên như thật .
Tất cả những thành tựu điều tra và nghiên cứu đã đạt được, dù đáng kể, vẫn khiến Tuấn và GS Yang chưa thỏa mãn nhu cầu. Cả hai đều không muốn những khu công trình này chỉ nằm trong những báo cáo giải trình khoa học, họ muốn chúng giúp ích được nhiều người .
Sau nhiều lần chuyện trò về điều đó, cuối năm năm ngoái, GS Yang quyết định hành động về Mỹ giảng dạy và tìm hướng đi mới. Dĩ nhiên ông không về Mỹ một mình. Tuấn trở thành nghiên cứu sinh tiến sỹ tại phòng thí nghiệm của GS Yang ở ĐH Minnesota năm năm nay để liên tục theo đuổi giấc mơ chung .
Cơ hội ứng dụng nghiên cứu và điều tra vào trong thực tiễn đã đến năm 2017 khi phòng lab của GS Yang chính thức được Công ty Nerves mời tham gia dự án Bất Động Sản nhằm mục đích tạo ra giao diện thần kinh hoàn toàn có thể giúp người cụt tay tinh chỉnh và điều khiển cánh tay giả linh động, đồng thời Phục hồi xúc giác như cánh tay thật .
Lúc đó, nhóm nghiên cứu và điều tra của Tuấn và GS Yang đã dùng con chip nhóm đã tăng trưởng trong nhiều năm để sửa chữa thay thế những máy thu tín hiệu thần kinh có sẵn trên thị trường. Nhóm cũng nhanh gọn tăng trưởng quy mô AI có năng lực giải thuật tín hiệu thần kinh thu được từ người bệnh với độ đúng chuẩn gần như tuyệt đối .
Hệ thống tích lũy và giải thuật tín hiệu thần kinh này hoàn toàn có thể giúp người bệnh điều khiển và tinh chỉnh cánh tay giả một cách tự nhiên. Bệnh nhân tâm lý về hành vi muốn làm giống như tay thật và hoàn toàn có thể tinh chỉnh và điều khiển cả 5 ngón tay độc lập chứ không phải chỉ có 1-2 hành vi được lập trình sẵn .
Và vì mạng lưới hệ thống này giải thuật tín hiệu từ dây thần kinh, nối trực tiếp với hệ thần kinh TW mà không phải trải qua cơ bắp còn sót lại nên hiệu suất cao không còn chịu ràng buộc vào mức độ tổn thương chi của người bệnh nữa. ” Theo tôi biết, đây là lần tiên phong ở Mỹ có một công nghệ làm cánh tay robot sử dụng vi điện cực và AI giải thuật tín hiệu thần kinh để tái tạo năng lực hoạt động cho người cụt tay “, Tuấn tự hào nói .
Năm 2019, GS Yang xây dựng Công ty Fasikl ( hiện ông cũng là CEO công ty này ) để tìm kiếm góp vốn đầu tư từ trong và ngoài nước Mỹ nhằm mục đích thương mại kinh doanh hóa loại sản phẩm của họ. Từ đó tới nay, nhóm điều tra và nghiên cứu đã đệ trình 5 sáng tạo về công nghệ giao diện thần kinh và AI lên Bộ Thương mại Mỹ, trong đó 1 cái đã được đồng ý chấp thuận, 4 cái đang trong quy trình xét duyệt .
Nhóm cũng đang hợp tác với những y bác sĩ số 1 ở ĐH Minnesota để lan rộng ra thử nghiệm trên người. Fasikl không chỉ hướng đến bệnh nhân cụt tay chân mà còn muốn ứng dụng công nghệ này vào chẩn đoán, chữa trị nhiều bệnh về thoái hóa thần kinh khác như Alzheimer, Parkinson, đau dây thần kinh .
Là người tiên phong ứng dụng công nghệ blockchain vào nghành nghề dịch vụ tài liệu y tế ở Nước Ta, tiến sỹ Võ – Reinhard Quy ( hay Võ Cẩm Quy ) vẫn đang nỗ lực tìm kiếm những giải pháp thay đổi phát minh sáng tạo trong mạng lưới hệ thống y tế, mang lại quyền lợi bình đẳng cho tổng thể mọi người .
Thuộc lứa sinh viên được huấn luyện và đào tạo chính quy tiên phong về nghành nghề dịch vụ tin sinh học tại Trường ĐH Khoa học tự nhiên ( ĐHQG TP.Hồ Chí Minh ), chị Cẩm Quy ( tên thường gọi là Quy Võ – Reinhard, sinh năm 1981 ) tiếp cận những ứng dụng đo lường và thống kê trong nghành sinh học từ rất sớm .
Nhưng cơ duyên đến với blockchain để rồi nảy ra ý tưởng sáng tạo vận dụng công nghệ này vào y tế khởi đầu từ một báo cáo giải trình khoa học nói về mối liên hệ giữa blockchain và quyền riêng tư tài liệu của Viện Công nghệ Massachusetts ( Mỹ ) chị đọc được năm năm ngoái .
Bài báo là khoảnh khắc vụt sáng khiến nhà khoa học trẻ nhận ra chị đã có một mục tiêu, một con đường riêng. Hiểu rằng mình còn thiếu nhiều kiến thức kinh doanh, chị xin nghỉ việc để đi học và lấy bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh tại ĐH Thương mại và luật EBS (Đức).
Sau đó chị hào hứng lao vào học hỏi về blockchain. Chị tìm đọc tài liệu, dự những hội thảo chiến lược tương quan và đa phần dành thời hạn đọc tài liệu của những tổ chức triển khai, tập đoàn lớn tăng trưởng, ứng dụng blockchain. Tất cả chị đều tự học, tự đặt câu hỏi và tìm cách xử lý những yếu tố trong nghành nghề dịch vụ còn khá mới ở thời gian đó .
“ Khi đã biết mình muốn gì, bạn sẽ biết mình cần học gì, cần sự tương hỗ nào ”, chị nói về những ngày đầu khi quyết định hành động lao vào vào con đường mới cách đây hơn 6 năm. Tới năm 2017, chị gặp GS Eberhard Scheuer, người có sáng tạo độc đáo về tokenization tài liệu y tế ở Zurich, Thụy Sĩ. Đồng chí hướng, tháng 11-2017, chị và GS Scheuer xây dựng Công ty dHealth Foundation ở Thụy Sĩ .
DHealth work của chị Quy là nền tảng blockchain dẫn đầu trong lĩnh vực y tế sức khỏe để giảm nguy cơ gian lận, tăng tính bảo mật cho dữ liệu và hiệu quả của quy trình. Hiện tại công ty đã ứng dụng hạ tầng blockchain vào việc xác thực chứng nhận sức khỏe, theo dõi tiếp xúc COVID-19 và theo dõi điều trị.
Năm ngoái dHealth Foundation phối hợp Bệnh viện Phổi TP.HN thực thi dự án Bất Động Sản thử nghiệm ứng dụng blockchain để theo dõi quy trình điều trị người bệnh phổi trong một thời hạn dài. Để tăng cường sự tuân thủ điều trị lao của bệnh nhân, ứng dụng thiết kế xây dựng chính sách tưởng thưởng để khuyến khích người bệnh thông tin hằng ngày cho bác sĩ trải qua app trên thiết bị di động, đồng thời bảo lưu danh tính .
Kết thúc liệu trình điều trị, họ hoàn toàn có thể dùng số điểm thưởng tích được đổi những voucher dịch vụ y tế như một đợt khám sức khỏe thể chất tổng quát không tính tiền ngay tại Bệnh viện Phổi TP.HN .
Với cách này, bác sĩ có thể theo dõi sức khỏe người bệnh hằng ngày dù ở rất xa. Tới đợt tái khám, họ có thể tùy chỉnh cách điều trị, liều lượng và loại thuốc phù hợp hơn với bệnh nhân.
Cho tới nay dHealth Foundation vẫn đang hoạt động giải trí theo quy mô của một công ty phi doanh thu và không chiếm hữu bất kể tài liệu nào của người dùng. Mọi dữ liệu tương quan sẽ do chính đơn vị chức năng sử dụng ứng dụng tàng trữ và quản trị với sự đồng thuận của bệnh nhân và người dùng .
Đây có lẽ chính là điểm khác biệt lớn nhất của dHealth Foundation so với các công ty có hoạt động liên quan tới dữ liệu lớn (big data). Điều này khiến họ thuyết phục được chính quyền các nước phát triển vốn có luật lệ nghiêm về bảo vệ dữ liệu người dùng.
Sinh ra trong mái ấm gia đình có cha mẹ đều là bác sĩ, hai chị gái đều làm ngành y dược, bản thân yêu thích ngành y từ những năm cấp II nhưng Nguyễn Đức Thành không khi nào nghĩ sẽ theo ngành này vì không tự tin với môn sinh học .
Cựu học sinh Trường chuyên Lê Quý Đôn, Thành Phố Đà Nẵng bắt đầu chọn học ngành vật lý kỹ thuật tại ĐH Bách khoa Thành Phố Hà Nội. Khi qua Mỹ học tiến sỹ tại ĐH Princeton, anh cũng chọn khoa cơ khí và kỹ thuật hàng không. Tại trường ĐH Mỹ Gianh Giá, anh tìm thấy niềm mê hồn của đời mình : công nghệ nano .
Hướng tìm tòi sâu vào vật tư nano và những ứng dụng vô cùng phong phú và đa dạng của nó trong y học làm Thành thực sự hứng thú. Thành học hỏi, làm thực nghiệm “ điên cuồng ” trong phòng thí nghiệm, lắm khi tới gần 20 giờ mỗi ngày. Có những ngày tuyết rơi dày, anh vác cả xe đạp điện lên vai, lội tuyết tới lab ( phòng thí nghiệm ) thao tác khi hướng điều tra và nghiên cứu ngày một rõ ràng hơn và chạm đúng đam mê thực sự .
Đem kiến thức và đam mê đó tới Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) để học tiếp hai năm chương trình đào tạo sau tiến sĩ, Thành như “cá gặp nước” khi biết ở đây đang thực hiện dự án nghiên cứu phát triển mũi tiêm vắc xin chỉ cần tiêm một lần duy nhất do tỉ phú Bill Gates tài trợ.
Anh tham gia dự án Bất Động Sản trong hai năm, tăng trưởng được công nghệ gọi tắt là SEAL ( StampEd Assembly of Polymer Layer ), trong đó anh làm ra loại vi hạt giúp phóng thích vắc xin tuần tự theo kiểu “ tiêm nhắc lại ” sau những khoảng chừng thời hạn nhất định chỉ với một lần tiêm. Đây cũng là phát minh tiên phong anh được cấp bằng bản quyền sáng tạo bên cạnh 15 hồ sơ sáng tạo khác đang chờ phê duyệt .
Nhưng trong hai năm đó anh cũng nhận thấy những điểm còn chưa hợp lý của mũi tiêm này. Dù chỉ tiêm một lần, nhưng người tiêm vẫn phải tới bệnh viện, vẫn cần có nhân viên y tế giúp, và các vi hạt anh làm còn lớn, chưa chứa được nhiều vắc xin. Từ lâu anh cũng đã biết việc tiêm vắc xin vào bắp không đạt hiệu quả cao bằng cách tiêm dưới da vì bề mặt da là nơi tập trung nhiều tế bào miễn dịch hơn cả.
Mang tổng thể những ý nghĩ này tới ĐH Connecticut năm năm nay, nơi anh trở thành giáo sư giảng dạy tại khoa kỹ thuật cơ khí và kỹ thuật y sinh, Thành liên tục tăng trưởng ý tưởng sáng tạo làm miếng dán vắc xin của anh cùng những sinh viên trong lab .
Miệt mài thực nghiệm từ năm 2017 và trải qua rất nhiều nghiên cứu và điều tra, nhìn nhận tài liệu, tới năm 2020 khu công trình điều tra và nghiên cứu về miếng dán vắc xin đã được công bố trên tạp chí khoa học chuyên ngành Nature Biomedical Engineering .
Với khu công trình này, nhóm điều tra và nghiên cứu của Nguyễn Đức Thành đã nhận được nguồn hỗ trợ vốn từ Cơ quan tăng trưởng và điều tra và nghiên cứu y sinh văn minh của Bộ Y tế và dịch vụ nhân sinh Mỹ để tăng trưởng công nghệ miếng dán vắc xin COVID-19 giúp mọi người hoàn toàn có thể tự “ tiêm ” .
Theo diễn đạt trên website của ĐH Uconn và cơ quan nghiên cứu và điều tra, tăng trưởng y sinh của nhà nước Mỹ ( BARDA ), miếng dán vắc xin vi kim của GS.TS Nguyễn Đức Thành chứa spike protein, hay protein S vốn có trên mặt phẳng của SARS-CoV-2, virus gây đại dịch COVID-19 .
Nó được lập trình để tự động hóa phóng thích protein S như một kháng nguyên vắc xin chống lại COVID-19 dưới da tuần tự theo thời hạn, tựa như như việc tiêm nhiều mũi, để kích hoạt phản ứng miễn dịch lâu dài hơn ngăn virus .
Công trình này đã gây chú ý nhất định tới truyền thông Mỹ và các hãng dược lớn. Gần đây, ông trùm dược phẩm Mỹ Merck đã đề nghị hợp tác với lab của Thành triển khai nghiên cứu ứng dụng miếng dán này cho công nghệ vắc xin mRNA. Anh cũng đang trong quá trình chuẩn bị để thành lập công ty cho miếng dán vắc xin.
Nội dung: DƯƠNG KIM THOAThiết kế: HẢI PHI Concept: BẢO SUZU
