Những nhà phát minh nông dân và bài toán nhân rộng sáng kiến nhà nông (phần 1)
Nước ta có rất nhiều nông dân không được đào tạo bài bản nhưng đã tự mày mò nghiên cứu chế tạo được nhiều loại máy giúp cải thiện hiệu quả hoạt động sản xuất nông nghiệp.
Mời bạn đọc cùng gặp gỡ một vài khuôn mặt nhà nông phát minh sáng tạo tiêu biểu vượt trội và khám phá những thử thách cần xử lý để tiến hành thoáng đãng và nâng cao chất lượng những sáng tạo nông dân qua loạt bài 2 phần dưới đây .
Các ảnh chụp ông Chế và sáng tạo thành công xuất sắc tiên phong : lưỡi cày lên luống ( Nguồn : Lao Động )
Phần 1: Những nhà phát minh nông dân tài năng và các khó khăn trong việc nhân rộng sáng chế nhà nông
Những nhà phát minh nông dân tài năng
Anh Lê Hữu Minh 39 tuổi ở thị xã Hương Trà, Thừa Thiên – Huế đã sản xuất ra máy ép dầu đậu phụng ( lạc ) và dầu mè bằng thủy lực, máy xay nghệ tươi … cùng 1 số ít loại máy khác. Anh Minh chỉ học hết lớp 8 nhưng sinh ra trong mái ấm gia đình có truyền thống lịch sử sản xuất cơ khí nông cụ. Từ năm 16 tuổi, anh đã theo nghề cơ khí dưới sự hướng dẫn của bố và tiếp quản cơ sở cơ khí mái ấm gia đình vào năm 2009 sau khi bố anh qua đời, liên tục duy trì sản xuất cho đến nay .
Máy ép dầu phộng – dầu mè được anh Minh nghiên cứu và điều tra thành công xuất sắc từ năm trước – năm ngoái, hoạt động giải trí với hiệu suất ép 1,5 tấn lạc / ngày giúp tiết kiệm ngân sách và chi phí nhân công và ngân sách mua thiết bị tương tự như trên thị trường. Đến nay, anh đã bán hơn 10 máy theo đơn đặt hàng của những nông dân ở thành phố Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, TP. Đà Nẵng, giá mỗi máy từ 45-75 triệu đồng / máy tùy hiệu suất .
Năm 2016, anh Minh tiếp tục thành công với máy xay nghệ tươi cho công suất 5 tạ đến 1 tấn nghệ/ngày có giá thành từ 5-10 triệu đồng. Hai sáng chế hữu ích máy ép dầu phộng – dầu mè bằng thủy lực và máy xay nghệ tươi của anh Minh đã được công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu thị xã Hương Trà năm 2017 và giúp anh được chọn vào nhóm 18 nhà sáng chế trẻ nhất tại buổi gặp mặt và vinh danh các nhà sáng chế không chuyên tiêu biểu Thừa Thiên Huế năm 2017. Ngoài hai loại máy trên, xưởng cơ khí của anh Minh hàng năm còn cung cấp cho thị trường cả nước hàng trăm máy bóc vỏ lạc, mè; máy sàng lạc, giàn cày lưỡi; sửa chữa các loại máy móc nông nghiệp, máy xay bắp, sắn khô, xay bánh dầu… Từ xưởng cơ khí này, mỗi năm anh Minh có thu nhập hơn 1 tỷ đồng và giải quyết việc làm cho 4 lao động với thu nhập ổn định từ 4-6 triệu đồng/tháng/người.
Một nhà phát minh khác hoàn toàn có thể được xếp vào loại năng lực nhất trong những nhà phát minh nông dân ở Nước Ta, từng được người Mỹ mời về thao tác với mức lương hơn trăm triệu mỗi tháng, đó là anh Phạm Văn Hát sinh năm 1972 ở Tứ Kỳ, Thành Phố Hải Dương. Anh Hát cũng chỉ học hết lớp 7 rồi lên thành phố xin vào một xưởng cơ khí vừa học vừa làm. Khi có chút kiến thức và kỹ năng, anh Hát lại về quê mở xưởng cơ khí riêng. Trong tiến trình 2007 – 2010, anh thuê thêm đất tham gia trồng rau sạch nhưng thiếu kinh nghiệm tay nghề và bị nhà buôn lừa đảo nên anh và mái ấm gia đình vỡ nợ 3 tỷ đồng. Anh Hát vẫn liều mượn thêm 200 triệu đồng nữa để đi xuất khẩu lao động, với kỳ vọng học hỏi công nghệ tiên tiến trồng rau sạch ở vương quốc có trình độ nông nghiệp tiên tiến và phát triển như Israel .
Sang Israel làm thuê ở một trang trại, thấy việc làm nông ở vương quốc rất tân tiến như Israel vẫn còn nhiều quy trình thủ công bằng tay và một người phải thao tác đến 10 tiếng / ngày, anh Hát yêu cầu với ông chủ trang trại dự tính sản xuất một chiếc máy rải phân. Được ông chủ đồng ý chấp thuận và cấp vốn nghiên cứu và điều tra, chỉ sau vài tháng, anh Hát đã sản xuất thành công xuất sắc máy rải phân đạt hiệu suất cao rất tốt khi thử nghiệm trên những cánh đồng ở Israel. Anh được thưởng hơn 200 triệu đồng Nước Ta và sáng tạo của anh được cơ quan chính phủ Israel ghi nhận, mua bản quyền sản xuất hàng loạt cho nông dân toàn nước .
Sau đó, anh Hát đã sản xuất thêm 1 số ít loại máy khác như máy dọn rau, máy cắt rau, cắt hành, máy phân loại luống … toàn bộ đều đạt tác dụng tốt khi đưa vào hoạt động giải trí. Anh được chủ tăng lương nhưng lúc đó thì anh quyết định hành động quay về Nước Ta để theo đuổi đam mê sản xuất máy nông nghiệp Giao hàng quê nhà .
Sau khi về Nước Ta, anh Hát đã sản xuất thêm nhiều loại máy khác cũng rất thành công xuất sắc trong sản xuất nông nghiệp. Tiêu biểu như máy đặt hạt giúp giảm tải ngày công lao động đồng thời nâng cao hiệu suất gieo hạt, vì thế còn được gọi là robot đặt hạt. Tùy vào từng cánh đồng, robot hoàn toàn có thể đặt hạt đúng mực ở khoảng cách 2 hoặc 3 cm và thay thế sửa chữa cho khoảng chừng 40 người thao tác. Robot này được anh Hát bán với giá 35-40 triệu ( rẻ hơn nhiều so với những thiết bị nhập khẩu có công dụng tựa như ), xuất sang 14 nước như Đức, Mỹ, những nước trong khu vực ASEAN như Nước Singapore, Xứ sở nụ cười Thái Lan. Robot đặt hạt đã giúp anh Hát giành giải cao tại những hội thi phát minh sáng tạo kỹ thuật của tỉnh Thành Phố Hải Dương và toàn nước những năm 2012, 2013, nhận Huân chương lao động tại Đại hội nông dân toàn nước lần IV quy trình tiến độ 2010 – năm ngoái .
Anh Hát thống kê mình đã sáng tạo và nâng cấp cải tiến được trên 15 loại máy móc, ngoài những máy nêu trên còn có những máy như : máy cày hai lưỡi, bốn lưỡi, máy bỏ phân …
Một điều đặc biệt ở anh Hát là anh đã hai lần từ chối những cơ hội làm việc ở nước ngoài trong môi trường tiên tiến với mức lương rất cao. Khi còn ở Israel, anh Hát đã được ông chủ tăng lương lên gấp 2,5 lần, từ 1.000 USD lên 2.500 USD bằng hơn 60 triệu tiền Việt Nam hàng tháng, nhưng đó cũng là lúc anh quyết định về nước. Sau khi về Việt Nam và sáng tạo thêm nhiều loại máy khác, anh Hát lại nhận được lời mời làm việc của một tập đoàn Mỹ với mức lương 140 triệu đồng/tháng. Anh đã từ chối cả hai cơ hội trên vì muốn đóng góp ngay trên quê hương, giúp đỡ các nông dân khác cùng đưa nền nông nghiệp Việt Nam phát triển lên những tầm cao mới.
Ngoài những nông dân có nền tảng kinh nghiệm tay nghề cơ khí nhất định như anh Minh, anh Hát thì cũng có rất nhiều trường hợp “ kỹ sư ” nông dân trọn vẹn không bằng cắp, không kinh nghiệm tay nghề trình độ mà lao vào vào sản xuất máy móc và thành công xuất sắc trong nghành nghề dịch vụ mới. Như ông Nguyễn Văn Chế sinh năm 1962 ở huyện Nam Sách, tỉnh Thành Phố Hải Dương chỉ học hết lớp 7/10 ( hệ 10 năm ), chưa từng được huấn luyện và đào tạo về cơ khí nhưng cũng đã có nhiều sáng tạo hữu dụng. Sáng chế nổi tiếng nhất của ông Chế là lưỡi cày lên luống được sinh ra sau một năm nghiên cứu và điều tra từ 2008 – 2009 .
Lưỡi cày của ông Nguyễn Văn Chế là một lưỡi cày đa năng, vừa cày được vừa lên luống được với những luống đều nhau được tạo ra khi sử dụng cùng với máy cày lật đất. Lưỡi cày hoàn toàn có thể được kiểm soát và điều chỉnh nâng lên, hạ xuống cho tương thích với độ cao thấp của luống đất. Theo thống kê, lưỡi cày đa năng của ông Nguyễn Văn Chế giúp nông dân giảm 50-60 % ngân sách làm đất ( 200.000 – 210.000 đồng / sào ), giảm nhân công, thời hạn làm đất trong vụ đông. Mỗi năm, xã Nam Trung quê ông Chế trồng gần 200 ha cây vụ đông thì hoàn toàn có thể tiết kiệm chi phí trên 1 tỉ đồng công lao động, rút ngắn thời hạn làm đất 10-15 ngày / vụ khi sử dụng lưỡi cày mới. Nhờ vậy, loại sản phẩm này rất thông dụng ở những tỉnh có trào lưu làm vụ đông mạnh như Thành Phố Hải Dương, Thành Phố Bắc Ninh, Tỉnh Thái Bình, Hưng Yên, Quảng Ninh, Hòa Bình … và đến nay đã Open trên 63 tỉnh thành cả nước với giá 1 triệu đồng / cái. Lưỡi cày đa năng đã được nhận những phần thưởng Khoa học công nghệ tiên tiến, phần thưởng trong Hội nghị khoa học kỹ thuật của tỉnh Thành Phố Hải Dương .
Ngoài lưỡi cày lên luống, ông Nguyễn Văn Chế còn có những sáng chế khác góp phần giải phóng sức lao động, nâng cao năng suất cho bà con nông dân như: Máy phay thái hành tỏi, máy sử dụng quạt gió tỏa nhiệt giúp cho việc sơ chế hành tỏi… Những phát minh thiết thực này không chỉ đem lại cho ông Chế danh hiệu “vua sáng chế” trong mắt bà con nông dân mà còn giúp ông mở được xưởng sản xuất tại nhà, tạo việc làm cho 8 lao động với thu nhập trung bình 5 triệu đồng/tháng.
Những khó khăn trong việc phát huy, nhân rộng các sáng chế nhà nông
Nguyện vọng của những nhà sáng chế nông dân
Ba khuôn mặt trên chỉ là một vài trong rất nhiều nhà phát minh nông dân ở nước ta từng được báo đài đưa tin. Không điều tra và nghiên cứu chuyên nghiệp và bài bản, dài hạn như những nhà khoa học chuyên nghiệp mà toàn bộ những nhân tài không chuyên này đều sản xuất, nâng cấp cải tiến máy móc xuất phát từ nhu yếu của cá thể, mái ấm gia đình mình, làm những gì mình cần và hoàn toàn có thể ứng dụng thực tiễn ngay trong việc làm canh tác, trồng trọt hàng ngày. Mọi nhà khoa học nông dân đều có chung nguyện vọng là nhân rộng những ý tưởng sáng tạo của mình nhưng còn gặp nhiều khó khăn vất vả, chưa được sự tương hỗ hài hòa và hợp lý từ những cơ quan chức năng .
Ông Nguyễn Văn Chế san sẻ : Nông dân như chúng tôi thực sự đang làm khoa học theo kiểu “ tay không bắt giặc ”, cố gắng nỗ lực duy trì sản xuất theo đơn đặt hàng. Ông Chế bày tỏ khó khăn vất vả là muốn vay ngân hàng nhà nước lan rộng ra sản xuất đại trà phổ thông thì phải có thế chấp ngân hàng. Muốn dữ thế chủ động thị trường đầu ra chứ không trông đợi sự tương hỗ từ những cơ quan chức năng và trong thời điểm tạm thời chỉ sản xuất theo nhu yếu người mua cũng là quan điểm của anh Minh trên báo Khoa học và tăng trưởng .
Còn do dự của anh Phạm Văn Hát là ĐK bằng bản quyền sáng tạo. Trả lời phỏng vấn Vietnamnet, anh Hát cho biết bắt đầu mình đã nhiều lần đi đăng kí nhưng vẫn chưa được. Sau này, nhờ báo đài, tin tức về anh được nhiều người biết đến hơn và anh đã được bộ Khoa học Công nghệ cử cán bộ tới hướng dẫn thủ tục và tương hỗ anh đăng kí bản quyền. Theo anh Hát, việc ĐK bản quyền tác chế ở Nước Ta rất khó khăn vất vả vì việc tuân thủ những nhu yếu quy mô, bản kê khai của những cơ quan hữu quan không phải là thuận tiện với người không được đào tạo và giảng dạy cơ khí chuyên nghiệp mà chỉ học nghề như anh. Trong khi đó, ở những nước đã có người mua máy của anh, việc ĐK bản quyền sáng tạo thuận tiện hơn nhiều, chỉ cần có máy và vật chứng hiệu suất cao, thay thế sửa chữa được bao nhiêu người thì sáng tạo đã được công nhận .
Như những nhà phát minh nông dân khác, anh Hát cũng muốn link với một doanh nghiệp để sản xuất đại trà phổ thông nhưng còn lo ngại việc hoàn toàn có thể mất tuyệt kỹ. Nhiều loại máy do anh phát minh sáng tạo đã bị làm nhái. Có nơi đặt hàng máy của anh, lại mang mẫu đó đặt chỗ khác làm rồi bán với tên anh. Vì vậy, anh Hát phải liên tục nâng cấp cải tiến phong cách thiết kế và sau này trong những mẫu máy mới, anh thường đưa thêm tuyệt kỹ vào để không ai hoàn toàn có thể tháo ra sao chép lại được ( anh Tặng Kèm thêm cho người mua những phụ kiện bên ngoài đơn thuần dễ thay thế sửa chữa khi máy hư hỏng ) .
Ý kiến của những doanh nghiệp, nhà quản trị
Trên đây là quan điểm của những người nông dân trực tiếp tham gia phát minh sáng tạo máy móc. Còn quan điểm của những doanh nghiệp, nhà quản trị về yếu tố triển khai sáng chế, sáng tạo độc đáo của nông dân trên quy mô lớn như thế nào ?
Tại một hội thảo chiến lược về giải pháp thôi thúc hoạt động giải trí sáng tạo độc đáo, sáng tạo nhà nông do Cục Sở hữu trí tuệ và Sở Khoa học công nghệ tiên tiến TP Hồ Chí Minh đồng tổ chức triển khai năm 2012, nhiều đại biểu cùng san sẻ quan điểm là những sáng tạo độc đáo, sáng tạo của nhà nông chưa được xem trọng đúng mức .
Theo giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và huấn luyện và đào tạo Cục Sở hữu trí tuệ Nguyễn Văn Bảy, những ý tưởng sáng tạo nâng cấp cải tiến kỹ thuật của nhà nông chỉ sử dụng trong mái ấm gia đình hoặc địa phương nên chưa được những cơ quan nhà nước chớp lấy và nhìn nhận chính thức. Đó cũng là quan điểm của nguyên bộ trưởng liên nghành Bộ Khoa học-công nghệ Nguyễn Quân trong một lần vấn đáp phỏng vấn báo Vietnamnet. Ông cho rằng, nhiều nơi người dân “ lặng lẽ điều tra và nghiên cứu ” vì những nghiên cứu và điều tra của họ hoàn toàn có thể chỉ gắn với một việc làm đơn cử hàng ngày nên họ tâm lý đơn thuần là không cần tốn kém, không mất nhiều thời hạn và sức lực lao động. Họ làm và sử dụng trong đời sống, thông dụng cho hội đồng. Rất nhiều người quan ngại vì cảm thấy để có tương hỗ của Nhà nước không phải đơn thuần .
Theo nguyên bộ trưởng, hiện vẫn chưa có kênh nào để ngân sách Nhà nước hỗ trợ kịp thời và trực tiếp cho sáng chế người dân. Về quy định pháp luật, đã có nghị định 13/2012 của Chính phủ về sáng kiến mới và Thông tư 18 (Thông tư số 18/2013/TT-BKHCN ngày 1.8.2013) được ban hành nhưng chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể do vướng mắc từ luật Ngân sách Nhà nước. Do đó, nghị định 13 chỉ có trên giấy tờ chứ chưa được thực thi trên thực tế, hầu hết các tỉnh thành đều chưa triển khai được các hoạt động đánh giá, công nhận sáng kiến theo quy định mới.
Tại hội thảo chiến lược của Cục sở hữu trí tuệ, nhiều nông dân và doanh nghiệp cũng cho rằng việc phát huy nhân rộng ý tưởng sáng tạo nhà nông còn gặp vướng mắc ở nhiều khâu : thủ tục ĐK bản quyền, thời hạn thẩm định và đánh giá hồ sơ ĐK văn bằng bản quyền trí tuệ quá dài, thông tin không xuyên suốt giữa 3 nhà : nhà quản trị, nhà nông, doanh nghiệp. Nếu không khéo thì “ thủ tục lại là nguyên do triệt tiêu niềm mê hồn điều tra và nghiên cứu, phát minh sáng tạo của nông dân ”, lời giám đốc một công ty nuôi trồng nấm dược liệu ở Thành Phố Hồ Chí Minh đã nộp hồ sơ xin cấp bằng bản quyền sáng tạo khá lâu, đến 2 năm vẫn chưa nhận được hiệu quả .
Ở góc độ luật pháp, theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịch Công ty luật SB law ở Hà Nội: Luật sở hữu trí tuệ quy định, tổng thời gian từ khi nộp đơn đăng ký sáng chế đến khi được cấp văn bằng bảo hộ sáng chế là 38 tháng, chưa kể các trường hợp hồ sơ bị trục trặc. Thời gian này dài gấp 3 lần so với các đối tượng khác như đăng ký nhãn hiệu. Do đó, nhiều trường hợp khi có được văn bằng bảo hộ thì sáng chế thực tế đã trở nên lạc hậu hoặc bị làm nhái tràn lan. Quy trình thẩm định quá dài không những tạo kẽ hở mà còn khiến các nhà sáng chế nản lòng. Luật cũng có những quy định để bảo vệ sáng chế trong khi chờ được cấp bằng chính thức như được hưởng quyền được bảo hộ tạm thời, quyền tạm thời đối với sáng chế… nhưng các quy định này đều chưa đủ mạnh.
Do đó, lời khuyên của luật sư Hà cho các nhà sáng chế là, trước khi nghiên cứu xây dựng giải pháp cải tiến kỹ thuật, để tránh trùng lặp và mất thời gian công sức tìm giải pháp cho vấn đề đã có, người sáng chế cần tra cứu dữ liệu thông tin sáng chế. Khi nộp đơn đăng ký để được Nhà nước cấp bằng độc quyền sáng chế, người sáng chế nên nhờ các luật sư có kinh nghiệm hỗ trợ viết các bản mô tả, yêu cầu bảo hộ và các tài liệu liên quan để tránh sai sót làm kéo dài thời gian thẩm định.
Luật sư Hà có phần phát biểu – theo vnreview.vn
» Thủ tục đăng ký sáng chế
