Chính sách quản lý ô nhiễm không khí tại Việt Nam
MTĐT – Thứ năm, 15/09/2022 15 : 51 ( GMT + 7 )
Ô nhiễm không khí (ÔNKK) là thách thức đối với các quốc gia trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội (KT-XH), trong đó có Việt Nam.
Tổ chức Y tế Thế giới ước tính rằng cứ 10 người thì có 9 người phải hít thở bầu không khí có chứa các chất gây ô nhiễm ở mức cao. Chỉ riêng ô nhiễm không khí ngoài trời được coi là nguyên nhân thứ tư gây ra những ca chết yểu trên toàn thế giới. Ảnh ITN
Giai đoạn vừa qua, tại các đô thị lớn như: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, tình trạng ÔNKK có chiều hướng gia tăng cả về quy mô, mức độ, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Từ thực trạng ÔNKK, bài viết phân tích, đánh giá hệ thống chính sách quản lý môi trường không khí hiện nay, từ đó đưa ra một số kiến nghị nhằm cải thiện, nâng cao hiệu quả của các chính sách BVMT không khí thời gian tới.
1.Thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam
Các báo cáo giải trình môi trường hàng năm đều nhìn nhận cho thấy, hầu hết những đô thị lớn của nước ta đang phải đương đầu với thực trạng ÔNKK ngày càng ngày càng tăng, đặc biệt quan trọng là bụi và tiếng ồn. Theo Báo cáo về Chỉ số hiệu suất cao môi trường ( EPI ) toàn thế giới, năm 2020 thứ tự xếp hạng hiệu suất cao môi trường của Việt Nam tăng 9 bậc so với năm 2018 ; tuy nhiên vẫn trong nhóm cuối ở vị trí thứ 141 trong tổng số 180 vương quốc, sau hầu hết 11 nước trong khu vực Khu vực Đông Nam Á. Trong khi đó, những chỉ số về chất lượng không khí xếp thứ 115 / 180 ; cường độ phát thải xếp thứ 121 / 180 vương quốc, lần lượt giảm 32 và 20 bậc so với năm 2018 .Theo Báo cáo thực trạng môi trường vương quốc tiến trình năm nay – 2020 của Bộ TN&MT, ở Việt Nam ô nhiễm môi trường không khí ( ÔNMTKK ) đa phần là ô nhiễm bụi ở những thành phố ( TP ), đô thị lớn như TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh. Theo đó, TP.HN là TP có mức độ ô nhiễm bụi và dịch chuyển qua những năm cao hơn so với những đô thị khác. Giá trị trung bình năm của thông số kỹ thuật bụi PM2. 5 và PM10 tại toàn bộ những trạm quan trắc môi trường không khí tự động hóa, liên tục tại Thành Phố Hà Nội quy trình tiến độ năm 2018 – 2020 đều vượt ngưỡng của QCVN 05 : 2013 / BTNMT từ 1,1 – 2,2 lần, cao nhất ghi nhận năm 2019 .
Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh tim, đột quỵ và ung thư phổi. Cả phơi nhiễm ngắn hạn và dài hạn với các chất ô nhiễm không khí đều gây tác động đến sức khỏe. Ảnh ITN Số liệu năm 2019 tại TP. Hà Nội cho thấy, tỷ suất số ngày có Chỉ số nhìn nhận chất lượng không khí ( AQI ) ở mức kém và xấu chiếm 30,5 % ; đặc biệt quan trọng 1 số ít ngày có chất lượng suy giảm xuống mức rất xấu … Trong khi đó, tại những đô thị miền Nam, giá trị trung bình năm của thông số kỹ thuật PM2. 5 khá không thay đổi, mức độ dịch chuyển không đáng kể. Nhìn chung, những đô thị ở miền Bắc có giá trị trung bình năm của thông số kỹ thuật bụi PM10 và PM2. 5 cao hơn những đô thị khu vực miền Trung và miền Nam .Tại TP. Hồ Chí Minh, hiệu quả quan trắc của Sở TN&MT TP. Hồ Chí Minh và trạm quan trắc tự động hóa của Lãnh sự quán Mỹ tại TP. Hồ Chí Minh cho thấy, từ ngày 1-23 / 9/2019 có sự ngày càng tăng can đảm và mạnh mẽ nồng độ bụi PM2. 5 trong không khí, tuy nhiên nồng độ bụi PM2. 5 phần đông vẫn nằm trong số lượng giới hạn được cho phép của QCVN 05 : 2013 / BTNMT .Ở những KCN, ô nhiễm bụi cũng là yếu tố lớn nhất khi chỉ số bụi tổng số ( TSP ) tại nhiều khu đã vượt ngưỡng được cho phép của QCVN 05 : 2013 / BTNMT, đặc biệt quan trọng là tại những KCN phía Bắc. Ngoài bụi, ô nhiễm khí thải ( COx, NOx, SOx … ) tại KCN mặc dầu chỉ số trung bình những năm vẫn đang nằm trong số lượng giới hạn được cho phép, tuy nhiên, ở một số ít thời gian cũng có những tín hiệu tăng cao .Tại những làng nghề, ÔNKK đang có khuynh hướng ngày càng tăng, do nguồn thải gây ÔNMT không khí tại 1 số ít làng nghề hầu hết từ việc sử dụng than làm nguyên vật liệu ( phổ cập là than chất lượng thấp ), sử dụng hóa chất trong dây chuyền sản xuất công nghệ tiên tiến sản xuất. Trong đó, nhóm làng nghề có thải lượng ô nhiễm lớn nhất là tái chế ( sắt kẽm kim loại, nhựa ), quy trình tái chế và gia công, giải quyết và xử lý mặt phẳng, phun sơn, đánh bóng mặt phẳng loại sản phẩm, nung, sấy, tẩy trắng, khí thải lò rèn … làm phát sinh bụi và những khí thải như SO2, NO2, hơi axít và kiềm. Điển hình là làng nghề đúc đồng Đại Bái ( tỉnh TP Bắc Ninh ), làng nghề tái chế nhôm Bình Yên ( tỉnh Tỉnh Nam Định ) …Đối với những đô thị lớn, nguyên do chính dẫn đến ÔNKK do khí thải từ số lượng lớn phương tiện đi lại cơ giới tham gia giao thông vận tải, trong đó có nhiều phương tiện đi lại cũ không bảo vệ tiêu chuẩn khí thải. Hoạt động thiết kế xây dựng những khu công trình mới, tái tạo, thay thế sửa chữa đường giao thông vận tải do chưa triển khai trang nghiêm việc che chắn bụi ; phương tiện đi lại chuyên chở nguyên vật liệu, phế thải thiết kế xây dựng, không rửa xe trước khi ra khỏi công trường thi công ; khí thải phát sinh từ cơ sở sản xuất công nghiệp có đốt nguyên vật liệu hóa thạch ; hoạt động giải trí đốt rơm rạ ngoài trời, đốt rác, trong đó có cả chất thải không đúng lao lý tại 1 số ít địa phương ; sử dụng số lượng lớn nhà bếp than tổ ong để đun nấu trong hoạt động và sinh hoạt hằng ngày cũng như để kinh doanh thương mại. Bên cạnh đó, ÔNMTKK còn bị ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ bởi nguyên do khách quan là thời tiết, khí hậu trong thời gian giao mùa, có hiện tượng kỳ lạ nghịch nhiệt ; ảnh hưởng tác động do Viral ÔNKK khí xuyên biên giới …
Tăng cường trồng cây xanh trên các đường phố để BVMT không khí
2.Chính sách quản lý ô nhiễm không khí
Để tăng cường trấn áp môi trường không khí, nước ta đã phát hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật về BVMT không khí như : Quyết định số 909 / 2010 / QĐ-TTg ngày 17/6/2010 của phê duyệt Đề án trấn áp khí thải mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông vận tải tại những tỉnh, thành phố ; Quyết định số 855 / QĐ-TTg ngày 06/6/2011 phê duyệt Đề án trấn áp ô nhiễm môi trường trong hoạt động giải trí Giao thông vận tải đường bộ ; Quyết định số 1216 / QĐ-TTg ngày 05/9/2012 về Chiến lược BVMT vương quốc đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 ; Quyết định số 166 / QĐ-TTg ngày 21/01/2014 phát hành Kế hoạch thực thi Chiến lược BVMT vương quốc đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 ; Quyết định số 985 a / QĐ-TTg ngày 01/6 / năm nay về việc phê duyệt kế hoạch hành vi vương quốc về quản trị chất lượng môi trường không khí ( CLMTKK ) đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025 .Đặc biệt, Luật BVMT năm 2020, tại Chương II, mục 2, điều 12 đã pháp luật về BVMT không khí, đơn cử : Tổ chức, hộ mái ấm gia đình, cá thể hoạt động giải trí sản xuất, kinh doanh thương mại, dịch vụ có phát thải bụi, khí thải tác động ảnh hưởng xấu đến môi trường phải có nghĩa vụ và trách nhiệm giảm thiểu và giải quyết và xử lý theo lao lý của pháp lý ; CLMTKK phải được quan trắc, giám sát liên tục, liên tục và công bố theo pháp luật của pháp lý ; thực trạng ÔNMT không khí phải được thông tin và cảnh báo nhắc nhở kịp thời nhằm mục đích giảm thiểu ảnh hưởng tác động đến sức khỏe thể chất hội đồng ; những nguồn phát thải bụi, khí thải phải được quan trắc, nhìn nhận và trấn áp theo lao lý của pháp lý .Tại Điều 6, Luật BVMT năm 2020 nêu rõ những hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động giải trí BVMT không khí là xả khí thải chưa được giải quyết và xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường, .. ; phát tán, thải ra môi trường chất ô nhiễm, vi rút ô nhiễm … ; gây tiếng ồn, độ rung vượt mức được cho phép ; xả thải khói, bụi, khí có mùi ô nhiễm vào không khí ; thực thi dự án Bất Động Sản góp vốn đầu tư hoặc xả thải khi chưa đủ điều kiện kèm theo theo lao lý về BVMT .Bên cạnh đó, những văn bản dưới Luật hướng dẫn quản trị môi trường không khí cũng khá không thiếu như Nghị định số 08/2022 / NĐ-CP ; Thông tư số 02/2022 / TT-BTNMT hướng dẫn thi hành Luật BVMT ; Nghị định số 06/2022 / NĐ-CP pháp luật giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn ; Thông tư số 01/2022 / TT-BTNMT hướng dẫn Luật BVMT về ứng phó với đổi khác khí hậu … Mới đây, ngày 29/4/2022, Bộ TN&MT vừa ban hành Quyết định số 891 / QĐ-BTNMT về Kế hoạch thực thi Quyết định số 1973 / QĐ-TTg của Thủ tướng nhà nước về việc phê duyệt Kế hoạch vương quốc về quản trị chất lượng môi trường không khí tiến trình 2021 – 2025 .Trong đó, nêu rõ những nội dung chính sẽ tiến hành thời hạn tới như : Ban hành lao lý pháp lý về quản trị chất lượng môi trường không khí theo pháp luật của Luật BVMT năm 2020 ; thanh tra rà soát, hoàn thành xong và trình phát hành lộ trình vận dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật vương quốc về khí thải của phương tiện đi lại giao thông vận tải cơ giới đường đi bộ lưu hành ở Việt Nam ( gồm có phương tiện đi lại sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và đang lưu hành ở Việt Nam ) ; kiến thiết xây dựng quy định phối hợp, giải pháp quản trị chất lượng môi trường không khí liên vùng, liên tỉnh ; phát hành tiêu chuẩn ghi nhận Nhãn sinh thái xanh Việt Nam so với những phương tiện đi lại và dịch vụ giao thông vận tải vận tải đường bộ thân thiện môi trường …Ngoài ra, Bộ TN&MT cũng phối hợp với những Bộ, ngành để tăng cường quản trị môi trường không khí, đơn cử : Phối hợp với Bộ NN&PTNT thanh tra rà soát, thiết kế xây dựng mới chính sách, chủ trương tăng trưởng ngành nghề truyền thống cuội nguồn ít gây ô nhiễm môi trường không khí tại những làng nghề, quy đổi sản xuất so với những làng nghề sản xuất gây ÔNKK, tiến hành thực thi trong tiến trình 2022 – 2024 ; Cùng Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thanh tra rà soát, yêu cầu thiết kế xây dựng, phát hành chính sách, chủ trương tặng thêm, tương hỗ về bảo vệ môi trường so với những đối tượng người dùng theo lao lý của Luật BVMT năm 2020, tiến hành thực thi trong quá trình 2022 – 2025 ; Phối hợp với Bộ Giao thông vận tải đường bộ kiến thiết xây dựng chương trình, đề án vương quốc tăng trưởng phương tiện đi lại, mạng lưới hệ thống giao thông vận tải vận tải đường bộ công cộng thân thiện với môi trường, tiến hành thực thi trong tiến trình 2022 – 2025 …
3. Một số ưu điểm và hạn chế trong hệ thống chính sách kiểm soát ô nhiễm không khí hiện nay
Ưu điểm: Cùng với hệ thống chính sách quản lý môi trường nói chung, chính sách quản lý ÔNMTKT tại Việt Nam nói riêng ngày càng được hoàn thiện. Hệ thống các chính sách quản lý môi trường không khí được xây dựng dựa trên nguyên tắc của chủ động: Chủ động quản lý, phòng ngừa, hỗ trợ. Các chính sách về BVMT không khí ngày càng sát với hoạt động thực tiễn, việc tổ chức thực thi ngày càng hiệu quả hơn. Có thể kể đến một số chính sách như: Quy định BVMT không khí của Luật BVMT năm 2020 và Nghị định hướng dẫn thi hành Luật; Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ; Quy hoạch mạng lưới quan trắc tài nguyên và môi trường quốc gia giai đoạn 2016 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030; Quyết định 985a/QĐ-TTg ngày 01/6/2016 về Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025; Quyết định 1973/QĐ-TTgnăm 2021về Kế hoạch quốc gia về quản lý CLMTKK giai đoạn 2021 – 2025…
Các hoạt động giải trí về công bố thông tin, khuyến nghị về ÔNMTKK được tăng cường, đơn cử là : Tăng cường góp vốn đầu tư cho hoạt động giải trí quan trắc môi trường không khí tại những đô thị lớn và những thông tin cảnh báo nhắc nhở chất lượng không khí tới người dân, hội đồng. Bộ TN&MT đã tiếp tục tổng hợp những hiệu quả quan trắc, nhìn nhận chất lượng không khí, đưa ra cảnh báo nhắc nhở, khuyến nghị và đăng tải chính thức trên website của Tổng cục Môi trường tại địa chỉ vea.gov.vn .Các địa phương cải tổ từng bước CLMTKK trên địa phận : Xây dựng và triển khai Kế hoạch quản trị chất lượng không khí tại địa phương ; tăng cường kiểm tra, thanh tra việc tuân thủ lao lý pháp lý về BVMT những cơ sở phát sinh khí thải ; nâng cao năng lượng quản trị nhà nước về BVMT không khí ; kiến thiết xây dựng hạ tầng liên kết Giao hàng cho việc truyền tài liệu về khí thải công nghiệp từ những cơ sở có lắp ráp mạng lưới hệ thống quan trắc khí thải tự động hóa, liên tục về Sở TN&MT và Bộ TN&MT .
Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là nơi bị ô nhiễm không khí nặng nhất của cả nước, có nhiều thời điểm bụi mịn (PM 2.5) bao phủ cả bầu trời làm hạn chế tầm nhìn, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của người dân. Ảnh ITN
Hạn chế: Bên cạnh các kết quả đạt được, công tác quản lý chất lượng không khí vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Thực trạng ÔNMTKK tại một số TP lớn vẫn tiếp tục diễn ra, tại một số thời điểm, một số khu vực ở mức xấu, gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
Nguồn lực ( tổ chức triển khai cỗ máy, nhân lực, kinh phí đầu tư ) về triển khai những hoạt động giải trí quản trị chất lượng không khí, quan trắc và công bố thông tin CLMTKK chưa cung ứng được nhu yếu thực tiễn, năng lượng cán bộ còn chưa phân phối nhu yếu, ít có chương trình trách nhiệm cho nghành trấn áp ô nhiễm không khí và cải tổ CLMTKK .Hoạt động và kinh phí đầu tư góp vốn đầu tư của Nhà nước cho thiết kế xây dựng, lắp ráp, duy trì những trạm quan trắc không khí tự động hóa liên tục còn chưa tương ứng, chưa cung ứng với vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội và nhu yếu quản trị trên thực tiễn .Trách nhiệm quản trị nguồn thải gây ô nhiễm không khí tại những đô thị lớn, khu đông dân cư chưa được phân định rõ ràng. Đối tượng phát thải, gây ô nhiễm không khí lớn nhất lúc bấy giờ tại những đô thị lớn là từ hoạt động giải trí giao thông vận tải của những phương tiện đi lại xe hơi, xe máy và từ hoạt động giải trí của những khu công trình kiến thiết xây dựng hạ tầng ( công trường thi công, khu đô thị, nhà tại, khu công trình giao thông vận tải, tái tạo vỉa hè … ) .Các chủ trương, chế tài xử phạt hành chính cũng như giải quyết và xử lý hình sự về những vi phạm gây ô nhiễm môi trường không khí chưa được vận dụng thoáng đãng ; việc xác lập cũng như lượng hóa vi phạm gặp nhiều khó khăn vất vả ; mức xử phạt hành chính, hình sự còn thấp nên chưa phát huy được hiệu suất cao trong việc kiểm soát và điều chỉnh hành vi của những cá thể, tổ chức triển khai vi phạm .Ý thức của dân cư, doanh nghiệp về BVMT không khí còn chưa cao ; thực trạng xả rác bừa bãi, đốt rơm rạ mùa thu hoạch vẫn xảy ra ; Các chủ trương tuyên truyền về pháp lý không khí còn nặng tính hình thức, chưa tạo ra những chuyển biến rõ ràng trong nhận thức của doanh nghiệp và hội đồng .
4.Đề xuất một số giải pháp
Trước diễn biễn ô nhiễm môi trường không khí ngày càng phức tạp, thiết yếu phải tăng cường những giải pháp giám sát, cảnh báo nhắc nhở, giảm thiểu, giải quyết và xử lý ô nhiễm không khí trong thời hạn tới như :Thứ nhất, thanh tra rà soát, bổ trợ những chủ trương, kế hoạch về quản trị ÔNMTKK. Triển khai triển khai tích cực Luật BVMT năm 2020 và những Chỉ thị, Quyết định của Thủ tướng nhà nước về quản trị chất lượng không khí để trấn áp ô nhiễm không khí hiệu suất cao trên địa phận tỉnh, thành phố ; thiết kế xây dựng và phát hành những quy chuẩn kỹ thuật vương quốc về môi trường so với chất lượng không khí xung quanh và khí thải tiệm cận với tiêu chuẩn của những nước tiên tiến và phát triển trên quốc tế .Thứ hai, tiến hành triển khai lộ trình vận dụng quy chuẩn kỹ thuật vương quốc về môi trường so với khí thải phương tiện đi lại giao thông vận tải vận tải đường bộ ; lộ trình sửa chữa thay thế những phương tiện đi lại giao thông vận tải sử dụng nguyên vật liệu hóa thạch và những phương tiện đi lại gây ô nhiễm môi trường bằng những phương tiện đi lại giao thông vận tải vận tải đường bộ thân thiện với môi trường .Thứ ba, giải quyết và xử lý nghiêm những vụ vi phạm pháp lý về môi trường gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng, phân phối thông tin sai thực sự về ô nhiễm không khí .Thứ tư, kiến thiết xây dựng chủ trương khuyến khích, tương hỗ những doanh nghiệp sử dụng nguồn năng lượng sạch và công nghệ tiên tiến thân thiện với môi trường ; tăng cường trấn áp so với những dự án Bất Động Sản, nhà máy sản xuất có nguồn thải lớn, có rủi ro tiềm ẩn gây ô nhiễm môi trường cao, như : nhiệt điện than, dầu khí, thép, hóa chất và phân bón hóa học, chế biến và khai thác tài nguyên …Thứ năm, tăng tỷ lệ cây xanh trong những đô thị : trồng thêm cây trên những đường phố, lan rộng ra những khu vui chơi giải trí công viên ; tăng những giải pháp sử dụng những phụ phẩm từ nông nghiệp ở những vùng lân cận nhằm mục đích hạn chế việc đốt bỏ gây phát tán chất ô nhiễm và bụi .Thứ sáu, liên tục duy trì và tăng cường phun nước và quét đường, kiểm tra ngặt nghèo việc vệ sinh những phương tiện đi lại trước khi đi vào khu vực nội đô ; thiết kế xây dựng và thực thi chủ trương kinh tế tài chính xanh, lối sống thân thiện với môi trường, khuyến khích kinh tế tài chính tuần hoàn hạn chế chất thải ra môi trường tại khu dân cư, mái ấm gia đình ;Thứ bảy, tăng nhanh những hình thức phổ cập thông tin cho hội đồng về chất lượng môi trường không khí xung quanh so với sức khỏe thể chất của hội đồng cũng như ảnh hưởng tác động của nó tới chất lượng sống. Đồng thời, thiết kế xây dựng những chính sách đơn cử lôi cuốn sự ủng hộ, tham gia của hội đồng trong những quy trình kiến thiết xây dựng quy hoạch, lập kế hoạch và tiến hành những giải pháp BVMT không khí .
Tài liệu tham khảo
1. Báo cáo đề dẫn quản trị chất lượng những thành phần môi trường, nền tảng và tiềm năng của công tác làm việc trấn áp ô nhiễm – Vụ Quản lý chất lượng môi trường, Tổng cục Môi trường tạiHội nghị Môi trường toàn nước lần thứ V .2. Bộ TN&MT ( 2021 ). Báo cáo thực trạng môi trường vương quốc tiến trình năm nay – 2020. NXB Dân trí, TP. Hà Nội .3. Quyết định số 909 / QĐ-TTgngày 17/6/2010 củaThủ tướng Chính phủban hànhĐề án trấn áp khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông vận tải tại những tỉnh, TP .4. Quyết định số 855 / QĐ-TTg ngày 06/6/2011 của TTCP ban hànhĐề án trấn áp ô nhiễm môi trường trong hoạt động giải trí giao thông vận tải vận tải đường bộ .5. Thông tư số 39/2010 / TT-BTNMT pháp luật về tiếng ồn và độ rung ; Thông tư 41/2010 / TT-BTNMT về khí thải lò đốt chất thải công nghiệp ; Thông tư 25/2009 / TT-BTNMT về một số ít khí thải công nghiệp về bụi, chất vô cơ, hữu cơ, khí thải của sản xuất phân bón hóa học, sản xuất xi-măng, sản xuất nhiệt điện .6. Luật BVMT năm 2020 vàNghị địnhsố08 / 2022 / NĐ-CP hướng dẫn 1 số ít điều của Luật BVMT .7. Quyết định số 1216 / QĐ-TTgnăm 2012 vềChiến lượcBVMTquốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 .
8. Quyết định số 985a/QĐ-TTg ngày 01/6/2016vềKế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khíđến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025.
9. Quyết định số 1973 / QĐ-TTg năm 2021 vềKế hoạch vương quốc về quản lýCLMTKKgiai đoạn 2021 – 2025 .10. Quyết định số 450 – QĐ-TTg-2022vềChiến lược BVMT vương quốc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 .
Nguyễn Thị Thục
Viện Nghiên cứu phát triển bền vững Vùng
