Thứ ba – 08/12/2020 20 : 14
Theo từ điển mở Wikipedia thì có khoảng một nghìn từ tiếng Anh được gọi cơ bản để cho người ta có thể sử dụng trong các hoạt động thông thường. Nói một cách đơn giản, với một nghìn từ vựng cốt lõi, người ta có thể hiểu được tiếng Anh cơ bản hoặc có thể diễn đạt cho người khác hiểu suy nghĩ của mình.
Điều khá quá bất ngờ là tôi chưa thấy ai thống kê tiếng Việt với bao nhiêu từ cơ bản thì hoàn toàn có thể tiếp xúc thường thì được và một câu hỏi đáng chăm sóc nữa là với vốn liếng bao nhiêu từ thì người ta hoàn toàn có thể viết được văn ?Với vốn từ bao nhiêu thì người ta hoàn toàn có thể viết được văn ? Tôi tin rằng câu hỏi này nhiều người không chú ý quan tâm. Hiếm người chú ý đến trữ lượng từ vựng của mình sử dụng trong viết văn nhưng dễ thấy những người có vốn từ ngữ phong phú và đa dạng và biết sử dụng linh động thường là những nhà văn lớn .
 |
| Nhà văn Tô Hoài. |
Tô Hoài là người rất ý thức về việc làm giàu vốn chữ nghĩa của mình. Trong cuốn sổ tay của ông, một phần nhiều ông dùng để ghi những từ mới, ví dụ đến nơi nào đó ông thấy người ta nói “ đất ác ”, “ cái cuốc ngáp ” … là ông ghi ngay vào. Mỗi khi đọc sách, phát hiện ra những từ mới và mê hoặc ông đều sao chép cẩn trọng và theo ông, nếu một nhà văn trong vài năm mà không tăng trưởng thêm được vốn từ vựng thì anh ta khó văn minh được .Một điều hiển nhiên nhưng không phải ai cũng biết là thành thạo nhiều từ thì viết gì cũng dễ vì từ nằm sẵn ở trong túi rồi, cần là dùng được ngay. Trong đời sống và văn chương, ta hay phát hiện trường hợp này, một người giàu chữ nghĩa sẽ diễn đạt được ngay điều mình muốn nói mà không phải mất nhiều sức lực lao động .Còn ngược lại, lúc viết lúc nói phải tâm lý tìm từ, phải mò mẫm trong một đại dương chữ nghĩa thì không hề làm nhanh được. Cũng theo Tô Hoài thì người giàu chữ viết sẽ hiệu suất hơn người ít chữ. Tất nhiên rồi, một anh đi buôn nhiều vốn và am hiểu thị trường sẽ dễ thành công xuất sắc hơn một người chỉ có vài đồng cò con và sự tường tận lại hạn chế .
|
| Nhà văn Nguyễn Tuân. |
Nguyễn Tuân là một người nổi bật giàu từ và công phu luyện chữ. Đọc tác phẩm của ông thấy vốn từ cổ, từ Hán Việt, từ láy, tính từ, động từ, danh từ rất phong phú và đa dạng phong phú .Không những có kho từ vựng lớn, những từ được ông sử dụng cũng được xem xét kĩ càng, cảm xúc mỗi chữ là một viên sỏi được pha màu mà nhà văn đã xem xét rất kĩ để đặt nó vào bảng phối màu sao cho hiệu suất cao cao nhất, đúng mực và ảnh hưởng tác động được đến người đọc .Trong những nhà văn tân tiến, tôi vẫn coi Nguyễn Tuân là bậc phù thủy của chữ nghĩa và qua sự lựa chọn, sử dụng của ông, tiếng Việt giàu có thêm hoặc tối thiểu lưu giữ được những từ ngữ bị mai một dần .Đọc “ Truyện Kiều ” ai cũng phải công nhận rằng Nguyễn Du là người có vốn từ cực giàu và sắc, kho chữ của ông rất lớn. Chỉ cần đọc hai câu thơ trong “ Truyện Kiều ” sau đây :
“Long lanh đáy nước in trời
Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng…”
Đã thấy sự sáng tạo và sử dụng từ vựng ở tầm tuyệt kĩ của ông. Từ nào cũng đắt giá, rất gợi, sáng và đẹp, những từ ông dùng đã thành mẫu mực, thành ví dụ kinh điển mà đời sau phải học tập. Tất nhiên nếu những người đi sau sử dụng nguyên xi những từ của người đi trước thì anh ta chỉ là người sao chép hoặc thụ hưởng thuần túy. “Long lanh” đã thành khuôn vàng, nhưng chỗ nào cũng dùng “long lanh” thì trở nên sáo mòn và mất hết tinh tuyết vốn có.
Nghèo từ thì cũng khổ y hệt như người đi buôn thiếu vốn. Một học trò của tôi đã từng viết một câu rằng : “ Con đường cao lênh khênh so với mặt ruộng ”. Làm sao con đường lại hoàn toàn có thể “ cao lênh khênh ” so với mặt ruộng được ! “ Lênh khênh ” là cao vượt hẳn lên rất nhiều với đối tượng người dùng được so sánh. Người học trò dùng từ ấy là do anh ta bí từ hoặc lười tâm lý .Một học trò khác thì viết : “ Mặt trăng sáng chói lóa ”. Mặt trời thì hoàn toàn có thể “ chói lóa ” chứ mặt trăng sao lại chói lóa. Sự nghèo nàn về từ dẫn đến sự viết ngô nghê, thiếu đúng mực. Hậu quả dễ thấy nhất của sự thiếu vắng từ là văn bản sẽ có nhiều từ lặp, một đoạn văn có nhiều từ trùng dẫn đến sự nhàm chán và tẻ nhạt, tất yếu trừ những trường hợp lặp cố ý. Mà đã không có đủ từ để sử dụng thì sao hoàn toàn có thể viết nhanh và phong phú được. Người viết nghèo từ thì anh ta đã bị gò bó bởi chính cái khuôn chật hẹp của mình .Đến đây tôi lại bật cười về vị tổng thống một nước nọ. Một nhà ngôn từ rảnh rỗi đã thống kê những dòng trạng thái của tổng thống và thấy rằng ông ta luôn sử dụng và lặp lại 1 số ít từ quen thuộc và hiếm khi dùng những từ dài. Và những từ dài vị tổng thống sử dụng lại hay bị sai chính tả nên rốt cuộc ông ta chỉ dùng vài ba từ dài mà theo nhà ngôn từ kia là ông cảm thấy tự tin nhất !Gần đây, có một nhà tiểu thuyết với những cuốn tiểu thuyết vạm vỡ, có tiếng vang lớn. Thật sự tôi ngưỡng mộ sức lao động và tư tưởng của ông, nhưng về mặt từ ngữ thì tôi chưa phục ông lắm .Lí do là trong những cuốn tiểu thuyết lịch sử vẻ vang viết về thời quá khứ cách đây hàng trăm năm nhưng ông hay sử dụng những từ ngữ của thời giờ đây. Chắc chắn một người sống cách tất cả chúng ta hàng trăm năm sẽ nói khác tất cả chúng ta ở thời gian hiện tại .Khoảng cách về ngôn từ luôn là thử thách so với những người viết tiểu thuyết lịch sử dân tộc vì đặc tính của chúng là sự dịch chuyển, đào thải, đồng thời được làm đa dạng chủng loại thêm bằng những lớp từ, lớp nghĩa mới. Có những từ thông dụng trong quá khứ nhưng giờ đây không dùng nữa và những từ của hiện tại chắc như đinh chưa hề sống sót trong lịch sử vẻ vang .Tất nhiên nếu giàu có mà khoe khoang về chữ thì cũng không phải là hay. Nhiều người thích dùng những từ nghe thật kêu, thật choang, đọc lên thấy xủng xoảng nhưng kì thực không để ấn tượng gì. Gần đây có thứ mốt thích dùng những tích hợp từ thật lạ hoặc những khái niệm rất đơn thuần thì lại ưa dùng những từ thật khó, thật kêu. Một số người tỏ ra “ nguy hại ” khi cố ý dùng những từ trình độ phóng lên để quá mức để biểu lộ sự “ uyên áo ” của mình !Giàu có từ vựng là điều tốt, nhưng quan trọng hơn phải dùng đúng chuẩn và hiệu suất cao. Một kĩ thuật quan trọng trong viết lách là ém từ. Không phải anh có những từ nào hay, độc là phun ra bằng hết. Phải đợi những thực trạng, những trường hợp thích hợp mới sử dụng đúng từ ấy. Thói tiêu tốn lãng phí khoe khoang tai hại cũng giống y hệt như sự nghèo nàn, mỏng mảnh .
 |
| Nhà văn Nguyễn Đình Thi. |
Trong một bài viết về Nguyễn Đình Thi, Trần Đăng Khoa đã cho rằng trong những thi phẩm của mình, Nguyễn Đình Thi đã dùng một vốn từ không nhiều so với những nhà thơ cùng thế hệ. Nếu chỉ đọc thơ của Nguyễn Đình Thi thì thấy vốn từ của ông khá hạn chế, nhưng Nguyễn Đình Thi vẫn thành công xuất sắc bởi những tứ của mình. Nghĩa là thơ Nguyễn Đình Thi mạnh về ý chứ không mạnh về từ. Từ ngữ trong thơ Nguyễn Đình Thi đơn thuần, thậm chí còn lặp nhưng tứ thơ đã gánh lấy sức nặng hầu hết .
Tất nhiên, nếu đọc những tác phẩm có sự phong phú về chữ nghĩa và chuẩn xác thì vẫn thích hơn. Một lần tôi đã nói rằng, sở dĩ văn chương vẫn cần cho cuộc sống và xã hội vì nó là nơi lưu giữ chữ nghĩa, là môi trường tạo ra các từ mới. Các nhà văn giàu chữ có công bảo tồn tiếng nói của dân tộc và đồng thời sự sáng tạo của họ làm cho kho tàng ngôn ngữ phong phú thêm.
Đọc một tác phẩm văn học, không những cảm nhận được cái hay về nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ, người đọc còn biết / học thêm được những từ ngữ mới bổ trợ vào kho từ vựng của mình. Đương nhiên người nào có lợi thế về ngôn từ, họ sẽ có những lợi thế đáng kể trong tiếp xúc với hội đồng, trong đời sống, việc làm cũng như thời cơ thành công xuất sắc sẽ cao hơn .Một nhà văn phải trang bị cho mình rất nhiều thứ, trong đó có một thứ tối quan trọng là ngôn từ. Sự giàu có và chuẩn xác về ngôn từ là một vũ khí rất thiết yếu trong hành trình dài phát minh sáng tạo. Những bậc thầy về ngôn từ như Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Tuân, Tô Hoài luôn là những ví dụ tiêu biểu vượt trội cho sự giàu có và phát minh sáng tạo trong tiếng Việt .Uông Triều
