Người Việt hay người Kinh, là một dân tộc hình thành tại khu vực địa lý mà ngày nay là miền Bắc Việt Nam và miền nam Trung Quốc. Đây là dân tộc chính, chiếm khoảng 86,2% dân số Việt Nam và được gọi chính thức là dân tộc Kinh để phân biệt với những dân tộc thiểu số tại Việt Nam. Ngôn ngữ chính của người Việt là tiếng Việt, một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Việt của ngữ hệ Nam Á. Người Việt sinh sống trên khắp đất nước Việt Nam và một số nước khác. Cộng đồng người Việt hải ngoại đông nhất định cư ở Hoa Kỳ.
Nguồn gốc
Truyền thuyết
Theo truyền thuyết thần thoại, những người Việt tiên phong là con cháu của một thần rồng tên là Lạc Long Quân và một vị tiên tên là Âu Cơ. Hai người đã lấy nhau, sinh sống cùng nhau và đẻ ra một bọc 100 trứng, số trứng này nở ra 100 người con. Những người con sinh ra cùng một bọc gọi là ” cùng bọc ” ( hay còn gọi là Đồng bào ) và ” đồng bào ” là cách gọi của người Việt để nói rằng tổng thể người Nước Ta đều có chung một nguồn gốc .
Nhân chủng học
Có hai luồng quan điểm về nguồn gốc của người Việt. Một số học giả tin rằng người Việt đầu tiên di chuyển từ quần đảo Indonesia thông qua bán đảo Mã Lai và Thái Lan cho đến khi họ định cư ở khu vực đồng bằng sông Hồng,[67] bằng cách lần theo con đường của các công cụ đá từ cuối Thế Pleistocen (600.000-12.000 trước Công nguyên), trên đảo Java, bán đảo Malaysia, Thái Lan và phía bắc Miến Điện. Những công cụ bằng đá được cho là các công cụ con người đầu tiên được sử dụng trong khu vực Đông Nam Á. Các nhà khảo cổ tin rằng vào thời điểm này Hymalaya, một dãy núi ở miền bắc Miến Điện và Trung Quốc, tạo ra một rào cản băng giá cô lập người dân Đông Nam Á. Một số khác cho rằng người Việt đầu tiên vốn là một bộ tộc gốc Mông Cổ ở Tây Tạng, di cư xuống phía nam từ thời đồ đá cũ.[68] Nhóm dân tộc này định cư tại vùng Bắc Bộ, thượng nguồn sông Hồng ngày nay và tạo nên nền văn minh Đông Sơn. Nhóm bộ tộc này cũng có sự tương đồng rất lớn về nhân chủng, văn hóa với các tộc người ở phía Nam Trung Quốc – mà sử Trung Quốc còn gọi là cộng đồng Bách Việt.
Vào năm 257 TCN An Dương Vương xây dựng vương quốc Âu Lạc, tại miền Bắc Nước Ta giờ đây. Vào năm 208 TCN vua nước Nam Việt là Triệu Đà tiến đánh và chiếm được Âu Lạc. Triệu Đà hợp nhất Âu Lạc vào Nam Việt .Năm 2019, những nhà khoa học thuộc Viện nghiên cứu Tế bào gốc – công nghệ tiên tiến gen Vinmec công bố tác dụng điều tra và nghiên cứu về bộ gen người Việt khẳng định chắc chắn sự độc lạ với những quần thể người Hán và quần thể người khu vực Đông Á mà có quan hệ với người Khu vực Đông Nam Á cổ đại, củng cố giả thuyết khoa học về việc con người từ châu Phi đến định cư tại những nước Khu vực Đông Nam Á, sau đó mới di cư sâu vào lục địa theo hướng từ phía Nam lên phía Bắc. [ 69 ] [ 70 ] [ 71 ]
Phân bố
Trên quốc tế
Vào thế kỷ 16, một số ít người Việt di cư lên phía bắc vào Trung Quốc. Tuy đã bị ảnh hưởng tác động Trung Quốc nhiều hơn, con cháu những người này vẫn còn nói tiếng Việt và được công nhận là một dân tộc thiểu số tại Trung Quốc .Trong thời Pháp thuộc, một số ít người Việt làm công nhân đồn điền, khai mỏ tại Tân Đảo [ 72 ] ( nay là Nouvelle-Calédonie và Vanuatu ) … Ngoài ra còn 1 số ít hội đồng người Việt ở Réunion, Haiti … xây dựng từ những chí sĩ yêu nước bị đày ải. Tại Xiêm, Trung Quốc, Lào, Campuchia cũng có khá nhiều người Việt sinh sống. Cũng trong thời kỳ này, một số ít người Việt yêu nước đã sang Xiêm, Trung Quốc, Liên Xô … xây dựng những tổ chức triển khai cách mạng nhằm mục đích tránh sự bắt bớ của chính quyền sở tại thuộc địa tại Nước Ta .Khi thực dân Pháp rời khỏi Nước Ta vào năm 1954, 1 số ít người Việt di cư sang Pháp, gần 900.000 người từ miền Bắc di cư vào miền nam .Sau Chiến tranh Nước Ta, hơn 1 triệu người Việt di tán và vượt biên giới. Phần lớn những người này tái định cư tại Bắc Mỹ, Tây Âu và Úc. Tại Hoa Kỳ có một hội đồng người Mỹ gốc Việt khá lớn .
Tại Nước Ta
Tuy gốc từ miền Bắc Nước Ta, người Việt đã Nam tiến và chiếm đất đai của vương quốc Chiêm Thành qua thời hạn. Hiện nay họ là dân tộc bản địa hầu hết trong phần đông những tỉnh tại Nước Ta .Theo Tổng tìm hiểu dân số và nhà ở năm 2009, người Kinh ở Nước Ta có dân số 73.594.427 người, chiếm 85,7 % dân số cả nước, cư trú tại toàn bộ 63 tỉnh, thành phố. Các tỉnh, thành phố có số lượng người Kinh lớn nhất là : Thành phố Hồ Chí Minh ( 6.699.124 người ), Thành Phố Hà Nội ( 6.370.244 người ), Thanh Hóa ( 2.801.321 người ), Nghệ An ( 2.489.952 người ), Đồng Nai ( 2.311.315 người ), An Giang ( 2.029.888 người ) .Người Kinh là dân tộc bản địa đa phần tại Nước Ta, tuy nhiên tại một số ít tỉnh miền núi phía Bắc, người Kinh lại là dân tộc thiểu số : Lào Cai ( 212.528 người, chiếm 34,6 % dân số toàn tỉnh, tỉnh này không có dân tộc bản địa đa phần ), Hòa Bình ( 207.569 người, chiếm 26,4 % dân số toàn tỉnh, người Mường là dân tộc bản địa hầu hết ở Hòa Bình, chiếm 63,9 % ), Sơn La ( 189.461 người, chiếm 17,6 % dân số toàn tỉnh, người Thái là dân tộc bản địa đa phần ở Sơn La ), Lạng Sơn ( 124.433 người, chiếm 17,0 % dân số toàn tỉnh, tỉnh này không có dân tộc bản địa hầu hết ), Hà Giang ( 95.969 người, chiếm 13,2 % dân số toàn tỉnh, tỉnh này không có dân tộc bản địa đa phần ), Điện Biên ( 90.323 người, chiếm 18,4 % dân số toàn tỉnh, tỉnh này không có dân tộc bản địa đa phần ), Lai Châu ( 56.630 người, chiếm 15,3 % dân số toàn tỉnh, tỉnh này không có dân tộc bản địa đa phần ), Bắc Kạn ( 39.280 người, chiếm 13,4 % dân số toàn tỉnh, người Tày là dân tộc bản địa đa phần ở tỉnh này ), Cao Bằng ( 29.189 người, chỉ chiếm 5,76 % dân số toàn tỉnh, tỉnh này không có dân tộc bản địa đa phần ) .
Kinh tế
Có thể nói nền kinh tế tài chính mạnh nhất là nền nông nghiệp lúa nước. Nền văn minh lúa nước đã được khai sinh từ rất ngàn đời xưa và đạt được trình độ nhất định. Nền nông nghiệp tăng trưởng cũng nhờ một phần vào sự đào đê, đào nương. Ngoài nghề nông nghiệp, người Kinh cũng làm một số ít những nghề khác ví dụ như chăn nuôi gia súc, làm đồ bằng tay thủ công …
Văn hóa
Văn học
Văn học của người Việt đã từng sống sót từ rất lâu và được truyền miệng qua truyển cổ, ca dao, tục ngữ … Nghệ thuật nhiều mẫu mã như ca hát, âm nhạc, điêu khắc, hội họa, múa, diễn xướng … Hàng năm thì theo truyền thống lịch sử những làng đều tổ chức triển khai hội làng với những hoạt động và sinh hoạt hội đồng. Khoảng sau Công Nguyên, người Kinh bị Bắc thuộc nên đã dùng chữ Hán, nhưng về sau tự tạo thêm chữ viết riêng là chữ Nôm. Tuy nhiên chữ Hán vẫn là ngôn từ chính thức được dùng trong hành chính và giáo dục. Từ khoảng chừng thế kỷ thứ 16 những giáo sĩ truyền giáo đến từ phương Tây thấy cần dùng chữ cái Latin để ký âm tiếng Việt. Từ đó Open chữ Quốc Ngữ được sử dụng thoáng rộng thời nay. [ 73 ] Năm 1945, 95 % dân số Nước Ta mù chữ [ 74 ] nhưng đến năm 2010 tỷ suất biết chữ ở người lớn là 97,3 %. [ 75 ] Tuy nhiên tỷ suất đọc sách của người Việt khá thấp ở mức 0,8 cuốn sách / người / năm. [ 76 ]Người Việt có truyền thống lịch sử ăn trầu cau, hút thuốc lá, nước vối, nước chè, hút thuốc lào, những loại cơm, cháo, xôi, mắm tôm, thịt chó, trứng vịt lộn. Việc hút thuốc lá, thuốc lào có lẽ rằng sau thế kỷ 16, sau khi cây thuốc lá nhập vào Nước Ta từ châu Mỹ. Ngoài những giá trị vật chất, người Việt còn có những giá trị tâm linh như việc thờ cúng tổ tiên, giỗ và những tiệc tùng như Tết. Các tôn giáo phổ cập như Phật giáo, Công giáo Rôma, đạo Cao Đài …
Trang phục
Trang phục truyền thống lịch sử trong đám cưới của người Việt thời xưa
Nói chung người Việt Nam dù ở Bắc, Trung hay Nam đều có cách mặc gần giống nhau. Các loại quần áo như áo ngắn mặc với quần lá tọa ống rộng, quần có cạp hoặc dùng dây rút. Thời xưa thì đàn ông để tóc dài, búi tó, hoặc thắt khăn đầu rìu,… Vào các lễ hội đặc biệt thì mặc áo dài khăn đống, mùa áo đơn giản không có văn hoa. Chân thì đi guốc mộc.
Vào thời xưa thì phụ nữ người Kinh ai cũng mặc yếm. Váy thì váy dài với dây thắt lưng. Các loại nón thường thì như thúng, ba tầm … Trong những ngày hội thì người phụ nữ thường mặc áo dài. Các thiếu nữ thì hay làm búi tóc đuôi gà. Các đồ trang sức đẹp truyền thống lịch sử như trâm, vòng cổ, hoa tai, nhẫn, vòng tay mang phong thái tùy theo từng vùng. Phụ nữ Nam Bộ thường mặc áo bà ba với những kiểu cổ như tròn, trái tim, bà lai với những khăn trùm đầu. Nón lá hoàn toàn có thể nói là nón được sử dụng thoáng đãng nhất cho phụ nữ thời xưa do nó hoàn toàn có thể tự làm và che nắng rất tốt .
Xã hội
Theo truyền thống lịch sử ngàn đời thì người Kinh sống theo làng. Nhiều làng họp lại thì thành một xã. Mỗi làng hoàn toàn có thể có nhiều xóm. Nếu tính ra một thôn của miền Bắc thì bằng với một ấp của miền Nam. Trong những làng và xã đều có luật lệ riêng mà mọi người đều phải thi hành. Các làng miền Bắc thường được che chắn bằng cách trồng tre hoặc xây cổng vững chắc. Mỗi làng đều có nơi quy tụ và thờ lạy chung. Một số làng có đình thờ thành hoàng làng, là người được coi là thần bảo lãnh của làng. Vào thời xưa thì phụ nữ bị cấm không được đến đình làng .
Tầm vóc
Hiện nay, chiều cao trung bình của nam người trẻ tuổi Nước Ta là 168,1 cm, nữ cao trung bình 156,2 cm. [ 77 ]Mức tăng độ cao của người trẻ tuổi Nước Ta trong quá trình 1990 – 2020 tương tự thời kỳ vàng của Nhật Bản về tăng chiều cao người trẻ tuổi trong quy trình tiến độ 1955 – 1995. [ 78 ]
Nhà cửa
Phong cách và hình dạng nhà cửa tùy theo từng vùng và miền. Chủ yếu là nhà được thiết kế xây dựng bằng những vật tư sẵn có như cỏ khô, rơm rạ, tre nứa. Nhà nổi bật là nhà lá 3 gian hoặc 5 gian. Tuy nhiên do điều kiện kèm theo thời tiết khí hậu nên nhà cửa ở miền trung và miền nam có chút ít độc lạ nhưng nhìn chung vẫn là cấu trúc nhà 5 gian. Hiện nay, do nhiều nguyên do nên nhà ở đã có sự biến hóa cả về cấu trúc và vật tư kiến thiết xây dựng. Hầu như nhà nào cũng có phòng khách, phòng ngủ, phòng ăn và phòng bếp ( đôi lúc phòng ăn và phòng bếp là một ) .
Hôn nhân mái ấm gia đình
Tuổi kết hôn hợp pháp là nam đủ 20 tuổi và nữ đủ 18 tuổi. Chế độ một vợ một chồng. Gia đình của mẹ gọi là nhà ngoại, mái ấm gia đình của bố gọi là nhà nội. Hôn nhân đồng tính hiện không bị cấm ( Luật Hôn nhân và Gia đình sửa đổi năm năm trước ) tuy nhiên vẫn ” không thừa nhận hôn nhân gia đình giữa những người cùng giới tính ” ( khoản 2 Điều 8 của luật này ) .
Đánh giá
Những nhìn nhận về người Nước Ta tân tiến ( thế kỷ 20-21 ) đã được một số ít học giả trong và ngoài nước đưa ra trong những tác phẩm báo chí truyền thông, tác phẩm văn học, những tiểu luận hay những khu công trình nghiên cứu và điều tra xã hội học và dân tộc bản địa học. Các nhìn nhận này được nêu tại những thời gian lịch sử dân tộc khác nhau, trong đó có một phần đáng kể về vai trò và tính hai mặt, ưu và điểm yếu kém trong tư duy, tính cách, tâm ý và tập quán người Việt trong tiến trình tăng trưởng của dân tộc bản địa. Các tổng kết dựa trên những nghiên cứu và điều tra còn một số ít khác là đánh giá và nhận định cá thể hay suy diễn logic của những học giả nổi tiếng. Tính hai mặt của người Nước Ta đã được đa phần những học giả thừa nhận và khẳng định chắc chắn trong những khu công trình điều tra và nghiên cứu về tâm ý, văn hóa truyền thống, xã hội và lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa. Những đặc thù thông dụng trong tư duy, tính cách, tâm ý và tập quán của người Việt mà những tác giả đã chỉ ra cũng không không bao giờ thay đổi mà đổi khác theo sự đổi khác của những điều kiện kèm theo xã hội cùng với sự giao lưu kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, tư tưởng, học thuật với quốc tế .
Xem thêm
Ghi chú
- ^ công dân Việt Nam hiện nay tại Đài Loan (với giấy phép cư trú hợp lệ) là 215.491 tính đến 30 tháng 4 năm 2022 (127.033 nam, 88.458 nữ).[10] Số công dân Việt Nam có giấy phép cư trú hợp lệ ở Đài Loan (bao gồm cả những người hiện không ở Đài Loan) là 240.986 tính đến 30 tháng 4 năm 2022 (140.372 nam, 100.614 nữ).[11] Số phối ngẫu ngoại quốc gốc Việt ở Đài Loan là 111.529 tính đến tháng 4 năm 2022 (2.383 nam, 109.146 nữ).[12] Theo [13] Tính tới năm 2014, khoảng 70% cô dâu Việt Nam đã có quốc tịch Đài Loan (Trung Hoa Dân Quốc),[14] trong đó có nhiều người thôi quốc tịch Việt Nam để nhập tịch Đài Loan.[15]
Theo [16] Trong đó, theo số liệu thống kê của Bộ Giáo dục Đài Loan, năm 2020 có 108.037 con em của người Việt đang học tập ở các cơ sở giáo dục ở Đài Loan (5.168 ở bậc mầm non, 25.752 ở bậc tiểu học, 22.462 ở bậc trung học, 33.430 ở bậc trung học phổ thông, và 21.225 ở bậc đại học/cao đẳng),[17] giảm 2.000 người so với năm trước đó, 110.176 người vào năm 2019 (6.348 ở bậc mầm non, 29.074 ở bậc tiểu học, 27.363 ở bậc trung học, 32.982 ở bậc trung học phổ thông, và 14.409 ở bậc đại học/cao đẳng).[18] SốViệt Nam lúc bấy giờ tại Đài Loan ( với giấy phép cư trú hợp lệ ) là 215.491 tính đến 30 tháng 4 năm 2022 ( 127.033 nam, 88.458 nữ ). SốViệt Nam có giấy phép cư trú hợp lệ ở Đài Loan ( gồm có cả những người hiện không ở Đài Loan ) là 240.986 tính đến 30 tháng 4 năm 2022 ( 140.372 nam, 100.614 nữ ). Số phối ngẫu ngoại bang gốc Việt ở Đài Loan là 111.529 tính đến tháng 4 năm 2022 ( 2.383 nam, 109.146 nữ ). Theo Bộ Nội chính Nước Trung Hoa Dân Quốc, từ năm 1993 đến năm 2021, có 94.015 công dân Nước Ta đã nhập quốc tịch Trung Quốc Dân Quốc. Tính tới năm năm trước, khoảng chừng 70 % cô dâu Nước Ta đã có quốc tịch Đài Loan ( Nước Trung Hoa Dân Quốc ), trong đó có nhiều người thôi quốc tịch Nước Ta để nhập tịch Đài Loan. Theo Đài Tiếng nói Nước Ta, vào năm năm trước, ở Đài Loan có khoảng chừng 200.000 trẻ nhỏ lai có mẹ là người Việt và cha là người Đài Loan. Trong đó, theo số liệu thống kê của Bộ Giáo dục đào tạo Đài Loan, năm 2020 có 108.037 con trẻ của người Việt đang học tập ở những cơ sở giáo dục ở Đài Loan ( 5.168 ở bậc mần nin thiếu nhi, 25.752 ở bậc tiểu học, 22.462 ở bậc trung học, 33.430 ở bậc trung học phổ thông, và 21.225 ở bậc ĐH / cao đẳng ), giảm 2000 người so với năm trước đó, 110.176 người vào năm 2019 ( 6.348 ở bậc mần nin thiếu nhi, 29.074 ở bậc tiểu học, 27.363 ở bậc trung học, 32.982 ở bậc trung học phổ thông, và 14.409 ở bậc ĐH / cao đẳng ) .
- ^ Số liệu này chỉ gồm có người Kinh quốc tịch Nước Ta ở Trung Quốc Đại lục, không gồm có người Kinh ( Trung Quốc ), người Việt ở Hong Kong, Ma Cao và Đài Loan .
- ^ tài liệu này chỉ gồm có người Kinh ( Trung Quốc )
Tham khảo
Liên kết ngoài
