So với tình hình ô nhiễm không khí lúc bấy giờ, sự góp vốn đầu tư của nhà nước và chính quyền sở tại địa phương cho việc nghiên cứu về ô nhiễm không khí còn rất khiêm tốn1. Sự góp vốn đầu tư này quá nhỏ so với quyền lợi từ việc giảm thiểu ô nhiễm không khí như giảm ngân sách gánh nặng bệnh tật, sự không thay đổi xã hội, và nhiều quyền lợi kinh tế tài chính khác .
Thiết bị quan trắc chất lượng không khí của cơ quan quản lý môi trường tỉnh Thái Nguyên. Nguồn: Báo Thái Nguyên.
Những năm gần đây, những nhà khoa học, người dân, và cho tới những cấp chính quyền sở tại đã chăm sóc nhiều hơn đến ô nhiễm không khí. Với sự góp mặt của cổng thông tin quan trắc thiên nhiên và môi trường, mạng lưới quan trắc môi trường tự nhiên thủ đô hà nội cũng như sự góp phần của 1 số ít mạng lưới cảm ứng như PamAir, bức tranh về mức độ ô nhiễm bụi mịn hiện ra ngày một rõ ràng hơn. Sự góp vốn đầu tư cho mạng lưới quan trắc không khí vương quốc là việc làm thiết yếu để hoàn toàn có thể định lượng đúng chuẩn tình hình ô nhiễm không khí toàn nước .
Bên cạnh đó, gần đây các nhà khoa học trong nước đã có thêm nhiều công bố chất lượng trên tập san uy tín với chủ đề nghiên cứu mở rộng từ đo đạc nồng độ ô nhiễm và lượng phát thải, phân tích đặc trưng bụi cho tới phát triển mô hình mô phỏng, ứng dụng dữ liệu vệ tinh và tính toán sự phơi nhiễm ô nhiễm không khí. Những công bố khoa học này là những mảnh ghép quan trọng cho chúng ta có thể hiểu sâu sắc hơn về thực trạng ô nhiễm không khí để có những giải pháp đúng đắn.
Hiện nay việc nghiên cứu về ô nhiễm không khí đang gặp nhiều khó khăn vất vả do những thiếu vắng trong tài liệu quan trắc, kiểm kê và thiết bị đo đạc nghiên cứu và phân tích. Việc thiếu một bộ tài liệu đồng nhất và liên tục sẽ cản trở sự nghiên cứu và phân tích xu thế ô nhiễm cũng như khó hoàn toàn có thể đưa ra một bức tranh tổng thể và toàn diện về tình hình ô nhiễm .
Những khó khăn và thiếu hụt
Mới đây, Thủ tướng nhà nước đã phê duyệt kế hoạch vương quốc ( QĐ 1973 / QĐ-TTg, 23/11/2021 ) về quản trị chất lượng thiên nhiên và môi trường không khí quá trình 2021 – 2025, trong đó có đưa ra bốn chương trình ưu tiên gồm có triển khai xong chủ trương pháp lý, thay đổi cộng nghệ sản xuất và thiết bị giải quyết và xử lý khí thải công nghiệp, góp vốn đầu tư thiết bị quan trắc, kiểm kê nguồn khí thải và thông dụng thông tin về chất lượng không khí. Đây là một bước đi quan trọng trong việc quản trị chất lượng không khí. Tuy nhiên, theo tôi kế hoạch vương quốc cần đặt việc nâng cao chất lượng nghiên cứu về ô nhiễm không khí là ưu tiên số 1. Bởi có nhìn nhận đúng mực về thực trạng, nguồn cũng như ảnh hưởng tác động của những hiện tượng kỳ lạ ô nhiễm dựa trên hiệu quả của những nghiên cứu nâng cao, tổng lực từ những trường ĐH và viện nghiên cứu, tất cả chúng ta mới hoàn toàn có thể đưa ra một lộ trình giảm thiểu ô nhiễm một cách hiệu suất cao cũng như đặt ra những tiềm năng thực tiễn và đơn cử. Hiện nay, việc nghiên cứu về ô nhiễm không khí đang gặp nhiều khó khăn vất vả do những thiếu vắng trong tài liệu quan trắc, kiểm kê và thiết bị đo đạc nghiên cứu và phân tích .
Kế hoạch vương quốc đã đề cập chung tới tài liệu quan trắc và kiểm thải, nhưng như vậy vẫn chưa đủ. Để hoàn toàn có thể hiểu thâm thúy và lý giải được những hiện tượng kỳ lạ ô nhiễm, tất cả chúng ta cần có nhiều tài liệu nâng cao về thành phần hóa học của nguồn gây không khí ( ví dụ hàm lượng một số ít sắt kẽm kim loại nặng như chì, arsen, niken hay những hợp chất vòng thơm đặc biệt quan trọng ở những khu công nghiệp ). Một số dự án Bất Động Sản gần đây được sự hỗ trợ vốn của quốc tế đã nghiên cứu và phân tích thành phần hóa học của bụi, tuy nhiên tài liệu đó chỉ mang đặc thù thời vụ của dự án Bất Động Sản nên không tạo hệ tài liệu liên tục. Sự thiếu một bộ tài liệu đồng điệu và liên tục sẽ cản trở sự nghiên cứu và phân tích xu thế ô nhiễm cũng như khó hoàn toàn có thể đưa ra một bức tranh toàn diện và tổng thể về tình hình ô nhiễm .
Nguyên nhân của những khó khăn vất vả về mặt tài liệu này là do tất cả chúng ta thiếu nghiêm trọng những thiết bị đo đạc, đặc biệt quan trọng những thiêt bị đo theo thời hạn thực ( real-time instruments ). Các thiết bị lúc bấy giờ hoàn toàn có thể đo những thành phần cơ bản của bụi như nông độ sắt kẽm kim loại, ion, carbon đen, tổng hàm lượng carbon và một số ít những chất hữu cơ cũng như những khí theo từng giờ, thậm chí còn từng phút. Những thiết bị đo đạc này rất hữu dụng trong việc xác lập nhanh nguyên do ô nhiễm cũng như cảnh báo nhắc nhở ô nhiễm. Sự thiếu vắng những thiết bị đo đạc đặc trưng lý tính của bụi như phân bổ kích cỡ bụi, hình dáng cấu trúc, tỷ lệ khối lượng và độ háo nước của bụi đã làm hạn chế những nghiên cứu nâng cao về chính sách hình thành và Viral bụi. Xây dựng một siêu trạm quan trắc ( supersite ) gồm có những thiết bị quan trắc văn minh trong tương lai gần đang là mơ ước của những nhà nghiên cứu về ô nhiễm không khí tại Nước Ta .
TS. Lý Bích Thủy (Viện Công nghệ môi trường, ĐH Bách khoa HN) giới thiệu một số thiết bị phân tích mẫu không khí trong phòng thí nghiệm. Ảnh: Nhật Hà
Một sự thiếu vắng đáng tiếc khác là về những thiết bị nghiên cứu và phân tích thành phần hóa học trong phòng thí nghiệm của những trường ĐH và viện nghiên cứu. Từ việc tìm hiểu thêm những hiệu quả công bố khoa học gần đây, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy rằng những thiết bị đo ô nhiễm không khí của tất cả chúng ta phần đông không có gì ngoài những trạm quan trắc đo 1 số ít thông số kỹ thuật ô nhiễm cơ bản, những thiết bị thu bụi và một số ít những cảm ứng quang học. Trong khi việc góp vốn đầu tư nhiều những thiết bị đo đạc và nghiên cứu và phân tích văn minh đã trở thành phổ cập ở rất nhiều TT nghiên cứu trên quốc tế. Đầu tư thiết bị nghiên cứu và phân tích và nâng cao năng lực nghiên cứu và phân tích rất tốn kém nhưng những quyền lợi mang lại rất lớn và lâu bền hơn vì không những hoàn toàn có thể ship hàng cho nghành nghề dịch vụ nghiên cứu không khí mà còn những ngành khác như nghiên cứu về ô nhiễm đất / nước, dược phẩm, và thực phẩm .
Tất nhiên để thực hiện nghiên cứu, thì không thể bỏ qua yếu tố con người. Nếu so sánh với các nước khác như Vương quốc Anh và với nhu cầu thực tế thì số lượng các nghiên cứu viên làm về ô nhiễm không khí trong nước còn rất mỏng. Hiện tại, chúng ta đã và đang xây dựng các nhóm nghiên cứu mạnh (đây là một chủ trương đúng đắn và cần thiết). Việc đào tạo các sinh viên giỏi là việc không thể thiếu trong quá trình xây dựng các nhóm nghiên cứu đó. Tuy nhiên số lượng sinh viên theo chuyên ngành ô nhiễm không khí rất ít và chưa được đào tạo một cách chuyên sâu về nghiên cứu. Do đó, chúng ta cần mở rộng và nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo trong nước để thu hút sinh viên nhiều hơn.
Hiện nay có một số lượng đề tài nghiên cứu về ô nhiễm không khí trọn vẹn hoàn toàn có thể gộp thành một đề tài lớn mang tính phối hợp. Việc tạo ra những đề tài lớn theo hình thức phối hợp này vừa tạo ra sức mạnh kinh tế tài chính lớn, đồng thời tạo ra sự hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau giữa những nhóm .
Một chương trình nghiên cứu trọng điểm quốc gia?
Dựa trên kinh nghiệm tay nghề từ những dự án Bất Động Sản nghiên cứu ô nhiễm không khí tại Vương quốc Anh và Trung Quốc, tôi cho rằng nghiên cứu ô nhiễm không khí cần được góp vốn đầu tư một cách liên tục và chuyên nghiệp. Việc góp vốn đầu tư nghiên cứu ô nhiễm không khí với kinh phí đầu tư nhỏ và riêng không liên quan gì đến nhau như lúc bấy giờ hoàn toàn có thể dẫn tới sự thiếu hiệu suất cao. Đặc thù của ngành thiên nhiên và môi trường nói chung yên cầu sự hợp tác ngặt nghèo giữa nhiều nhà khoa học từ cùng một chuyên ngành hoặc liên ngành. Thí dụ, để thu mẫu và thực thi những chiến dịch thu mẫu là rất tốn kém, do đó nếu gộp những dự án Bất Động Sản nhỏ lại một chương trình nghiên cứu lớn hơn, những nhà nghiên cứu hoàn toàn có thể san sẻ lẫn nhau những mẫu và thiết bị nghiên cứu và cũng như tài liệu và hiệu quả nghiên cứu. Sự đồng nhất của tài liệu về mặt thời hạn cũng rất quan trọng để hoàn toàn có thể nhìn nhận và xác nhận độ đúng mực của những quy mô mô phỏng, từ đó cho tất cả chúng ta một bức tranh tổng thể và toàn diện về tình hình ô nhiễm không khí .
Trên trong thực tiễn, lúc bấy giờ có một số lượng đề tài nghiên cứu về ô nhiễm không khí và trọn vẹn hoàn toàn có thể gộp thành một đề tài lớn mang tính phối hợp. Việc tạo ra những đề tài lớn theo hình thức phối hợp này vừa tạo ra sức mạnh kinh tế tài chính lớn, đồng thời tạo ra sự hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau giữa những nhóm. Đây là điều từng được yêu cầu cách đây vài năm nhưng có vẻ như như chưa trở thành hiện thực cho nghiên cứu ở Việt Nam2. Chúng ta cần có một chương trình nghiên cứu về ô nhiễm không khí với một sự hỗ trợ vốn lớn và dài hơi. Các nhóm nghiên cứu cần hợp tác để phối hợp cùng nộp những đề tài điển hình nổi bật ( hightlight topics ) để những nhà hỗ trợ vốn hoàn toàn có thể lựa chọn một hoặc hai chủ đề lớn nghiên cứu cần ưu tiên trong năm. Tất nhiên bên cạnh những đề tài trọng điểm vương quốc thì những địa phương cũng cần phải có những hỗ trợ vốn nhỏ hơn để nghiên cứu tình hình ô nhiễm không khí trên địa phận. Thí dụ thành phố TP. Hà Nội hoàn toàn có thể hỗ trợ vốn cho đề tài về mô hình cảnh bảo sớm ô nhiễm không khí cũng Dự kiến những đợt bụi lê dài ở Thành Phố Hà Nội .
Những chủ đề lớn ví dụ như xác lập nguồn ô nhiễm không khí ở TP. Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh : những đề tại hiện tại mới đang khám phá một vài góc nhìn như xác lập hóa học của bụi sau đó dùng quy mô điểm ô nhiễm không khí nhận để tìm nguồn ô nhiễm. Để hoàn toàn có thể hiểu sâu và đúng mực hơn về nguồn ô nhiễm không khí, tất cả chúng ta cần tích hợp nhiều kỹ thuật nghiên cứu và phân tích, tăng trưởng những quy mô mô phỏng cũng như nghiên cứu đơn cử chính sách lan chuyền và hình thành những chất ô nhiễm .
Có thể thấy, tất cả chúng ta còn một chặng đường rất dài để hoàn toàn có thể cải tổ chất lượng không khí đạt được mức khuyến nghị của tổ chức triển khai y tế thế giới ( WHO ). Nghiên cứu một cách chuyên nghiệp về tình hình ô nhiễm không khí sẽ giúp tất cả chúng ta có những chủ trương tương thích để rút ngắn đáng kể chặng đường đó. Để đạt được điều đó, tất cả chúng ta cần góp vốn đầu tư một cách can đảm và mạnh mẽ trong việc hỗ trợ vốn thiết bị nghiên cứu và những đề tài đủ lớn để xử lý toàn vẹn từng yếu tố quan trọng và cần thiết kế xây dựng những chương trình nghiên cứu đơn cử cũng như huấn luyện và đào tạo thêm nhiều những chuyên viên trong nghành nghề dịch vụ nghiên cứu ô nhiễm không khí. □
— — — –
* TS. Vũ Tuân, nghiên cứu viên về chất lượng không khí, Đại học hoàng gia London, Vương quốc Anh
Tham khảo và Chú thích :
1. Trong bài viết gần đây trên Tia Sáng, tác giả Anh Vũ đã có một bài viết ngắn về những khó khăn trong nghiên cứu ô nhiễm không khí do đầu tư cho nghiên cứu còn rất hạn chế. Xem: Nghiên cứu ô nhiễm không khí: Đã được đầu tư tương xứng? https://vvc.vn/-quan-ly-khoa-hoc/Nghien-cuu-o-nhiem-khong-khi-Da-duoc-dau-tu-tuong-xung–25326
2. Hơn 5 năm trước, trong một bài viết trên Tia Sáng (2015), tác giả Ngô Đức Thế đã kiến nghị việc cấp các đề tài lớn theo hình thức consortium bằng cách gộp các đề tài nhỏ. Xem: Tái cơ cấu tài trợ và nâng cao hợp tác trong khoa học, https://vvc.vn/-quan-ly-khoa-hoc/tai-co-cau-tai-tro-va-nang-cao-hop-tac-trong-khoa-hoc-8549
-
Vũ Tuân
