Nguy cơ mất rừng và tài nguyên rừng đang đe dọa cả nước
Thực tế nạn chặt phá rừng đã khiến nguồn tài nguyên ngày càng hết sạch, đồng thời xảy ra ở nhiều khu vực. Mất rừng được coi là một thảm họa vương quốc. Những năm gần đây, diện tích quy hoạnh rừng tự nhiên ở Việt Nam ngày càng suy giảm nhanh, chất lượng rừng suy thoái và khủng hoảng nặng nề. Trong tiến trình từ năm 2011 đến nay, tổng diện tích quy hoạnh rừng bị thiệt hại ước tính hơn 22.800 ha, trong đó, diện tích quy hoạnh rừng bị cháy khoảng chừng 13.700 ha, còn lại do bị chặt phá trái phép. Bình quân mỗi năm, Việt Nam suy giảm khoảng chừng 2.500 ha rừng.
Sự suy thoái nhanh của chất lượng đất và diện tích đất canh tác
Sa mạc hóa và suy thoái và khủng hoảng đất là yếu tố có quy mô toàn thế giới, có tác động ảnh hưởng lớn và nghiêm trọng đến tăng trưởng vững chắc, bảo đảm an toàn sinh thái xanh, bảo mật an ninh xã hội và bảo mật an ninh lương thực … Theo GS.TS Phạm Văn Điển, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp ( Bộ NN&PTNT ), ở Việt Nam lúc bấy giờ, suy thoái và khủng hoảng đất được phân loại thành 4 mức độ.
Cảnh đồng ruộng khô nứt nẻ ở Nghi Lộc, Nghệ An. (Ảnh: Báo Giao thông)
Đầu tiên là nhóm diện tích quy hoạnh đất có rủi ro tiềm ẩn suy thoái và khủng hoảng, khoảng chừng 6,7 triệu ha. Tiếp theo là nhóm diện tích quy hoạnh đất có tín hiệu suy thoái và khủng hoảng, khoảng chừng 2,4 triệu ha. Thứ 3 là nhóm diện tích quy hoạnh đất đã bị suy thoái và khủng hoảng, khoảng chừng 1,3 triệu ha. Cuối cùng là nhóm diện tích quy hoạnh sa mạc, hình thành từ nhóm thứ 3, lúc bấy giờ có diện tích quy hoạnh không đáng kể. Sa mạc hóa thời nay lan rộng không riêng gì ở vùng khô hạn mà còn lan ra ở vùng mưa và ẩm, do việc sử dụng tài nguyên đất không hài hòa và hợp lý.
Tài nguyên biển, đặc biệt là tài nguyên sinh vật biển ở ven bờ đã bị suy giảm đáng kể
Theo Báo cáo thực trạng môi trường biển và hải đảo vương quốc quy trình tiến độ năm nay – 2020, tài nguyên biển đang bị khai thác quá mức, thiếu tính vững chắc. Ước tính, cỏ biển trên toàn vùng biển nước ta từ Quảng Ninh đến Hà Tiên đã mất khoảng chừng 40 – 60 % ; rừng ngập mặn mất đến 70 % và khoảng chừng 11 % những rạn sinh vật biển đã bị tàn phá trọn vẹn, không có năng lực tự hồi sinh. Những cánh rừng ngập mặn nguyên sinh phần nhiều không còn. Sự suy giảm trầm trọng diện tích quy hoạnh rừng ngập mặn đã kéo theo sự suy giảm đa dạng sinh học biển, đặc biệt quan trọng mất bãi sinh sản và nơi cư ngụ của những loài thủy sinh. Đáng chú ý quan tâm, hệ sinh thái thảm cỏ biển là một trong những hệ sinh thái biển quan trọng, nhưng lúc bấy giờ đang đứng trước rủi ro tiềm ẩn bị tổn thương và suy thoái và khủng hoảng. Bên cạnh đó, trong vòng hơn 20 năm qua, Việt Nam đã mất 12 % số rạn sinh vật biển ; 48 % số rạn sinh vật biển khác đang trong thực trạng suy thoái và khủng hoảng nghiêm trọng. Diện tích những rạn sinh vật biển bị mất, tập trung chuyên sâu đa phần ở những vùng có dân cư sinh sống như Vịnh Hạ Long, những tỉnh ven biển miền Trung và 1 số ít hòn đảo có người sinh sống nhiều nơi độ phủ giảm trên 30 %. Sự suy giảm diện tích quy hoạnh và những tổn thương của nhiều rạn sinh vật biển làm suy giảm đa dạng sinh học, sinh thái xanh và chất lượng môi trường biển ; thiệt hại cho ngành du lịch, thủy hải sản và sinh kế của những hội đồng vùng ven biển.
Tài nguyên khoáng sản, tài nguyên nước, tài nguyên sinh vật, các hệ sinh thái… sử dụng không hợp lý
Do quản trị thiếu đồng điệu, công nghệ tiên tiến khai thác lỗi thời, nhất là việc khai thác, sử dụng nhiều nhóm tài nguyên chưa hợp lý … đang là những nguyên do dẫn đến tiêu tốn lãng phí nguồn lực vương quốc, tài nguyên bị suy thoái và khủng hoảng, hết sạch, rình rập đe dọa sự tăng trưởng bền vững và kiên cố của quốc gia.
Hoạt động khai thác cát sỏi trái quy định vẫn diễn ra tràn lan.
Theo đó, những loài sinh vật quý và hiếm đứng trước rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng rất cao. Ở Việt Nam có khoảng chừng 100 loài thực vật và gần 100 loài động vật hoang dã đang đứng trước rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng. Bên cạnh đó, tài nguyên tài nguyên đang dần hết sạch sau việc khai thác quá mức và sử dụng tiêu tốn lãng phí. Tài nguyên đất cũng đang gặp rất nhiều khó khăn vất vả như đất nông nghiệp đang bị chuyển dần qua đất ship hàng cho công nghiệp và dịch vụ, đất bị nhiễm mặn, bị sa mạc hóa ngày một tăng …
Ô nhiễm môi trường, trước hết là môi trường nước, không khí và đất ở mức trầm trọng
Tình trạng ô nhiễm môi trường liên tục diễn biến phức tạp, với nhiều điểm trung tâm, chất lượng môi trường nhiều nơi suy giảm mạnh. Đáng quan ngại, những sự cố môi trường liên tục ngày càng tăng nghiêm trọng, nhiều vụ tác động ảnh hưởng trên khoanh vùng phạm vi rộng, diễn biến phức tạp, gây khó khăn vất vả cho công tác làm việc quản trị và khắc phục hậu quả. Nhiều yếu tố về vệ sinh môi trường phức tạp đã phát sinh ở những khu vực thành thị, nông thôn. Mặt khác, hiện chất lượng không khí ở những đô thị, nhất là những thành phố lớn như Thành Phố Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh có khuynh hướng giảm và ngày càng nghiêm trọng. Với sự ngày càng tăng những nguồn ô nhiễm không khí, chất lượng không khí vượt ngưỡng được cho phép đã tác động ảnh hưởng lớn đến đời sống và sức khỏe thể chất người dân. Trong khi đó, chất thải rắn hoạt động và sinh hoạt chưa được phân loại tại nguồn ; Tỉ lệ chôn lấp chiếm hơn 70 %, hầu hết là không hợp vệ sinh ; vẫn còn gần 36,5 % chất thải hoạt động và sinh hoạt khu vực nông thôn chưa được thu gom, giải quyết và xử lý …
Tác hại của chiến tranh, đặc biệt là các hóa chất độc hại
Chiến tranh đã qua đi nhưng hậu quả của nó cực kỳ nghiêm trọng so với môi trường vạn vật thiên nhiên và con người Việt Nam.
Chất độc màu da cam có chứa dioxin được phun trên một khu vực rừng rậm ở ĐBSCL.
Khoảng 86 % lượng chất độc đã được phun rải lên những vùng rừng rậm ; 14 % còn lại được dùng để tàn phá ruộng vườn, hoa màu, đa phần là đồng lúa và nương rẫy ở những vùng đồi núi. Diện tích rừng ngập mặn bị tác động ảnh hưởng chất độc hóa học là 150.000 ha, nổi bật là khu rừng ngập mặn ở Cà Mau. Với một lượng khổng lồ chất độc hóa học phun rải lặp đi lặp lại nhiều lần trong một thời hạn dài, môi trường bị ô nhiễm nặng nề, những hệ sinh thái bị đảo lộn, nhiều loài thực vật và động vật hoang dã bị tàn phá. Do rừng bị tàn phá nặng nề nên tính năng bảo vệ môi trường của rừng phòng hộ đầu nguồn của 28 lưu vực sông cũng bị phá vỡ, gây nhiều thiệt hại rất lớn đến nền kinh tế tài chính.
Gia tăng dân số quá nhanh trên cả nước
Việc phân bố không đồng đều và không hợp lý lực lượng lao động giữa các vùng và các ngành khai thác tài nguyên là những vấn đề phức tạp nhất trong quan hệ dân số và môi trường.
Cơ sở vật chất – kỹ thuật còn hạn chế
Trong khi nhu yếu sử dụng hài hòa và hợp lý tài nguyên không ngừng tăng lên, nhu yếu về cải tổ môi trường và chống ô nhiễm môi trường ngày một lớn và phức tạp, thì mạng lưới hệ thống cơ sở vật chất – kỹ thuật, cán bộ, pháp luật để xử lý những yếu tố môi trường còn nhiều hạn chế, chưa ổn. Theo Báo Kinh tế môi trường
