Môi trường sinh thái là một mạng lưới chỉnh thể có mối tương quan ngặt nghèo với nhau giữa đất, nước, không khí và những khung hình sống trong khoanh vùng phạm vi toàn thế giới. Sự rối loạn bất ổn định ở một khâu nào đó trong mạng lưới hệ thống sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng. Con người và xã hội xuất thân từ tự nhiên, là một bộ phận của vạn vật thiên nhiên. Thông qua quy trình lao động, con người khai thác bảo vệ bồi đắp cho vạn vật thiên nhiên. Cũng qua quy trình đó con người xã hội từ từ có sự trái chiều với tự nhiên .Sự suy thoái và khủng hoảng về môi trường sinh thái toàn thế giới lúc bấy giờ được biểu lộ rõ nét trong những yếu tố sau : Trước hết là sự suy thoái và khủng hoảng tầng ozon. Tầng ozon là lớp khí ( O3 ) rất dày bảo phủ lấy toàn cầu và có tính năng như thể một cái đệm bảo vệ toàn cầu khỏi những tia cực tím của mặt trời chiếu xuống toàn cầu. Có thể nói nếu không có tầng ozon thì sự sống trên toàn cầu không sống sót ( tầng ozon đã hấp thụ 99 % lượng bức xạ tia cực tím của mặt trời chiếu xuống toàn cầu ). Tầng ozon bị suy thoái và khủng hoảng sẽ ảnh hưởng tác động mạnh đến mọi sinh vật trên trái, làm tăng thêm những bệnh tật, làm giảm năng lực miễn dịch của con người. Cuối năm 1985 những nhà khoa học Anh đã phát hiện lổ thủng tầng ozon ở Nam Cực, đến năm 1988 người ta lại phát hiện ra lổ thủng ozon ở Bắc Cực … Nguyên nhân gây ra sự suy thoái và khủng hoảng tầng ozon là do những hợp chất cacbon có chứa flo hoặc brôm. Ước tính hàng năm có khoảng chừng 788.000 tấn CFH3 ( Clo-ro Cac-bon ) thải vào môi trường, chất này được sử dụng thoáng rộng trong công nghệ tiên tiến ướp đông và chất dung môi. Vấn đề suy giảm tầng ozon đã và đang đụng chạm đến một trong những yếu tố nhức nhối và bức xúc nhất của quả đât – yếu tố bệnh tật trong điều kiện kèm theo xã hội tăng trưởng. Chẳng hạn ung thư vẫn đang được quốc tế coi là bệnh nan y. Sư suy thoái và khủng hoảng tầng ozon đã làm cho nhiều vương quốc thức tỉnh và lo lắng. Đầu năm 1987, 27 nước đã ký công ước Viên về việc bảo vệ tầng ozon. Những nước công nghiệp tăng trưởng nhất đã cam kết giảm dần và tiến đến chấm hết việc sử dụng, sản xuất và thải bỏ những chất gây mối đe dọa cho tầng ozon vào năm 2000. Đó thực sự là một quyết định hành động mưu trí và nhân đạo. Song cho đến nay sự giảm độ dày của tầng ozon vẫn là yếu tố chăm sóc và lo ngại của trái đất. Hậu quả xấu đi của hiện tại vẫn chưa thể chấm hết ngay được. Thứ hai là hiện tượng kỳ lạ “ hiệu ứng nhà kính ”. Trái đất và khí quyển được xem như thể một nhà kính khổng lồ, trong đó toàn cầu có rủi ro tiềm ẩn bị đốt nóng lên. Nhiệt độ của toàn cầu tăng lên được gọi là hiện tượng kỳ lạ “ hiệu ứng nhà kính ”. Nguyên nhân của hiện tượng kỳ lạ này là do sử dụng nhiều những nguyên vật liệu hoá thạch, do sự giảm sút diện tích quy hoạnh rừng xanh …, lượng khí thải độc CO2, CH4, CFC3 .. vào vạn vật thiên nhiên ngày càng nhiều. Trong thế kỷ này, nhiệt độ của toàn cầu tăng lên từ 0,30 C đến 0,70 C so với thế kỷ trước. Các nhà khoa học Dự kiến rằng đến năm 2030 nếu lượng khí CO2 tăng lên hai lần thì nhiệt độ tăng từ 1,50 C đến 4,50 C. Khi nồng độ khí CO2 trong khí quyển tăng lên, một phần nhiệt độ của toàn cầu bốc lên gặp khí CO2 sẽ phản chiếu trở lại đốt nóng toàn cầu. Nhiệt độ của toàn cầu tăng lên sẽ làm tan khối lượng khổng lồ ở hai cực và làm cho mực nước biển dâng lên. Mực nước biển dâng lên là rủi ro tiềm ẩn đe doạ rất nhiều vương quốc và đời sống của hàng triệu dân trên quốc tế. Hiện tượng “ hiệu ứng nhà kính ” gắn liền với một hiện tượng kỳ lạ ô nhiễm môi trường khác không kém phần nguy hại đó là mưa axít. Trong những chất khí thải vào khí quyển, đặc biệt quan trọng có SO2 và NO2 theo hơi nước bốc lên cao, chúng bị oxy hoá và thuỷ phân tạo thành axít, gặp lạnh mưa xuống đất. Mưa axít có tai hại rất lớn đến những thế hệ sinh thái nông nghiệp, làm giảm hiệu suất mùa màng, có nơi còn bị mất trắng, làm giảm chất lượng cây xanh và vật nuôi, phá hoại nặng nề những cánh rừng ôn đới phía Bắc bán cầu. Mưa axít còn làm ô nhiễm những đường ống nứoc uống và nước hoạt động và sinh hoạt của con người và sinh vật, tác động ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ và tính mạng con người của con người. Ngoài ra sự suy thoái và khủng hoảng môi trường còn bộc lộ ở sự ô nhiễm nguồn nước sạch. Tổng lượng nước trên toàn thế giới là 1.360 triệu km3, trong đó lượng nước ngọt chỉ chiếm xấp xỉ 3 % và con người chỉ sử dụng được khoảng chừng 1 % để Giao hàng nhu yếu của xã hội. Thế nhưng 1 % đó đang bị ô nhiễm bởi những chất thải trong hoạt động và sinh hoạt, trong sản xuất … Như những hoá chất dùng trong công nghiệp, thuốc trừ sâu, phân bón hoá học dùng trong nông nghiệp … Nguyên nhân chính dẫn đến một loạt sự suy thoái và khủng hoảng môi trường sinh thái trên, trước hết phải kể đến sự tăng trưởng của công nghiệp ồ ạt, đặc biệt quan trọng là những ngành công nghiệp gây ô nhiễm. Mỗi năm hoạt động giải trí sản xuất thải vào không khí 150 triệu tấn khí SO2, 200 triệu tấn CO2, 350.000 tấn CFC3 … ( Theo Phạm Thành Dung – Môi trường sinh thái, Tạp chí giáo dục lý luận số 3-99 ). Những chất mà những yếu tố khác trong mạng lưới hệ thống, trong chỉnh thể môi trường sinh thái không hề hấp thụ được, nên đã gây mối đe dọa đến tầng ozon, đến nguồn nước sạch … Nguyên nhân thứ hai là tệ nạn phá rừng ngày càng nghiêm trọng trên khoanh vùng phạm vi toàn thế giới. Có thể nói rừng là nước cho đời sống của thực vật và cho sản xuất của xã hội, là không khí trong lành, rừng là hiệu suất mùa màng … Rừng đóng vai trò quan trọng như vậy, nhưng hiện nạy rừng trên thé giới đang kêu cứu, cứ mỗi phút trôi qua có tới 21,5 ha rừng nhiệt đới gió mùa bị phá huỷ. Sự mất mát quá lớn của rừng tất yếu dẫn đến nghèo kiệt của đất đai và sự biến mất dần những sinh vật quý và hiếm, sự tăng hàm lượng CO2 trong khí quyển – một trong những chất khí quan trọng nhất gây nên “ hiệu ứng nhà kính ”, làm tăng nhiệt độ trung bình của toàn cầu … Một nguyên do nữa là do sự mất cân đối tài nguyên và dân số. Dân số tăng nhanh yên cầu phải khai thác những tài nguyên tự do nhiều hơn nhịp điệu cao hơn, chất thải những loại tăng nhanh hơn dẫn tới phá vỡ cân đối, vắt kiệt tài nguyên và ô nhiễm môi trường. Tình trạng chạy đua vũ trang, sản xuất những loại vũ khí hạt nhân, vũ khí hoá học cũng là nguyên do vừa gây ô nhiễm môi trường, vừa tạo năng lực huỷ diệt vạn vật thiên nhiên trải qua cuộc chiến tranh xung đột. Đối với Nước Ta, tuy là một nước nông nghiệp, hơn thế nữa sự tăng trưởng của xã hộI ta lúc bấy giờ vẫn chưa vượt ra khỏi trình độ của nền văn minh công nghiệp, thế nhưng điều đó không có nghĩa là không có hiểm hoạ sinh thái đe doạ. Ở những nước tăng trưởng, hiểm hoạ sinh thái là do sự tăng trưởng của kỹ thuật công nghệ tiên tiến, do sự tăng trưởng tự phát của nền văn minh công nghiệp, thì ở Nước Ta, hiểm hoạ sinh thái là do sự phối hợp giữa tăng trưởng và lỗi thời, do tác động ảnh hưởng còn nặng nề của nếp tâm lý, nếp làm của người sản xuất nhỏ và lối sống công nghiệp còn chưa không thay đổi, chưa hoàn thành xong. Thiên nhiên nước ta trước đây bị phá hoại bởi những cuộc cuộc chiến tranh lê dài, còn giờ đây bị phá hoại bởi những hoạt động giải trí vô ý thức, bởi thái độ tuỳ tiện vô trách nhiệm, thiếu kế hoạch trong việc khai thác và sử dụng những nguồn vạn vật thiên nhiên. Trước năm 1945, ở nước ta, rừng bao trùm 43,8 % diện tích quy hoạnh bao trùm còn 28 % ( tức là dưới mức báo động 30 % ). Diện tích đất trồng đồi trọc đang bị xói mòn mạnh, lên khoảng chừng 13,4 triệu ha. Nguyên nhân chính là do du canh du cư, lấy gỗ, củi, mở mang giao thông vận tải, kiến thiết xây dựng thuỷ điện ..
|
