Hệ thống chuẩn mực kế toán chuẩn mực kế toán Nước Ta ( VAS ) đã đạt được những thành quả nhất định
Môi trường pháp lý về kế toán – cơ sở trình bày báo cáo tài chính các doanh nghiệp niêm yết
Tại Nước Ta, đầu tư và chứng khoán ngày càng tăng trưởng, theo đó những lao lý về pháp lý tương quan ngày càng được bổ trợ triển khai xong, đặc biệt quan trọng là những pháp luật tương quan đến lập, trình diễn và công bố thông tin trên báo cáo giải trình kinh tế tài chính .
Môi trường pháp lý cho việc trình bày báo cáo tài chính doanh nghiệp
Môi trường pháp lý cho việc lập, trình diễn và công bố thông tin trên báo cáo giải trình kinh tế tài chính ( BCTC ) của những doanh nghiệp niêm yết ( DNNY ) lúc bấy giờ gồm có : Hệ thống pháp lý, chuẩn mực và chính sách kế toán .
Một môi trường pháp lý không thiếu, rõràng là bảo vệ bao quát những yếu tố tương quan đến việc lập, trình diễn và công bố thông tin trên BCTC của những DNNY trên kinh doanh thị trường chứng khoán ( TTCK ). Ngoài ra, một môi trường pháp lý triển khai xong yên cầu vừa phân phối được nhu yếu của thực tiễn, vừa phải update để tương thích với xu thế tăng trưởng, dễ vận dụng vào thực tiễn .
Nếu những pháp luật và hướng dẫn chưa tương thích hoặc không tương thích với thực tiễn dẫn đến việc những DNNY và những kiểm toán viên có những cách hiểu và vận dụng không thống nhất so với cùng một yếu tố sẽ làm hạn chế đến tính minh bạch BCTC. Hơn nữa, chế tài xử phạt và nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên tương quan cũng là yếu tố quan trọng giúp cho môi trường pháp lý hoàn thành xong .
Riêng so với những DNNY trên TTCK thì thông tin trên BCTC có rất nhiều đối tượng người dùng chăm sóc, do vậy một chế tài xử phạt đủ tính răn đe và lao lý rõtrách nhiệm pháp lý cho những bên tương quan sẽ bảo vệ được quyền hạn cho những đối tượng người tiêu dùng sử dụng thông tin đặc biệt quan trọng là nhà đầu tư giúp cho TTCK ngày càng minh bạch và hiệu suất cao .
Thực trạng môi trường pháp lý về kế toán
Về chuẩn mực kế toán :
Hệ thống chuẩn mực kế toán CMKT Nước Ta ( VAS ) đã đạt được những thành quả nhất định. Việt Nam đã hình thành một mạng lưới hệ thống những chuẩn mực phản ánh tương đối khá đầy đủ những thanh toán giao dịch cơ bản của Doanh Nghiệp ; Đồng thời, đã tạo dựng được sự nhận thức của xã hội về CMKT. Các bên tương quan đến BCTC đều ý thức ở mức độ nhất định về vai trò của CMKT trong công tác làm việc lập và trình diễn BCTC. Bên cạnh những tác dụng tích cực, thực tiễn cũng còn một số ít sống sót như sau :
Thứ nhất, về khoanh vùng phạm vi chi phối của Hệ thống CMKT Nước Ta ( VAS ) : Hệ thống VAS lúc bấy giờ được phát hành vận dụng chung cho tổng thể Doanh Nghiệp thuộc những ngành, những thành phần kinh tế tài chính, không phân biệt Doanh Nghiệp niêm yết và không niêm yết. Riêng Doanh Nghiệp nhỏ và vừa được phép không phải vận dụng CMKT và những nội dung của những CMKT theo pháp luật của Thông tư số 133 / năm nay – BTC về chính sách kế toán Doanh Nghiệp vận dụng cho những Doanh Nghiệp nhỏ và vừa .
Thứ hai, tính tuân thủ của những Doanh Nghiệp trong việc vận dụng VAS còn hạn chế. Việc tuân thủ CMKT trong thực tiễn của những Doanh Nghiệp nói chung và DNNY nói riêng còn hạn chế và thực trạng cho thấy, những Doanh Nghiệp khi thực thi chủ trương kế toán chưa tuân thủ đúng mức đến những điều kiện kèm theo ghi nhận, giải pháp nhìn nhận và đặc biệt quan trọng là trình diễn và công bố thông tin theo nhu yếu CMKT, làm giảm tính minh bạch của thông tin trên BCTC .
Thứ ba, cùng với sự biến hóa về thể chế kinh tế tài chính trong nước cũng như biến hóa trong mạng lưới hệ thống Chuẩn mực báo cáo giải trình kinh tế tài chính quốc tế ( IFRS ) quá trình lúc bấy giờ, VAS đã thể hiện nhiều sống sót, đặc biệt quan trọng là những thanh toán giao dịch của nền kinh tế thị trường mới phát sinh chưa được xử lý thấu đáo như : Việc ghi nhận và nhìn nhận gia tài, nợ phải trả theo giá trị hài hòa và hợp lý, ghi nhận tổn thất gia tài, kế toán những công cụ kinh tế tài chính phái sinh cho mục tiêu kinh doanh thương mại và phòng ngừa rủi ro đáng tiếc … chưa có hướng dẫn đơn cử .
Về chính sách kế toán :
Từ tác dụng khảo sát tích hợp với phỏng vấn nâng cao, chính sách kế toán hiện hành sống sót 1 số ít chưa ổn sau : Hiện nay, lao lý về việc trình diễn thông tin BCTC chỉ bộc lộ số liệu của 2 năm ( năm trước và năm hiện tại ). Quy định này gây hạn chế về thông tin mang tính so sánh và không giúp nhà đầu tư nhìn nhận được xu thế hoạt động giải trí của công ty .
Trong khi đó, phần lớn những BCTC của những công ty trên TTCK quốc tế lúc bấy giờ trình diễn 3 năm liên tục, năm hiện tại và 2 năm liền trước đó. Bên cạnh đó, trên báo cáo giải trình tác dụng hoạt động giải trí kinh doanh thương mại, chỉ tiêu lệch giá kinh tế tài chính và ngân sách kinh tế tài chính được gộp chung vào hiệu quả hoạt động giải trí kinh doanh thương mại của Doanh Nghiệp khiến người đọc thông tin BCTC dễ nhầm lẫn và gây ra sự không rõ ràng về tác dụng kinh doanh thương mại chính của Doanh Nghiệp với hiệu quả hoạt động giải trí kinh doanh thương mại từ hoạt động giải trí góp vốn đầu tư kinh tế tài chính .
Sự không rõ ràng này cũng là nguyên do góp thêm phần tạo nên sự thiếu minh bạch về thông tin trên BCTC được công bố. Cách làm này gây khó khăn vất vả cho quy trình nghiên cứu và phân tích thông tin của nhà đầu tư .
Hệ thống chuẩn mực kế toán CMKT Nước Ta ( VAS ) đã đạt được những thành quả nhất định. Việt Nam đã hình thành một mạng lưới hệ thống những chuẩn mực phản ánh tương đối rất đầy đủ những thanh toán giao dịch cơ bản của Doanh Nghiệp ; Đồng thời, đã tạo dựng được sự nhận thức của xã hội về CMKT. Các bên tương quan đến BCTC đều ý thức ở mức độ nhất định về vai trò của CMKT trong công tác làm việc lập và trình diễn BCTC .
Một số khuyến nghị nhằm hoàn thiện môi trường pháp lý về kế toán
Với sự tăng trưởng ngày càng cao của nền kinh tế thị trường, quy trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, mạng lưới hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế cũng đã cónhiều đổi khác .
Hệ thống pháp lý kế toán Nước Ta được sửa đổi bổ trợ theo hướng tiệm cận với chuẩn mực kế toán quốc tế. Nhằm triển khai xong mạng lưới hệ thống pháp lý kế toán thời hạn tới cần chú trọng một số ít nội dung như sau :
Một là, triển khai xong mạng lưới hệ thống CMKT Nước Ta – cơ sở nhìn nhận việc lập và trình diễn BCTC của DNNY.
Chất lượng và độ tin cậy của thông tin trên BCTC phụ thuộc rất lớn vào hệ thống CMKT và các chính sách tài chính. Trong xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế, BCTC DN được minh bạch với chất lượng cao, phù hợp với thông lệ, chuẩn mực kế toán (CMKT) quốc tế là nền tảng cho một nền kinh tế và hệ thống tài chính vận hành hiệu quả.
Đến nay, Nước Ta đã được phát hành 26 CMKT theo 5 đợt từ năm 2001 đến năm 2005. Theo CMKT quốc tế thì tổng thể 26 CMKT Nước Ta đã được bổ trợ, sửa đổi đồng thời có những CMKT quốc tế mới phát hành gồm 2 loại : CMKT quốc tế ( IAS ) và Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế ( IFRS ) .
Các CMKT Nước Ta đến nay được nhìn nhận là chưa rất đầy đủ, chưa phân phối nhu yếu trong thực tiễn tại Nước Ta, cũng như chưa tương thích với CMKT quốc tế. Việc hoàn thành xong mạng lưới hệ thống CMKT Nước Ta cần theo hướng tiếp cận thông lệ quốc tế, thiết kế xây dựng CMKT Nước Ta còn thiếu so với CMKT quốc tế. Việc tiếp cận và vận dụng thông lệ quốc tế giúp cho tăng năng lực so sánh của thông tin kinh tế tài chính, giúp Nước Ta hội nhập quốc tế sâu hơn .
Năm 2020, Bộ Tài chính đã phát hành Đề án vận dụng chuẩn mực BCTC tại Nước Ta ( theo Quyết định số 345 / QĐ-BTC ngày 16/3/2020 ). Theo Đề án này, lộ trình vận dụng chuẩn mực BCTC quốc tế vào Nước Ta qua 2 quá trình. Giai đoạn 1 từ năm 2022 – 2025 là quy trình tiến độ tự nguyện vận dụng IFRS ; Giai đoạn 2 sau năm 2025 là quá trình bắt buộc. Trong đó, quy trình tiến độ tự nguyện vận dụng cho công ty niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn từ năm 2022 .
Trên cơ sở tổng kết, nhìn nhận tác dụng, rút kinh nghiệm tay nghề vận dụng IFRS của quy trình tiến độ 1, Bộ Tài chính cần lao lý rõđối tượng bắt buộc và đối tượng người tiêu dùng tự nguyện vận dụng IFRS theo từng nhóm Doanh Nghiệp đơn cử, để tương thích với tình hình thực tiễn tại thời gian đó. Để Đề án vận dụng hiệu suất cao, Bộ Tài chính sẽ chuẩn bị sẵn sàng những điều kiện kèm theo thiết yếu để tiến hành thực thi Đề án, bảo vệ tương hỗ những Doanh Nghiệp khởi đầu vận dụng IFRS từ năm 2022 như : Ban hành Thông tư hướng dẫn việc vận dụng IFRS và công bố bản dịch IFRS từ tiếng Anh sang tiếng Việt ; Xây dựng và phát hành những tài liệu hướng dẫn trình độ nhiệm vụ thực thi IFRS ; Bổ sung, sửa đổi và phát hành mới chính sách kinh tế tài chính tương quan đến việc vận dụng IFRS ; Đào tạo nguồn nhân lực, tiến trình tiến hành cho những DN. ..
Khi vận dụng IFRS, chất lượng BCTC của Doanh Nghiệp sẽ cải tổ một cách rõ ràng trải qua nâng cao nghĩa vụ và trách nhiệm báo cáo giải trình, tăng cường tính minh bạch và năng lực so sánh, phân phối nhiều thông tin hữu dụng cho người sử dụng báo cáo giải trình để đưa ra những quyết định hành động quản trị, quản lý và góp vốn đầu tư. Áp dụng IFRS còn tạo điều kiện kèm theo lôi cuốn góp vốn đầu tư quốc tế vào TTCK Nước Ta. Số lượng những công ty đa vương quốc tại Nước Ta sẽ ngày càng tăng mạnh, vì những Doanh Nghiệp này sẽ giảm bớt ngân sách quy đổi BCTC được lập theo CMKT Nước Ta sang chuẩn IFRS để hợp nhất với công ty mẹ ở quốc tế .
Đồng thời với việc điều tra và nghiên cứu để phát hành những CMKT trên, dựa trên cơ sở CMKT quốc tế, Nước Ta cần tiến hành sớm những cơ sở và nguồn lực cho công tác làm việc giám sát chất lượng BCTC của DNNY khi vận dụng IFRS : Khung pháp lý, tiêu chuẩn nhìn nhận, nguồn nhân lực …
Hai là, hoàn thành xong Chế độ kế toán doanh nghiệp .
Chế độ kế toán Doanh Nghiệp là một bộ phận của mạng lưới hệ thống kế toán Doanh Nghiệp nên phải tuân theo những lao lý của từng thời kỳ về tăng trưởng kế toán, để phân phối nhu yếu – tiềm năng quản lý và quản trị của Nhà nước. Theo góc nhìn vi mô, chính sách kế toán Doanh Nghiệp cũng sẽ tuân theo những nguyên tắc, chiêu thức kế toán trong toàn diện và tổng thể mạng lưới hệ thống kế toán DN. Do vậy, để hoàn thành xong chính sách kế toán, cần phải có những khuynh hướng và nguyên tắc sau đây :
– Hoàn thiện chính sách kế toán Doanh Nghiệp theo xu thế hội nhập quốc tế : tin tức do kế toán phân phối chỉ có giá trị pháp lý khi tuân theo những pháp luật của khu vực, quốc tế cũng như phản ánh được những điều kiện kèm theo kinh tế tài chính đơn cử của Nước Ta. Chế độ kế toán Nước Ta cần bổ trợ pháp luật về BCTC của những DNNY trình diễn số liệu của 3 hoặc 4 năm gần nhất ( năm hiện tại và 2 hoặc 3 năm trước ). Điều này tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho nhà đầu tư trong việc tiếp cận thông tin, cung ứng được mục tiêu so sánh thông tin, việc nghiên cứu và phân tích xu thế tăng trưởng của công ty được thuận tiện hơn .
Ngoài ra, Bộ Tài chính nên pháp luật việc trình diễn và công bố Báo cáo về vốn chủ sở hữu vào trong bộ BCTC, xem đây như thể một báo cáo giải trình riêng không liên quan gì đến nhau trong mạng lưới hệ thống BCTC dành cho những DNNY. Nếu được tích hợp vào trong BCTC thì những thông tin được công bố trong báo cáo giải trình này đã được truy thuế kiểm toán, như vậy, nhà đầu tư hoàn toàn có thể yên tâm khi đảm nhiệm, mức độ an toàn và đáng tin cậy về thông tin được công bố trong báo cáo giải trình này sẽ được ngày càng tăng .
– Hài hòa với những chủ trương kinh tế tài chính : Chế độ kế toán Doanh Nghiệp cũng nhằm mục đích tiềm năng điều hành quản lý và quản trị, cho nên vì thế cần hòa giải với những chủ trương kinh tế tài chính khác như thuế, kinh tế tài chính, hải quan … nhằm mục đích hướng tới sự “ quy tụ ” của những pháp luật này để vừa thuận tiện cho những người triển khai cũng như cung ứng được thông tin trung thực và hài hòa và hợp lý nhất .
– Hoàn thiện chính sách kế toán Doanh Nghiệp phải tính đến yếu tố “ mở ” và tính dữ thế chủ động : Khi chính sách kế toán Doanh Nghiệp lao lý đơn cử quá sẽ dẫn đến việc khó bao quát hết được những nhiệm vụ phát sinh của Doanh Nghiệp, nhất là trong điều kiện kèm theo nền kinh tế tài chính Nước Ta đã và đang tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ như lúc bấy giờ. Điều này sẽ dẫn đễn những Doanh Nghiệp nhiều lúc không được phép dữ thế chủ động mà phải “ chờ ” hướng dẫn tiếp theo để xử lý những vướng mắc .
Hướng đến sự quy tụ của những mô hình kế toán Doanh Nghiệp : Nền kinh tế tài chính Nước Ta với nhiều mô hình Doanh Nghiệp hoạt động giải trí như : Chứng khoán, bảo hiểm, ngân hàng nhà nước thương mại … Nếu mỗi một mô hình Doanh Nghiệp có một chính sách kế toán hướng dẫn thì sẽ thuận tiện hơn trong quy trình vận dụng, tuy nhiên cũng sẽ tốn kém về mặt kinh phí đầu tư kiến thiết xây dựng, chỉnh sửa, bổ trợ cũng như tập huấn, do đó, thiết yếu có những lao lý chung nhằm mục đích phân phối được những nhu yếu của những mô hình Doanh Nghiệp .
Tài liệu tham khảo:
1. Quốc hội ( năm trước ), Luật DN số 68/2014 / QH13 ngày 26/11/2014 ;
2. Quốc hội ( 2003, 2010 ), Luật Chứng khoán số 70/2006 / QH11 và Luật Chứng khoán số 62/2010 / QH12 và Luật Chứng khoán số 54/2019 / QH14 ;
3. Bộ Tài chính ( 2003 ), Chuẩn mực kế toán số 21 : Trình bày báo cáo giải trình kinh tế tài chính. Quyết định số 234 / 2003 / QĐ-BTC ;
4. Bộ Tài chính ( năm ngoái ), Thông tư số 155 / năm ngoái / TT-BTC ngày 06/10/2015 hướng dẫn về việc công bố thông tin trên TTCK ;
5. Bộ Tài chính ( 2012 ), Thông tư số 121 / 2012 / TT-BTC ngày 26/7/2012 hướng dẫn pháp luật về quản trị Doanh Nghiệp vận dụng cho những Doanh Nghiệp đại chúng, Nghị định 71/2017 – CP về Quản trị công ty ;
6. Abdullah, Z., Almsafir, M. and Al-Smadi, A. (2015), Transparency and Reliability in Financial Statement: Do They Exist? Evidence from Malaysia. Open Journal of Accounting, 4, 29-43. doi: 10.4236/ojacct.2015.44004.
7. Ferdy Van Beest vàG. B. Suzanne Boelens. ( 2009 ), “ Quality of Financial Reporting : measuring qualitative charateristics ”, NICE working paper – Nijmegen Center for Economics, 9-108, http.www.ru.nl/nice/working paper .
(*) TS. Mai Thị Hoa – Học viện Chính sách và Phát triển.
(**) Bài đăng Tạp chí Tài chính kỳ 1 tháng 7/2021.
