Quảng cáo
Mạch cầu được chia làm 2 loại : mạch cầu cân đối và mạch cầu không cân đối .
* Mạch cầu cân đối có những đặc thù sau :
– Về điện trở:
(R5 là đường chéo của cầu)
– Về dòng điện : I5 = 0
– Về HĐT : U5 = 0
Suy ra : I1 = I2 ; I3 = I4 ; U1 = U3 ; U2 = U4
* Mạch cầu không cân bằng:
I5 khác 0 ; U5 khác 0
a ) Đối với mạch cầu cân đối :
Vì I5 = 0 ; U5 = 0 nên ta hoàn toàn có thể bỏ R5 và vẽ lại mạch .
Mạch được vẽ lại như sau :
Mạch trở thành ( R1 nt R3 ) / / ( R2 / / R4 ). Và ta tính điện trở tương tự như mạch hỗn hợp thường thì .
Quảng cáo
b ) Đối với mạch cầu không cân đối :
Ta cần sử dụng chiêu thức chuyển mạch để tính điện trở tương tự của mạch điện. Có 2 cách chuyển mạch như sau :
+ Chuyển mạch tam giác thành sao .
Lồng hai mạch vào nhau để tìm x, y, z .
Ta có :
Cộng 3 phương trình theo vế rồi chia cho 2 ta được :
Lấy ( 4 ) trừ lần lượt cho ( 1 ) ; ( 2 ) ; ( 3 ), ta được
+ Cách chuyển từ mạch sao thành mạch tam giác
Lồng hai mạch vào nhau ta được hình
Từ những biểu thức ( 5 ) ở phần trên ta chia những biểu thức theo vế có :
Khử R2 và R3, ta có :
Bài tập ví dụ minh họa
Quảng cáo
Bài 1: Cho đoạn mạch như hình vẽ bên. Biết các giá trị điện trở R1 = 3Ω; R2 = 6Ω; R3 = 5Ω; R4 = 2 Ω; R5 = 8Ω.
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch bằng 2 cách chuyển mạch .
Đáp án: Rtd = 3,75 Ω.
Hướng dẫn giải:
Cách 1 : Chuyển mạch tam giác thành sao
Áp dụng những công thức tìm x, y, z :
Vậy mạch sau khi chuyển ta được [ ( R1 nt x ) / / ( R3 nt z ) ] nt y
Điện trở tương tự của mạch là
Cách 2 : Chuyển mạch sao thành tam giác
Mạch sau khi biển đổi thì trở thành : [ ( Y / / R3 ) nt ( Z / / R4 ) ] / / X
Ta có :
Điện trở tương tự toàn mạch là
Quảng cáo
Bài 2: Cho mạch điện như hình vẽ, các điện trở có độ lớn R1 = 1Ω; R2 = 2Ω; R3 = 3Ω; R4 = 4Ω; R5 = 5Ω.
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch AB ( Sử dụng cả 2 cách biển đổi ) .
Hướng dẫn giải:
Cách 1 : biển đổi mạch sao thành tam giác .
Vùng khoanh tròn chọn đổi khác thành mạch tam giác .
Ta có :
Sơ đồ mạch sau khi đổi khác : [ ( Y / / R1 ) nt ( Z / / R2 ) ] / / X
Điện trở tương tự RY1Z2
Điện trở tương tự của mạch là :
Cách 2 : Biển đổi mạch tam giác thành sao .
Mạch đổi khác trở thành : X nt [ ( Z nt R2 ) / / ( Y nt R4 ) ]
Điện trở tương tự của mạch là :
Qua hai ví dụ minh họa, những em hoàn toàn có thể đổi khác những mạch sao, tam giác theo những nút tùy ý mà vẫn có hiệu quả tương tự như .
Bài tập trắc nghiệm tự luyện
Bài 1: Cho mạch điện như hình 24. Trong đó: R1 = R4 = 4Ω; R2 = 2Ω; R3 = 8Ω; R5 = 10Ω. Điện trở các dây nối và khóa K không đáng kể.
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch khi :
a ) K mở .
b ) K đóng .
Tóm tắt
R1 = R4 = 4 ; R2 = 2 ; R3 = 8 ; R5 = 10. Tính điện trở tương tự của đoạn mạch khi :
a ) K mở .
b ) K đóng .
Hiển thị đáp án
a ) Khi K mở, dòng điện không đi qua R5 nên hoàn toàn có thể bỏ lỡ R5 và vẽ lại mạch điện như sau :
Sơ đồ mạch điện : ( R1 nt R3 ) / / ( R2 nt R4 )
Điện trở tương tự của mạch là :
b) Khi K đóng, xét tỉ số:
Nên đây là mạch cầu cân đối. Do đó I5 = 0 và U5 = 0. Ta vẽ lại mạch như sau :
Sơ đồ mạch : ( R1 nt R3 ) / / ( R2 / / R4 )
Điện trở tương tự của mạch là
Đáp án: a) 4Ω; b) 4Ω.
Bài 2: Cho mạch điện như hình vẽ, các điện trở có độ lớn: R1 = 5Ω; R2 = 2Ω; R3 = 10Ω; R4 = 30Ω; R5 = 5Ω.
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch AB .
Tóm tắt
R1 = 5 ; R2 = 2 ; R3 = 10 ; R4 = 30 Ω ; R5 = 5 Ω .
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch AB .
Hiển thị đáp án
Xét tỉ số
nên đây là mạch cầu không cân bằng. Để tính điện trở tương đương ta cần biến đổi mạch. Chọn cách biến đổi mạch tam giác thành sao.
Áp dụng những công thức tìm x, y, z :
Vậy mạch sau khi chuyển ta được [ ( R1 nt x ) / / ( R3 nt z ) ] nt y
Điện trở tương tự của mạch là
Bài 3: Cho mạch điện như hình vẽ, các giá trị điện trở là R1 = R3 = R4 = 2 Ω; R2 = 10 Ω; R5 = 4 Ω; R6 = 20 Ω.
Tính điện trở tương đương của đoạn mạch.
Tóm tắt
R1 = R3 = R4 = 2 Ω ; R2 = 10 Ω ; R5 = 4 Ω ; R6 = 20 Ω .
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch .
Hiển thị đáp án
Xét tỉ số:
nên đây là mạch cầu không cân bằng. Để tính điện trở tương đương của mạch ta cần biến đổi mạch. Chọn cách biến đổi mạch sao thành tam giác.
Chuyển mạch sao thành tam giác :
R1 = R3 = R4 = 2 ; R2 = 10 ; R5 = 4 Ω ; R6 = 20 Ω .
Mạch sau khi biển đổi thì trở thành : { [ ( Y / / R2 ) nt ( Z / / R4 ) ] / / X } nt R6
Ta có :
Điện trở tương tự toàn mạch là
Đáp án: Rtd = 160/7 Ω.
Bài 4: Cho mạch điện như hình vẽ. Biết R1 = R3 = R5 = 3Ω, R2 = 2 Ω; R4 = 6 Ω.
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch AB.
Tóm tắt
R1 = R3 = R5 = 3 Ω ; R2 = 2 Ω ; R4 = 6 Ω. Tính điện trở tương tự của đoạn mạch AB .
Tính điện trở tương tự của đoạn mạch AB .
Hiển thị đáp án
Xét tỉ số
nên đây là mạch cầu không cân bằng. Để xác định điện trở tương đương ta cần biển đổi mạch.
Chuyển mạch tam giác thành sao
R1 = R3 = R5 = 3 Ω ; R2 = 2 Ω ; R4 = 6 Ω .
Áp dụng những công thức tìm x, y, z :
Vậy mạch sau khi chuyển ta được [ ( R1 nt x ) / / ( R2 nt z ) ] nt y
Điện trở tương tự của mạch là
Bài 5: Cho mạch cầu như hình vẽ. Tính điện trở tương đương của mạch. Biết R1 = 10Ω, R2 = 15Ω, R3 = 20Ω, R4 = 17,5Ω, R5 = 25Ω.
Tóm tắt
Tính điện trở tương tự của mạch. Biết R1 = 10 Ω, R2 = 15 Ω, R3 = 20 Ω, R4 = 17,5 Ω, R5 = 25 Ω .
Hiển thị đáp án
Xét tỉ số
nên đây là mạch cầu không cân bằng.
Để tính điện trở tương tự của mạch cần biển đổi mạch .
Biển đổi mạch tam giác thành sao .
R1 = 10 Ω, R2 = 15 Ω, R3 = 20 Ω, R4 = 17,5 Ω, R5 = 25 Ω .
Mạch đổi khác trở thành : X nt [ ( Z nt R2 ) / / ( Y nt R4 ) ]
Điện trở tương tự của mạch là
Đáp án: Rtd ≈ 14,9 Ω.
Bài 6: Cho mạch điện như hình vẽ: R1 = 1Ω, R2 = 0,4Ω, R3 = 2Ω, R4 = 6Ω, R5 = 1Ω. Xác định điện trở tương đương của đoạn mạch
Tóm tắt
R1 = 1 Ω, R2 = 0,4 Ω, R3 = 2 Ω, R4 = 6 Ω, R5 = 1 Ω. Xác định điện trở tương tự của đoạn mạch .
Hiển thị đáp án
Mạch điện trên chính mà một mạch cầu, hoàn toàn có thể vẽ lại cho dễ nhìn như sau :
Xét tỉ số
nên đây là mạch cầu không cân bằng. Để xác định điện trở tương đương của mạch ta cần biến đổi mạch điện.
R1 = 1 Ω, R2 = 0,4 Ω, R3 = 2 Ω, R4 = 6 Ω, R5 = 1 Ω
Áp dụng những công thức tìm x, y, z :
Vậy mạch sau khi chuyển ta được [ ( R1 nt x ) / / ( R2 nt z ) ] nt y
Điện trở tương tự của mạch là
Đáp án: Rtd ≈ 1,9 Ω
Bài 7: Cho mạch điện như hình vẽ. Biết R1 = 3Ω; R2 = 4Ω; R3 = 12Ω; R4 = 16Ω; R5 = 10 Ω. Xác định điện trở tương đương của đoạn mạch
Tóm tắt
Biết R1 = 3 Ω ; R2 = 4 Ω ; R3 = 12 Ω ; R4 = 16 Ω ; R5 = 10 Ω. Xác định điện trở tương tự của đoạn mạch
Hiển thị đáp án
Đây là dạng mạch cầu, hoàn toàn có thể vẽ lại như sau :
Xét tỉ số :
nên đây là mạch cầu cân bằng.
Vì vậy I5 = 0 ; U5 = 0. Ta hoàn toàn có thể vẽ lại mạch như sau :
Sơ đồ mạch tương tự : ( R1 nt R2 ) / / ( R3 nt R4 )
Đáp án: Rtd = 5,6 Ω
Bài 8: Cho mạch điện như hình vẽ. Biết R1 = 3Ω; R2 = 6 Ω; R3 = 4 Ω; R4 = 8Ω; R5 = 5 Ω. Xác định điện trở tương đương của đoạn mạch
Tóm tắt
Biết R1 = 3 Ω ; R2 = 6 Ω ; R3 = 4 Ω ; R4 = 8 Ω ; R5 = 5 Ω. Xác định điện trở tương tự của đoạn mạch .
Hiển thị đáp án
Xét tỉ số:
nên đây là mạch cầu cân bằng.
Vì vậy I5 = 0 ; U5 = 0. Ta hoàn toàn có thể vẽ lại mạch như sau :
Sơ đồ mạch : ( R1 nt R2 ) / / ( R3 nt R4 )
R1 = 3 Ω ; R2 = 6 Ω ; R3 = 4 Ω ; R4 = 8 Ω ; R5 = 5 Ω .
Điện trở tương tự của mạch là :
Đáp án:
Bài 9: Cho mạch điện như hình vẽ. Hãy xác định điện trở tương đương của mạch.Trong đó: R1 = 5; R2 = 2; R3 = 10; R4 = 4; R5 = 5.
Tóm tắt
Hãy xác lập điện trở tương tự của mạch. Trong đó : R1 = 5 ; R2 = 2 ; R3 = 10 ; R4 = 4 ; R5 = 5 .
Hiển thị đáp án
Xét tỉ số:
nên đây là mạch cầu cân bằng.
Vì vậy I5 = 0 ; U5 = 0. Ta hoàn toàn có thể vẽ lại mạch như sau :
Sơ đồ mạch : ( R1 nt R3 ) / / ( R2 nt R4 )
R1 = 5 ; R2 = 2 ; R3 = 10 ; R4 = 4 ; R5 = 5 .
Điện trở tương tự của mạch là :
Đáp án:
Bài 10: Cho mạch điện như hình vẽ. R1 = R2 = R3 = R4 = 2 Ω; R5 = R6 = 1 Ω; R7 = 4 Ω. Điện trở của vôn kế rất lớn, điện trở của các ampe kế nhỏ không đáng kể. Tính điện trở RAB.
Tóm tắt
Cho mạch điện như hình vẽ. R1 = R2 = R3 = R4 = 2 Ω ; R5 = R6 = 1 Ω ; R7 = 4 Ω. Rv >> RA = 0 .
Tính điện trở RAB .
Hiển thị đáp án
Chập P. với A ; N với Q ta được hình vẽ :
R56 = R5 + R6 = 2 Ω
Ta thấy :
Vậy mạch cầu cân đối, ta có I2 = 0, UMN = 0 và hoàn toàn có thể chập M với N
Suy ra : R1 / / R34 ⇒ R134 = 2/3 Ω ;
R7 / / R56 ⇒ R756 = 4/3 Ω
RAB = R134 + R756 = 2 Ω
Đáp án: RAB = 2Ω.
Xem thêm những dạng bài tập Vật Lí lớp 9 có đáp án và giải thuật cụ thể khác :
Xem thêm những loạt bài Để học tốt Vật Lí lớp 9 hay khác :
Ngân hàng trắc nghiệm lớp 9 tại khoahoc.vietjack.com
Đã có app VietJack trên điện thoại thông minh, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k7: fb.com/groups/hoctap2k7/
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:
Theo dõi chúng tôi không lấy phí trên mạng xã hội facebook và youtube :
Loạt bài Lý thuyết – Bài tập Vật Lý 9 có đáp án của chúng tôi được biên soạn bám sát nội dung chương trình Vật Lý lớp 9.
