Những khúc “sử ca” đi cùng năm tháng về tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ
Trải qua 9 thập kỷ lịch sử truyền thống Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, những ca khúc ngợi ca về ý chí, khát vọng, sự cống hiến, hy sinh của tuổi trẻ Việt Nam luôn gắn liền với mỗi chặng đường đấu tranh cách mạng giành, giữ nền độc lập dân tộc, bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước. Ở mỗi giai đoạn lịch sử, âm hưởng từ những khúc “sử ca” về tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ đều có nét đặc trưng riêng, gắn với hoàn cảnh ra đời, nhiệm vụ, hào khí cách mạng cũng như hơi thở sôi động trong thực tế cuộc sống thi đua lao động, học tập, công tác, chiến đấu của tuổi trẻ và của toàn dân tộc.
Nói đến khúc “ sử ca ” về tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ thời kỳ trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 có vẻ như ai cũng nhớ ngay đến nhạc phẩm bất hủ : “ Noi gương anh Lý Tự Trọng ” của nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn : “ Muôn đời sau Lý Tự Trọng, như ngôi sao mai lấp lánh lung linh trên trời cao / Đây người người trẻ tuổi đầy mơ ước, đã chiến đấu cho Tổ quốc … ”. Đặc biệt, ca khúc “ Lên đàng ” ( Lưu Hữu Phước, Huỳnh Văn Tiểng ), cổ vũ niềm tin dân tộc bản địa, động viên trào lưu “ Tổng hội Thanh niên ” một trào lưu diễn ra vô cùng sôi sục những năm 1940 được ví như lời hiệu triệu, động viên tuổi trẻ Nước Ta “ cùng nhau xông pha ”, cùng “ đồng lòng, điểm tô giang sơn ”, lao vào và góp phần vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc bản địa .
Một tiết mục biểu diễn tại Liên hoan tiếng hát Thanh niên – học sinh – sinh viên do Tỉnh đoàn tổ chức năm 2020. Ảnh: Trần Ích
Những năm tháng kháng chiến chống Pháp trường kỳ gian khổ, được sự quan tâm chăm lo đặc biệt của Đảng, Bác Hồ, song hành cùng tổ chức Đoàn, tổ chức Hội (nơi tập hợp rộng rãi lực lượng thanh niên) cũng không ngừng lớn mạnh: Tháng 6/1946, Tổng Đoàn Thanh niên Việt Nam ra đời (đến năm 1947 đổi thành Liên đoàn Thanh niên Việt Nam); tháng 10/1956, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam – tổ chức thống nhất về tổ chức, lực lượng thanh niên cả nước ra đời. Trong khoảng thời gian ấy, những phong trào cách mạng của Đoàn, hội, những tấm gương tiêu biểu của tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ đã được khắc họa thành công đậm nét trong các tác phẩm âm nhạc cách mạng: “Dương Văn Nội” (Phong Nhã); “Sáng mãi ngọn lửa Trần Văn Ơn” (Cao Trung Hiếu – Nguyễn Hữu Vương), “Biết ơn chị Võ Thị Sáu” (Nguyễn Đức Toàn)…
Đặc biệt, ca khúc “ Thanh niên làm theo lời Bác ” ( Hoàng Hòa ) được coi như hồi kèn giục giã tuổi trẻ khắp mọi miền quốc gia đứng lên cùng toàn dân tộc bản địa chung sức gánh vác trách nhiệm thiêng liêng “ kháng chiến, kiến quốc ” theo lời lôi kéo của Bác Hồ : “ Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắt tạo ra sự ”. Gần 7 thập kỷ qua, âm hưởng của ca khúc “ Thanh niên làm theo lời Bác ” luôn sát cánh trong mỗi trào lưu, cuộc hoạt động cách mạng của tuổi trẻ, trong những nghi thức sang chảnh của Đoàn : “ Kết liên lại người trẻ tuổi tất cả chúng ta cùng quyết tiến bước / Đánh tan quân địch xây đắp cuộc sống niềm hạnh phúc ấm no / Đi lên người trẻ tuổi chớ ngại ngần chi / Đi lên người trẻ tuổi làm theo lời Bác / Không có việc gì khó / Chỉ sợ lòng không bền / Đào núi và lấp biển / Quyết chí ắt tạo ra sự ” .
Thời kỳ chống Mỹ, cứu nước, những tấm gương chói ngời niềm tin quật cường của tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ ở miền Nam trong trào lưu đấu tranh chống chính quyền sở tại Mỹ – Ngụy được ghi lại bằng những khúc “ sử ca ” đi cùng năm tháng như : “ Ca ngợi Nguyễn Văn Trỗi ” ( Nguyễn Đức Toàn ), “ Lời anh vọng mãi ngàn năm ” ( Vũ Thanh ) ca tụng Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi, “ Tự nguyện ” ( Trương Quốc Khánh ), “ Nối vòng tay lớn ” ( Trịnh Công Sơn ) ca tụng trào lưu đấu tranh của người trẻ tuổi, học viên, sinh viên …
Ở miền Bắc, cổ vũ cho trào lưu “ Ba chuẩn bị sẵn sàng ” của tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ là hàng loạt những ca khúc bất hủ, đi cùng năm tháng như : “ Cùng anh tiến quân trên đường dài ” ( Huy Du ), ca tụng anh hùng Nguyễn Viết Xuân với câu khẩu lệnh nổi tiếng : “ Nhằm thẳng quân địch mà bắn ” ; “ Người con gái Sông La ” ( Doãn Nho ), ca tụng Anh hùng LLVTND La Thị Tám ; hoặc những ca khúc viết về thế hệ trẻ Nước Ta “ Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước ” như : “ Bài ca Trường Sơn ” ( Trần Chung – Gia Dũng ), “ Cô gái mở đường ” ( Xuân Giao ) ; “ Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây ” ( Hoàng Hiệp – Phạm Tiến Duật ), “ Sợi nhớ, sợi thương ” ( Phan Huỳnh Điểu – Thúy Bắc ), “ Hành khúc ngày và đêm ” ( Phan Huỳnh Điểu – Phạm Công Bính ), “ Cuộc đời vẫn đẹp sao ” ( Phan Huỳnh Điểu – Dương Hương Lý ), “ Huyền thoại Đồng Lộc ” ( Thanh Bình – Mỹ Dung ) …
Đặc biệt, ca khúc “Vui mở đường” thể hiện khí thế hừng hực của lớp lớp các thế hệ thanh niên đang hối hả thi đua lập công trên khắp những ngả đường, mặt trận chống Mỹ, cứu nước. Trong “Vui mở đường”, lòng yêu nước, tinh thần thi đua của tuổi trẻ được diễn tả bằng khí thế của ngày hội lên đường, ngày hội ra trận: “Trông lên đỉnh núi cao/ Tinh thần cứu nước còn cao hơn nhiều/ Bạn thanh niên ơi, lên cao trên núi mà trông sóng vỗ Biển Đông mênh mông đất nước/ Như nhắn nhủ khó khăn không lùi/ Mưa nắng gian khổ gió sương không ngại”.
Nhắc đến những mốc son lịch sử dân tộc của Đoàn, không hề không nhắc đến thời gian năm 1970 khi Đoàn Thanh niên Lao động Nước Ta được vinh dự mang tên Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh. Những khúc “ sử ca ” về tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ thời kỳ này hoàn toàn có thể kể đến : “ Bác đang cùng chúng cháu hành quân ” ( Huy Thục ), “ Đêm Trường Sơn nhớ Bác ” ( Trần Chung – Nguyễn Trung Thu ). Đặc biệt, khúc “ sử ca ” đi cùng năm tháng : “ Hành khúc Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ” ( Văn Dung ) với âm hưởng hào hùng như lời lôi kéo, thúc giục tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ vững vàng, tự tin tiếp bước cha anh : “ Đi ta đi lên / Tổ quốc chờ ta đem sức thanh xuân kiến thiết xây dựng quê nhà thân yêu / Trong muôn gian lao / Truyền thống vinh quang nhắc nhở Đoàn ta sao xứng danh cháu Bác Hồ Chí Minh ” .
Thời kỳ kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những khúc “ sử ca ” bộc lộ niềm tin xung kích, phát minh sáng tạo trong lao động, học tập, chiến đấu của tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ càng được dịp nở rộ. Có thể kể đến : “ Người đi xây hồ Kẻ Gỗ ” ( Nguyễn Văn Tý ), “ Con kênh ta đào ” ( Phạm Tuyên ), “ Trên công trường thi công rộn tiếng ca ” ( Ngô Quốc Tính ), “ Tuổi trẻ niềm tin và tham vọng ” ( An Chung ), “ Tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ ” ( Triều Dâng ) … Những ngày tháng ba này, có vẻ như đi đến đâu tất cả chúng ta cũng thuận tiện phát hiện giai điệu và những ca từ quen thuộc của loạt ca khúc đó : “ Đi đi lên bạn ơi ! Đảng như sao sáng dẫn lối / Đi đi lên bạn ơi ! Đời vui như ánh nắng lên / Trời Thăng Long nay lộng gió Ba Đình / Giục ta đi gieo ánh sáng mùa xuân cuộc sống ”, “ Là người trẻ tuổi thế hệ Hồ Chí Minh / Vì ngày mai ta xây đắp những khu công trình vĩ đại ” …
Trong chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, những khúc “sử ca” về tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ cũng tạo dấu ấn đậm nét trong đời sống âm nhạc nước nhà, trở thành những ca khúc thuộc nằm lòng của hàng triệu thanh niên Việt Nam, như: “Chiến đấu vì độc lập tự do”, “Bài ca trên đỉnh Pò Hèn” (ca ngợi liệt sĩ Hoàng Thị Hồng Chiêm), “Chúng tôi là đồng đội của Lê Đình Chinh” (ca ngợi gương Liệt sĩ công an vũ trang Lê Đình Chinh) cùng của Phạm Tuyên, “Lời tạm biệt lúc lên đường” (Vũ Trọng Hối), “Ngày mai anh lên đường” (Thanh Trúc), “Gửi em ở cuối sông Hồng” (Thuận Yến – Dương Soái), “Chiều dài biên giới”, “Chiều biên giới” (Trần Chung)…
Thời kỳ đẩy nhanh tiến trình thay đổi, hội nhập, tăng trưởng quốc gia, những khúc “ sử ca ” về tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ cũng có vẻ như ngay lập tức “ bùng nổ ” những âm hưởng rất cởi mở, tươi tắn, tràn trề khí thế sáng sủa cách mạng : “ Hành trình tuổi hai mươi ”, “ Hành trình nối vòng tay lớn ” ( Nguyễn Văn Hiên ), “ Khi Tổ quốc cần ” ( Phạm Đăng Khương ), “ Bài ca sinh viên ” ( Hoàng Tiến ), đặc biệt quan trọng, ca khúc “ Khát vọng tuổi trẻ ” ( Vũ Hoàng ) vừa mang âm hưởng hào hùng gợi nhớ truyền thống lịch sử lịch sử vẻ vang, vừa nghiêm ngắn trong cách đặt yếu tố về khát vọng, nghĩa vụ và trách nhiệm lập thân, lập nghiệp, góp sức của tuổi trẻ nhưng vẫn đậm chất mê say, cởi mở, đầy ngẫu hứng : “ Đường dài tương lai quê nhà đang gọi mời / Tuổi trẻ ngày hôm nay góp phần xây đời mới / Dù lên rừng hay xuống biển / Vượt bão dông, vượt ngàn khó khăn / Tuổi trẻ kề vai, vững vàng chân bước bạn ơi / Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta / Mà phải hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc ngày hôm nay ” …
Đồng hành cùng chặng đường 90 năm lịch sử dân tộc truyền thống cuội nguồn vẻ vang của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là những khúc “ sử ca ” đi cùng năm tháng về tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ, tạo nên âm hưởng hào hùng, bất diệt, thôi thúc, vẫy gọi mỗi đoàn viên người trẻ tuổi thêm tự hào, tự tin, vững vàng vươn tới .
Thế Vĩnh
