Phát thanh trực tiếp được hiểu là một phương pháp sản xuất chương trình theo công nghệ tiên tiến văn minh, mang đến cho người theo dõi thông tin đồng thời với sự kiện đang diễn ra và tạo ra năng lực giao lưu giữa người nói và người nghe cao. Sự ứng dụng ngày càng sâu rộng phát thanh trực tiếp đang thôi thúc những đài phát thanh ở nước ta hiện đại hoá tổng lực cả về nội dung kỹ thuật, phương pháp thao tác cũng như công tác làm việc quản trị, tổ chức triển khai, sắp xếp con người .Theo nhiều cách nhìn lúc bấy giờ thì phát thanh trực tiếp là một công nghệ tiên tiến. Theo chúng tôi, cách nhìn nhận này chưa thật khá đầy đủ. Nhắc đến phát thanh trực tiếp, trước hết tất cả chúng ta nhắc tới một phương pháp sản xuất chương trình để phân biệt với những phương pháp sản xuất chương trình khác như phương pháp dàn dựng tại Studio, phương pháp dọc thẳng. Sự độc lạ hầu hết giữa những phương pháp này là mức độ nhanh gọn, sôi động của thông tin mà mỗi phương pháp gắn liền với từng phương pháp chuyển tải mang lại. Phát thanh trực tiếp với ưu điểm mang tới cho thính giả thông tin về sự kiện, hiện tượng kỳ lạ ở ngay tại thời gian nó đang diễn ra với đặc thù hiện thực, sôi động, lại tạo ra thời cơ giao lưu hai chiều giữa người nghe và người nói nên đặc thù ưu việt của phương pháp sản xuất chương trình này là không hề bàn cãi .
Phát thanh trực tiếp cũng không đơn thuần chỉ là yếu tố công nghệ bởi linh hồn của những chương trình là sức tác động của những thông tin mang tính định hướng cao, và nếu chỉ có công nghệ thôi thì không thể tạo nên được điều đó. Điều quan trọng nhất không chỉ là chuyển ngay những điều gì đó tới thính giả mà những điều chúng ta chuyển tải hàm chứa lượng thông tin như thế nào, đáp ứng được ở mức độ nào nhu cầu của người nghe, có ý nghĩa ra sao đối với cuộc sống của họ. Công nghệ mang lại khả năng chuyển tải thông tin ở ngay thời điểm xảy ra sự kiện, hiện tượng đã giúp cho báo chí đáp ứng cao hơn nhu cầu của công chúng, hỗ trợ, làm nâng cao tính nhanh nhạy của báo chí. Tuy công nghệ là một yếu tố cơ bản và hết sức quan trọng song hơn thế nữa và có ý nghĩa quyết định lại chính là con người – những nhà báo làm phát thanh trực tiếp – những người nắm công nghệ để thực hiện chương trình. Như vậy, con người – nhà báo với khả năng nhìn nhận, lựa chọn, chắt lọc thông tin, thể hiện thông tin sao cho có hiệu quả là yếu tố cần quan tâm nhất khi ứng dụng phương thức sản xuất trực tiếp vào sản xuất các chương trình phát thanh.
Nếu nghiên cứu và phân tích yếu tố con người trong phát thanh trực tiếp, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy yếu tố này có ý nghĩa quyết định hành động ở mọi góc nhìn. Phải có cái đầu của những nhà báo tinh nhạy thì mới có những yếu tố mê hoặc, được thính giả chăm sóc. Chủ đề chính là cái sườn, cái cốt của chương trình phát thanh trực tiếp, là thứ tiên phong mà nhà báo nỗ lực tìm kiếm. Chủ đề bên cạnh ý nghĩa thời sự còn là năng lượng phát hiệncuộc sống và đón bắt tâm ý, tâm lý của thính giả. Có được những chương trình mê hoặc cũng chính là nhờ nhà báo biết khai thác và làm thoả mãn những mong ước của thính giả. Từ chủ đề, nhà báo lập kế hoạch thông tin, gồm có việc xác lập những phần, mục, sử dụng những hình thức thể loại sao cho hài hòa và hợp lý và đạt hiệu suất cao thông tin cao nhất. Nhà báo phải sống với sự kiện, yếu tố, kêu gọi nhiều nhất, cao nhất những kỹ năng nhiệm vụ để tinh lọc và phản ánh thông tin. Chính bởi thông tin được chuyển tải tới thính giả theo phương pháp trực tiếp nên nhà báo phải có kỹ năng ứng khẩu và giải quyết và xử lý thông tin, trường hợp ngay lập tức. Năng lực của nhà báo quyết định hành động được chuyển tải can đảm và mạnh mẽ tới chất lượng chương trình ở chỗ trước sự kiện, hiện tượng kỳ lạ, những gì nhà báo cảm nhận và phản ánh được thành lời chính là thông tin được chuyển tải tới thính giả. Những thao tác của nhà báo lúc này rất nhanh, phải giải quyết và xử lý tốt những tâm ý cá thể, vượt qua sự hoảng sợ, lúng túng trước mọi trường hợp. Nếu ứng xử chậm thì sẽ mất thời cơ chuyển tải thông tin bởi thời hạn của chương trình cũng chính là thời hạn của sự kiện, nếu lúng túng sẽ hoàn toàn có thể làm cho chất lượng nội dung giảm đi. Sức ép của việc làm trực tiếp chương trình tác động ảnh hưởng so với nhà báo là rất lớn. Vậy nên, phát thanh trực tiếp mới cần có những nhà báo tinh thông nhiệm vụ, giàu bản lĩnh, ứng xử mưu trí, có sức khoẻ tốt, có ý thức yêu nghề nghiệp cao .
Trong phát thanh trực tiếp, đặc biệt quan trọng nổi lên vai trò của người dẫn chương trình. Đây là người theo suốt chương trình, là người tiên phong ứng xử với những diễn biến của sự kiện. Nhà báo Hoàng Trọng Đan, nguyên trưởng Ban Thời sự – Đài Tiếng nói Nước Ta nhận xét : ” Không có người dẫn chương trình thì không có những chương trình trực tiếp “. Người dẫn thay mặt đại diện cho cả đội hình sản xuất chương trình để dẫn dắt, tham gia khai thác, khâu nối, link thông tin … Những ứng xử mưu trí, nhạy cảm của người dẫn hay những sai sót đều được chuyển tới thính giả và tác động ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng của chương trình. Bởi vậy, người dẫn giỏi là một yếu tố bảo vệ cho sự thành công xuất sắc của những chương trình phát thanh trực tiếp. Ở nước ta đang nổi lên những phóng viên báo chí, biên tập viên, người dẫn chương trình phát thanh trực tiếp khá thành công xuất sắc như Đình Khải, Đồng Mạnh Hùng, Điệp Anh, Vũ Duy … dấu ấn của họ đã gắn với nhiều chương trình được thính giả hoan nghênh. Tuy nhiên, cạnh bên đó cũng có nhiều nhà báo làm phát thanh trực tiếp, nhiều người dẫn chương trình thiếu truyền thống, xử trí trường hợp còn lúng túng, thiếu tinh nhạy. Vì vậy tu dưỡng, rèn luyện đội ngũ những nhà báo làm phát thanh trực tiếp cũng đang là việc làm tiếp tục của những đài phát thanh nhằm mục đích tạo được đội ngũ những người làm phát thanh trực tiếp có tri thức, giỏi nhiệm vụ, có bản lĩnh vững vàng, đủ sức khoẻ để thao tác với cường độ cao nhất, cung ứng nhu yếu ngày càng cao của thính giả .
Trở thành nhà báo làm chương trình phát thanh trực tiếp là một mục tiêu, một hướng rèn luyện, phấn đấu cần thiết đối với nhà báo mới bước vào nghề và những người đang học báo phát thanh, đặc biệt là khi xu thế trực tiếp hoá các chương trình phát thanh đang là một tất yếu. Theo chúng tôi, bên cạnh trau dồi những phẩm chất, kỹ năng của nhà báo nói chung, việc bồi dưỡng, rèn luyện nhà báo làm phát thanh trực tiếp cần dựa trên những mặt chủ yếu sau:
Thứ nhất, rèn luyện năng lực ứng xử nhạy bén, linh động trước mọi sự kiện, yếu tố và mọi trường hợp. Không chỉ nhận thức nhanh, tinh lọc, nghiên cứu và phân tích vấn đề, hiện tượng kỳ lạ nhanh, mà nhà báo còn phải nhanh gọn tìm cách xử hài hòa và hợp lý nhất. Những ứng xử nhạy bén là hiệu quả của những kỹ năng nghề nghiệp vụ thuần thục và kinh nghiệm tay nghề nghề nghiệp mà nhà báo trau dồi được. Phát thanh trực tiếp luôn là giật mình, luôn là trường hợp nhưng không phải là không hề trấn áp được. Không ai biết được 100 % vấn đề xảy ra là như thế nào nên nhà báo bên cạnh việc Dự kiến, xác lập những trường hợp xảy ra cần phải biết trấn áp tốt tâm ý cá thể, dữ thế chủ động, bản lĩnh để ứng xử trước mọi diễn biến của sự kiện, hiện tượng kỳ lạ và giải quyết và xử lý những trường hợp sao cho có hiệu suất cao cao nhất về thông tin .
Thứ hai, cùng với sự ứng xử nhạy bén trước sự kiện, yếu tố, nhà báo phát thanh trực tiếp cần phải biết bộc lộ thông tin bằng giọng nói. Rèn luyện kỹ năng nói trước máy là một nhu yếu quan trọng so với người làm phát thanh trực tiếp. Ngoài việc, phải phản ứng nhạy bén với những thông tin, những trường hợp, tuy nhiên nếu chỉ ứng xử nhanh cũng chưa đủ mà nhà báo phát thanh trực tiếp phải biết tích hợp ứng xử nhạy bén với năng lượng nói tốt mới đạt hiệu suất cao cao .
Thứ ba, nhà báo làm phát thanh trực tiếp phải học và rèn luyện năng lực phối hợp, làm việc trong đội hình. Tinh thần tập thể là một yếu tố quyết định cho một chương trình phát thanh trực tiếp. Một người dẫn hay một đạo diễn chương trình giỏi cũng không thể tự tạo nên được một chương trình hay. Mỗi người trong êkíp sản xuất chương trình phát thanh chỉ phát huy được năng lực của mình khi có được sự hỗ trợ đắc lực của những thành viên khác. Dưới sự chỉ huy của đạo diễn, vai trò của mỗi thành viên thể hiện năng lực cá nhân của mình trong sức mạnh chung của một tập thể.
Nhà báo làm phát thanh trực tiếp cũng phải biết sử dụng tốt những thiết bị kỹ thuật. Khi thực thi chương trình, nhà báo phải sử dụng những thiết bị kỹ thuật như micro, những loại máy ghi âm, máy vi tính để chuyển trích âm thanh với một số ít ứng dụng như Fast Edit, Cool Edit, những thiết bị liên lạc nội tuyến … Nhà báo còn phải sắp xếp những thiết bị kỹ thuật hài hòa và hợp lý khi phỏng vấn, thu tiếng động, khi liên kết với studio âm thanh để đưa tin. Đối với phát thanh trực tiếp, những thao tác kỹ thuật của nhà báo phải thuần thục đến mức không một sai sót kỹ thuật nào được phép xảy ra. Một khi sử dụng công nghệ tiên tiến mới để triển khai chương trình, nhà báo bắt buộc phải hiểu biết và thao tác thành thạo với những thiết bị kỹ thuật mà công nghệ tiên tiến đó nhu yếu. /.
