Khi chọn sai ngành nghề, giới trẻ phải làm sao đây ?

Có thể nói, câu chuyện chọn ngành nghề vẫn là câu chuyện muôn thuở của  nhiều người. Có những người may mắn lựa chọn theo đuổi ước mơ và chạm đúng đỉnh vinh quang. Lại có những người thiếu may mắn, học một ngành mà lại chẳng phù hợp với công việc đó. Còn trẻ, còn nhiều cơ hội để thay đổi phải không nào? Khi chọn sai ngành nghề, giới trẻ phải làm sao đây?

Phải làm lại từ đầu

Khi ý thức được việc chọn sai nghề, hành động kế tiếp của người lao động là tìm kiếm ngay một công việc khác thay thế với nhiều cơ hội và thử thách hơn. Chắc chắn, quá trình thay đổi này sẽ tốn nhiều công sức và tiền bạc. Bởi thế, nhiều người vì lý do tuổi tác hoặc điều kiện tài chính nên không chấp nhận sự thay đổi mà cố gắng “sống chung” với công việc hiện tại. Điều này đã vô tình kìm hãm sự phát triển về nhiều mặt của họ.

Ông Lê Quang, Phụ trách nhân sự Công ty M&N, nói: “Nếu thấy mình chọn sai nghề, nên đổi nghề ngay. Đừng bao giờ nghĩ là việc đổi nghề lúc này không phù hợp hoặc quá trễ vì ngoài thị trường lao động luôn có nhiều cơ hội cho người năng động”.

Bà Võ Sáng Xuân Hoàng, Giảng viên của CFVG, tư vấn: “Thay đổi công việc là chuyện rất đỗi bình thường. Khi công việc hiện tại không mang lại cho bạn thuận lợi, thì đừng nên tiếp tục “tha thiết” với nó”.

Ông Nguyễn Vĩnh Thường khuyên: “Dù có gian nan đến mấy cũng phải làm lại từ đầu. Lúc này, bạn đã qua giai đoạn “nghề chọn người” và bắt đầu giai đoạn “người chọn nghề” trở lại, đòi hỏi ở bạn khả năng thích nghi và phát huy năng lực cá nhân”.

Đi tìm nguyên nhân và giải pháp

Bà Nguyễn Thu Giao, Giám đốc nhân sự Công ty Kimberly-Clark, cho biết: “Có ba nguyên nhân chủ yếu khiến người lao động ý thức được việc chọn sai nghề của mình: Xu thế của thị trường lao động; công việc hiện tại không thật sự mang lại lợi ích vật chất và tinh thần; mong muốn “thử sức” để tìm vận hội mới”. Cũng theo bà Giao, nguyên nhân chính của vấn đề trên do công tác hướng nghiệp tại VN còn yếu.

Chọn sai nghề dẫn đến thất bại trong công việc, sau đó buộc phải chọn một việc mới phù hợp hơn để thăng tiến là điều tích cực, thể hiện sự năng động, thức thời của người lao động. Nhưng trong trường hợp người lao động chưa kịp nhận dạng công việc cũ nhưng lại muốn “phiêu lưu” với công việc mới là điều lợi bất cập hại. “Bạn nên xem xét kỹ càng, có đúng là mình đã chọn sai nghề hay không, nếu đúng thì mới nhất thiết thay đổi công việc, chớ nên thả mồi bắt bóng”, ông Lê Quang đã có lời khuyên.

Có hai loại nguyên nhân dẫn đến việc chọn nghề không tính đến những dấu hiệu của sự phù hợp. Loại nguyên nhân thứ nhất thuộc “thái độ không đúng”, còn loại nguyên nhân thứ hai do thiếu hiểu biết về các nghề. Dưới đây là một số nguyên nhân đó:
 1. Cho rằng nghề thợ thấp kém hơn kỹ sư, giáo viên THCS thua kép giáo viên THPT… Thực ra mỗi nghề (hay đúng hơn là mỗi chuyên môn đó) có những bậc thang tay nghề của nó. Ví dụ, công nhân cơ khí có 7 bậc tay nghề. Người công nhân được đào tạo theo chương trình riêng, họ có vai trò quan trọng riêng trong các nhà máy, xí nghiệp. Một số bạn đã coi nhẹ công việc của người thợ, của thầy giáo cấp I, của cô y tá, chỉ coi trọng công việc kỹ thuật, của thầy giáo dạy ở bậc trung học hoặc đại học, của bác sĩ… Chính vì thế mà chỉ định hướng vào những nghề có sự đào tạo bậc đại học.

 2. Thành kiến với một số nghề trong xã hội, chẳng hạn, coi lao động chân tay là nghề thấp hèn, chê nhiều công việc dịch vụ là không “thanh lịch”, v.v… Thường thường, những bạn này không thấy hết ý nghĩa của yếu tố lao động nghề nghiệp, đóng góp của nghề với xã hội. Đã là nghề được xã hội thừa nhận thì không thể nói đến sự cao sang hay thấp hèn được.
 3. Dựa dẫm vào ý kiến người khác, không độc lập việc quyết định chọn nghề. Vì thế đã có nhiều bạn chọn nghề theo ý muốn của cha mẹ, theo ý thích của người lớn, theo lời rủ rê của bạn bè. Cách chọn nghề này đã dẫn đến nhiều trường hợp chán nghề vì không phù hợp.
 4. Bị hấp dẫn bởi vẻ ngoài của nghề, thiếu hiểu biết nội dung lao động của nghề đó. Ví dụ, như với các nghề diễn viên điện ảnh, dẫn chương trình, người mẫu thời trang… rất hấp dẫn với các bạn trẻ, nhưng để thạo nghề thì phải rèn luyện gian khổ, vì vậy cũng dễ gây chọn nghề nhầm lẫn đối với ai chỉ thích vẻ hào hoa bề nổi của nghề đó. Hoặc nhiều bạn thích đi đây đi đó nên chọn nghề thăm dò địa chất, khi vào nghề, thấy công việc của mình gắn với rừng núi, quanh năm phải tiến hành công việc khảo sát, ít có dịp tiếp xúc với cuộc sống thành thị, thiếu điều kiện để giao lưu văn hóa và khoa học, do đó tỏ ra chán nghề. Có người chỉ tin vào quảng cáo của các cơ sở đào tạo mà chọn nghề vào học cũng sẽ dễ chán trường, chán nghề.
 5. Cho rằng đạt thành tích cao trong việc học tập một môn văn hóa nào đó là làm được nghề cần đến tri thức của môn đó. Ví dụ, có người học giỏi môn văn đã chọn nghề làm phóng viên báo chí. Đúng là nghề này cần đến người viết văn hay, diễn đạt tư tưởng rành mạch. Song, nếu không nhanh nhẹn, tháo vát, năng động, dám xông xáo… thì không thể theo đuổi nghề này được. Sai lầm ở đây là do không thấy rằng năng lực đối với môn học chỉ là điều kiện cần, chứ chưa là điều kiện đủ để theo đuổi nghề mình thích.
 6. Có quan niệm “tĩnh” về tính chất, nội dung lao động nghề nghiệp trong các lĩnh vực sản xuất, quên mất những tác động mạnh mẽ của cách mạng khoa học công nghệ ngày nay. Vì vậy, có bạn cho rằng học xong cấp I là đủ kiến thức để xin vào học nghề tại các trường dạy nghề. Có bạn lại nghĩ, với vốn liếng lớp 12, mình học ở trường nghề nào mà chẳng được. Thực ra, nghề nghiệp luôn thay đổi nội dung, phương pháp, tính chất lao động của nó. Người lao động không luôn luôn học hỏi, trau dồi năng lực thì khó có thể đáp ứng với yêu cầu về năng suất và hiệu quả lao động.

7. Không đánh giá đúng năng lực lao động của bản thân nên lúng túng trong khi chọn nghề. Do đó, có hai tình trạng thường gặp: hoặc đánh giá quá cao năng lực của mình, hoặc đánh giá không đúng mức và không tin vào bản thân. Cả hai trường hợp đều dẫn đến hậu quả không hay: Nếu đánh giá quá cao khi vào nghề sẽ vấp phải tình trạng chủ quan ban đầu, thất vọng lúc cuối. Còn nếu đánh giá quá thấp, chúng ta sẽ không dám chọn những nghề mà đáng ra là nên chọn. Có trường hợp ngộ nhận mình có năng khiếu về nghề hấp dẫn, thời thượng mà chọn nghề, khi vào nghề gặp thất bại sẽ chán nản.
8. Thiếu sự hiểu biết về thể lực và sức khỏe của bản thân, lại không có đầy đủ thông tin về những chống chỉ định y học trong các nghề. Điều này cũng rất dễ gây nên những tác hại lớn: người yếu tim lại chọn nghề nuôi dạy trẻ, người hay viêm họng và phổi lại định hướng vào nghề dạy học, người có bệnh ngoài da lại đi vào nghề “dầu mỡ”, v.v…

Nguồn: VVC.VN