Tiết 28 ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾT doc
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (115.94 KB, 5 trang )
Tiết 28
Tiếng Việt
ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾT
A. Mục tiêu bài học:
Giúp HS:
– Nhận rõ đặc điểm các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để diễn đạt tốt khi
giao tiếp.
– Nâng cao kĩ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm của ngôn ngữ nói và viết.
B. Phương tiện thực hiện:
Sgk, sgv, thiết kế bài học.
C. Cách thức tiến hành:
– GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi, thảo luận và trả lời câu hỏi.
– GV chia đôi bảng để cùng tìm hiểu về đặc điểm của cả ngôn ngữ nói và viết qua các phương diện:
Hoàn cảnh sử dụng trong giao tiếp.
Các phương tiện cơ bản và yếu tố hỗ trợ.
Từ ngữ và câu văn.
Trên cơ sở đó, GV đưa ra câu hỏi phát vấn đối vời từng nội dung.
D. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Giới thiệu bài mới:
Thuở ban đầu, loài người trao đổi ý nghĩ, tình cảm với nhau bằng ngôn ngữ nói. Sau này khi sáng
tạo ra chữ viết, người ta dùng chữ viết cùng với tiếng nói để thông tin với nhau. Từ đó hình thành 2
dạng: ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.
I. Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết:
Ngôn ngữ nói Ngôn ngữ viết
1. Hoàn cảnh sử dụng trong giao tiếp:
– Ngôn ngữ nói dùng trong giao tiếp hàng ngày,
khi
người nói và người nghe tiếp xúc trực tiếp và
luân
đổi vai cho nhau.
-> Người nói và người nghe phải có những phản
ứng
thời mà ít có điều kiện suy ngẫm, phân tích kĩ về
ngôn
ngữ.
2. Các phương tiện cơ bản và yếu tố hỗ trợ:
– Phương tiện cơ bản: ngữ điệu.
1. Hoàn cảnh sử dụng trong giao tiếp:
– Ngôn ngữ viết được thể hiện bằng chữ viết trong
văn
bản và được tiếp nhận bằng thị giác.
-> Cả người viết và người đọc đều có điều kiện
suy
phân tích kĩ ngôn ngữ.
2. Các phương tiện cơ bản và yếu tố hỗ trợ:
S
– Yếu tố hỗ trợ: nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ
,…
3. Từ ngữ và câu văn:
– Từ ngữ: khá đa dạng, có thể dùng từ khẩu ngữ, t
ừ
phương, tiếng lóng, biệt ngữ, trợ từ, thán từ, từ
đưa
– Câu văn: có thể dùng câu tỉnh lược, câu dài có
ch
các yếu tố dư thừa, trùng lặp (do không có điều
ki
giũa hoặc người nói cố ý lặp lại).
–
Phương
ti
ện
cơ
b
ản
:
các
kí
hi
ệu
ch
ữ
vi
ết
,
các
quy
chính tả, các quy cách tổ chức văn bản.
– Yếu tố hỗ trợ: hệ thống dấu câu, hình ảnh minh
ho
bảng biểu, sơ đồ,…
3. Từ ngữ và câu văn:
– Từ ngữ: chính xác, phù hợp với từng phong cách
,
dùng từ khẩu ngữ, từ địa phương, tiếng lóng,…
– Câu văn: câu dài, nhiều thành phần, liên kết m
ạch
chặt chẽ.
* Chú ý:
Trong thực tế sử dụng ngôn ngữ có những trường hợp cần lưu ý:
– Có khi ngôn ngữ nói được ghi lại bằng chữ viết trong văn bản:
văn bản truyện có các lời nói của nhân vật, bài báo ghi lại cuộc phỏng vấn hoặc tọa đàm,…
– Có khi ngôn ngữ viết trong văn bản được trình bày bằng lời nói miệng:
thuyết trình trong hội nghị, nói trước công chúng theo một văn bản,…
* Kết luận:
Ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết có những đặc điểm riêng về nhiều phương diện, cần nói và viết cho
phù
đặc điểm đó.
II. Thực hành:
1. Bài tập 1/88:
Phân tích đặc điểm của ngôn ngữ viết trong đoạn trích:
– Thuật ngữ: vốn chữ, từ vựng, ngữ pháp, bản sắc, phong cách, thể văn, văn nghệ, chính trị, khoa học.
– Tách dòng sau mỗi câu để trình bày rõ từng luận điểm.
– Dùng các từ ngữ chỉ thứ tự trình bày để đánh dấu các luận điểm.
– Dấu câu: chấm, phẩy, ngoặc đơn, ngoặc kép.
– Sự lựa chọn và thay thế từ: vốn chữ của tiếng ta (từ vựng), phép tắc của tiếng ta (ngữ pháp).
2. Bài tập 2/88:
Phân tích đặc điểm của ngôn ngữ nói trong đoạn trích:
– Luân phiên đổi vai giữa Tràng và cô gái.
– Dùng từ hô gọi: kìa, này, ơi, nhỉ.
– Dùng từ tình thái: có khối…đấy, đấy, thật đấy.
– Kết cấu câu trong ngôn ngữ nói: có…thì, đã…thì.
– Từ khẩu ngữ: mấy (giò), có khối, nói khoác, sợ gì, đằng ấy.
– Cử chỉ, điệu bộ: cười như nắc nẻ, cong cớn, liếc mắt, cười tít.
3. Bài tập 3/89:
Chữa câu cho phù hợp với ngôn ngữ viết:
a. Bỏ từ: “thì đã” và “hết ý” ; thêm từ “rất” vào trước từ “đẹp”.
b. Bỏ từ “như” ; “vống lên” -> qúa mức thực tế ; “đến mức vô tội vạ” -> một cách tùy tiện.
c. Cá, rùa, ba ba, tôm, cua, ốc sống ở dưới nước đến các loài chim, vạc, cò, gia cầm như vịt, ngỗng
chúng cũng chẳng chừa một loài nào.
4. Củng cố: Nhắc lại đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.
5. Dặn dò: học bài và soạn bài “Ca dao hài hước”.
HẾT
đổi vai cho nhau. -> Người nói và người nghe phải có những phảnứngthời mà ít có điều kiện kèm theo suy ngẫm, nghiên cứu và phân tích kĩ vềngônngữ. 2. Các phương tiện đi lại cơ bản và yếu tố tương hỗ : – Phương tiện cơ bản : ngôn từ. 1. Hoàn cảnh sử dụng trong tiếp xúc : – Ngôn ngữ viết được bộc lộ bằng chữ viết trongvănbản và được tiếp đón bằng thị giác. -> Cả người viết và người đọc đều có điều kiệnsuyphân tích kĩ ngôn ngữ. 2. Các phương tiện đi lại cơ bản và yếu tố tương hỗ : – Yếu tố tương hỗ : nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, … 3. Từ ngữ và câu văn : – Từ ngữ : khá phong phú, hoàn toàn có thể dùng từ khẩu ngữ, tphương, tiếng lóng, biệt ngữ, trợ từ, thán từ, từđưa – Câu văn : hoàn toàn có thể dùng câu tỉnh lược, câu dài cóchcác yếu tố dư thừa, trùng lặp ( do không có điềukigiũa hoặc người nói cố ý lặp lại ). Phươngtiệncơảncáckíhiệuchviếtcácquychính tả, những quy cách tổ chức triển khai văn bản. – Yếu tố tương hỗ : mạng lưới hệ thống dấu câu, hình ảnh minhhobảng biểu, sơ đồ, … 3. Từ ngữ và câu văn : – Từ ngữ : đúng mực, tương thích với từng phong cáchdùng từ khẩu ngữ, từ địa phương, tiếng lóng, … – Câu văn : câu dài, nhiều thành phần, link mạchchặt chẽ. * Chú ý : Trong trong thực tiễn sử dụng ngôn ngữ có những trường hợp cần quan tâm : – Có khi ngôn ngữ nói được ghi lại bằng chữ viết trong văn bản : văn bản truyện có những lời nói của nhân vật, bài báo ghi lại cuộc phỏng vấn hoặc tọa đàm, … – Có khi ngôn ngữ viết trong văn bản được trình diễn bằng lời nói miệng : thuyết trình trong hội nghị, nói trước công chúng theo một văn bản, … * Kết luận : Ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết có những đặc thù riêng về nhiều phương diện, cần nói và viết chophùđặc điểm đó. II. Thực hành : 1. Bài tập 1/88 : Phân tích đặc thù của ngôn ngữ viết trong đoạn trích : – Thuật ngữ : vốn chữ, từ vựng, ngữ pháp, truyền thống, phong thái, thể văn, văn nghệ, chính trị, khoa học. – Tách dòng sau mỗi câu để trình diễn rõ từng vấn đề. – Dùng những từ ngữ chỉ thứ tự trình diễn để lưu lại những vấn đề. – Dấu câu : chấm, phẩy, ngoặc đơn, ngoặc kép. – Sự lựa chọn và sửa chữa thay thế từ : vốn chữ của tiếng ta ( từ vựng ), phép tắc của tiếng ta ( ngữ pháp ). 2. Bài tập 2/88 : Phân tích đặc thù của ngôn ngữ nói trong đoạn trích : – Luân phiên đổi vai giữa Tràng và cô gái. – Dùng từ hô gọi : kìa, này, ơi, nhỉ. – Dùng từ tình thái : có khối … đấy, đấy, thật đấy. – Kết cấu câu trong ngôn ngữ nói : có … thì, đã … thì. – Từ khẩu ngữ : mấy ( giò ), có khối, nói khoác, sợ gì, đằng ấy. – Cử chỉ, điệu bộ : cười như nắc nẻ, cong cớn, liếc mắt, cười tít. 3. Bài tập 3/89 : Chữa câu cho tương thích với ngôn ngữ viết : a. Bỏ từ : “ thì đã ” và “ hết ý ” ; thêm từ “ rất ” vào trước từ “ đẹp ”. b. Bỏ từ “ như ” ; “ vống lên ” -> qúa mức thực tiễn ; “ đến mức vô tội vạ ” -> một cách tùy tiện. c. Cá, rùa, ba ba, tôm, cua, ốc sống ở dưới nước đến những loài chim, vạc, cò, gia cầm như vịt, ngỗngchúng cũng chẳng chừa một loài nào. 4. Củng cố : Nhắc lại đặc thù của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. 5. Dặn dò : học bài và soạn bài “ Ca dao vui nhộn ”. HẾT
