Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn
I. Tác giả
1. Tiểu sử
– Xuân Diệu ( 1916 – 1985 ) tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu .
– Quê : Can Lộc – TP Hà Tĩnh nhưng sống với mẹ ở Quy Nhơn .
– Năm 1937, Xuân Diệu ra TP. Hà Nội học trường Luật và viết báo, là thành viên của Tự Lực Văn Đoàn
– Cuối năm 1940, ông vào Mĩ Tho ( nay là Tiền Giang ) làm viên chức tham tá thương chánh .
– Năm 1942, ông quay lại Thành Phố Hà Nội sống bằng nghề viết văn .
– Năm 1944, Xuân Diệu tham gia trào lưu Việt Minh .
– Trong kháng chiến, Xuân Diệu sơ tán lên chiến khu Việt Bắc, hoạt động giải trí văn nghệ cách mạng .
– Hòa bình lập lại, Xuân Diệu về sống và thao tác tại Thành Phố Hà Nội đến khi mất .
2. Sự nghiệp văn học
a. Phong cách sáng tác
– Xuân Diệu đã đem đến cho thơ ca đương đại một sức sống mới, một nguồn cảm hứng mới, biểu lộ một ý niệm sống mới mẻ và lạ mắt cùng với những cải cách nghệ thuật và thẩm mỹ đầy phát minh sáng tạo .
– Ông là nhà thơ của tình yêu, của mùa xuân và tuổi trẻ với một giọng thơ sôi nổi, đắm say, yêu đời thắm thiết.
b. Di sản văn học
Tác phẩm tiêu biểu: Thơ thơ (1938), Gửi hương cho gió (1945), Riêng chung (1960)… Ngoài ra ông còn viết văn xuôi và tiểu luận phê bình, nghiên cứu văn học.
3. Vị trí và tầm ảnh hưởng
– Là nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới .
– Xuân Diệu là cây bút có sức phát minh sáng tạo mãnh liệt, dồi dào, bền chắc, có góp phần to lớn trên nhiều nghành nghề dịch vụ so với nền văn học Nước Ta tân tiến .
– Xuân Diệu xứng danh với thương hiệu một nhà thơ lớn, một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hóa lớn .
– Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật (1996).
Sơ đồ tư duy – Tác giả Xuân Diệu
II. Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
In trong tập Thơ thơ ( 1938 ) – tập thơ đầu tay và cũng là tập thơ khẳng định chắc chắn vị trí của Xuân Diệu – “ Nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” .
b. Nội dung
Tác phẩm thể hiện ý niệm nhân sinh mới mẻ và lạ mắt của Xuân Diệu, hình thức mê hoặc với nhiều cải cách táo bạo, nhuần nhị .
c. Bố cục
– Đoạn 1 ( 13 câu thơ đầu ) : Bộc lộ tình yêu đời sống trần gian tha thiết
– Đoạn 2 ( câu 14 tới câu 29 ) : Thể hiện sự nuối tiếc về kiếp người và thời hạn
– Đoạn 3 ( còn lại ) : Giục giã nôn nả, vội vàng để tận thưởng tuổi trẻ và cuộc sống .
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Tình yêu cuộc sống tha thiết
– Khát vọng kì quặc đến ngông cuồng : “ Tắt nắng ; buộc gió ” + điệp ngữ “ tôi muốn ” : khao khát đoạt quyền tạo hóa, cưỡng lại quy luật tự nhiên, những hoạt động của đất trời .
=> Cái tôi cá thể đầy khao khát đồng thời cũng là tuyên ngôn hành động với thời hạn .
– Bức tranh mùa xuân hiện ra như một khu vườn tràn ngập hương sắc thần tiên, như một cõi lạ lẫm
+ Bướm ong dập dìu
+ Chim chóc ca hót
+ Lá non phơ phất trên cành .
+ Hoa nở trên đồng nội
=> Vạn vật đều căng đầy sức sống, giao hòa sung sướng. Cảnh vật quen thuộc của đời sống, vạn vật thiên nhiên qua con mắt yêu đời của nhà thơ đã trở thành chốn thiên đường, thần tiên .
+ Điệp ngữ : này đây tích hợp với hình ảnh, âm thanh, sắc tố :
Tuần tháng mật .
Hoa … xanh tươi
Lá cành tơ …
Yến anh … khúc tình si
Ánh sáng chớp hàng mi
+ So sánh : tháng giêng ngon như cặp môi gần : táo bạo. Nhà thơ phát hiện ra vẻ đẹp kì diệu của vạn vật thiên nhiên và thổi vào đó một tình yêu rạo rực, đắm say ngây ngất .
=> Sự đa dạng chủng loại bất tận của vạn vật thiên nhiên, đã bày ra một khu địa đàng ngay giữa trần gian – “ một thiên đường trần gian ” .
– Tâm trạng đầy xích míc nhưng thống nhất : Sung sướng > < vội vàng : Muốn sống gấp, sống nhanh, sống vội tranh thủ thời hạn .
b. Nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người
– Quan niệm về thời hạn của Xuân Diệu là thời hạn tuyến tính, một đi không khi nào trở lại. Nếu những nhà thơ trung đại, ý niệm thời hạn là tuần hoàn, là vĩnh cửu thì với Xuân Diệu mỗi phút giây trôi qua là mất đi vĩnh viễn :
Xuân đương tới – đương qua
Xuân còn non – sẽ già
=> Thời gian như 1 dòng chảy, thời hạn trôi đi tuổi trẻ cũng sẽ mất. Thời gian tuyến tính => Xuân Diệu bộc lộ cái nhìn biện chứng về thiên hà, thời hạn .
– Cái nhìn động :
+ Xuân Diêu cảm nhận sự mất mát ngay chính sinh mệnh mình. Xuân Diệu lấy tuổi trẻ của mỗi người làm thước đo của thời hạn. Theo nhà thơ, thời hạn ngoài hành tinh tuần hoàn nhưng tuổi trẻ thì trôi qua rất nhanh, không khi nào trở lại
Xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
… Nếu tuổi trẻ chẳng 2 lần thắm lại
=> Mùa xuân, tuổi trẻ không sống sót mãi, nó ngắn ngủi vô cùng, tuổi trẻ đẹp nhất của đời mỗi người. Xuân Diệu lấy tuổi trẻ làm thước đo thời hạn. Thời gian mất nghĩa là tuổi trẻ cũng mất .
+ Xuân Diệu còn nhận thấy mỗi phút giây trôi qua là sự mất mát, chia lìa :
Hình ảnh sự vật :
Cơn gió xinh … phải bay đi
Chim rộn ràng … đứt tiếng reo .
=> Cảm nhận thâm thúy, thấm thía : tàn phai, héo úa, chia lìa, tiễn biệt .
– Mau : gấp gáp, vội vàng, tất tả, tận hưởng .
=> Quan niệm mới, tích cực thấm đượm tinh thần nhân văn. Sự trân trọng và ý thức về giá trị của sự sống, đời sống, biết yêu đời mình ( đây cũng là cơ sở sâu xa của thái độ sống vội vàng ) .
c. Lời giục giã cuống quýt vội vàng để tận hưởng tuổi xuân của mình
Cảm xúc tràn ngập, ào ạt khiến Xuân Diệu sử dụng ngôn từ đặc biệt quan trọng
– Nghệ thuật điệp cú theo lối tăng tiến : Ta muốn : ôm, riết, say, thâu, cắn
=> Cao trào của xúc cảm mãnh liệt .
– Điệp
+ Liên từ : và … và .
+ Giới từ chỉ trạng thái :
Chếnh choáng
Đã đầy
No nê
– Tính từ chỉ xuân sắc : mơn mởn, thời tươi .
– Danh từ
=> Những giải pháp trên biểu lộ cái “ tôi ” đắm say mãnh liệt, táo bạo, cái “ tôi ” nổi bật cho thời đại mới, một cái “ tôi ” năng lực thiết tha giao cảm với đời .
– Nhip điệu của đoạn thơ dồn dập, quay quồng, sôi sục, cuồng nhiệt .
=> Tình yêu mãnh liệt táo bạo của một cái “ tôi ” thi sĩ yêu đời sống cuồng nhiệt, tha thiết với mềm vui trần gian, tâm thế sống tích cực .
d. Giá trị nội dung
– Một cái tôi ham sống, ham tận thưởng được biểu lộ rõ qua bài thơ .
– Cái tôi của Xuân Diệu trong bài thơ tiêu biểu vượt trội cho cái tôi thời đại Thơ mới :
+ Ý thức thâm thúy về sự yêu đời nhưng vẫn mang nỗi lo âu .
+ Triết lý sống, tuyên ngôn sống cuỗng quýt, vội vàng, và khát khao giao cảm với đời .
+ Quan niệm nhân sinh, ý niệm thẩm mĩ mới mẻ và lạ mắt .
e. Giá trị nghệ thuật
– Sự phối hợp giữa, mạch xúc cảm và, mạch luận lí .
– Cách nhìn, cách cảm mới và những phát minh sáng tạo độc lạ về hình ảnh thơ .
– Sử dụng ngôn từ nhịp điệu dồn dập, sôi sục, quay quồng, cuồng nhiệt .
Sơ đồ tư duy – Vội vàng
Nhận định
Một số nhận định về tác giả, tác phẩm
1. Hoài Thanh, Hoài Chân: “Ngày một ngày hai cơ hồ ta không còn để ý đến những lối dùng chữ đặt câu quá Tây của Xuân Diệu, ta quên cả những ý tứ người đã mượn trong thơ Pháp. Cái dáng dấp yêu kiều, cái cốt cách phong nhã của điệu thơ, một cái gì rất Việt Nam, đã quyến rũ ta”.
2. Hoài Thanh, Hoài Chân : ” Xuân Diệu mới nhất trong những nhà thơ mới – nên chỉ những người còn trẻ mới thích đọc Xuân Diệu, mà đã thích thì phải mê. Xuân Diệu không như Huy Cận vừa bước vào làng thơ đã được người ta dành ngay cho chỗ ngồi yên ổn. Xuân Diệu đến giữa tất cả chúng ta tới nay đã ngót năm năm mà những tiếng khen chê chưa ngớt. Người khen, khen rất là ; người chê, chê không tiếc lời ” .
3. Trần Đăng Khoa : ” Thơ ông tài hoa, tinh xảo và sang chảnh ” .
4. Tô Hoài: “Xuân Diệu đào hoa và đam mê, cả đời đuổi theo mộng, nhiều mộng, nhiều mối tình trai.
Loigiaihay.com
